به گزارش ایرنا، مسایلی مانند فرونشست زمین، حفر غیرمجاز چاه‌های آب، برداشت بیش از حد آب‌های زیرزمینی، افزایش دما، تغییرات اقلیمی و خلاصه کم آبی که به اندازه کافی دشت قزوین را تهدید می‌کرد هم اکنون حفرچاه‌های غیرمجاز به شیوه دستی و پنهانی نیز بر مجموعه معضلات این دشت نیز افزوده است.
شیوه حفر چاه به شکل پنهانی در درون چهاردیواری‌ها پدیده‌ای است که طی سال‌های گذشته افزایش داشته تا جایی که این معضل باعث شده تا علاوه بر افزایش کشفیات و تشکیل پرونده‌های قضایی، به ایجاد بی نظمی و ترویج تفکر قانون گریزی در استان نیز دامن بزند.
شهروندان قزوین معتقدند که برای مقابله با برداشت‌های بی رویه از آب‌های زیرزمینی باید همه مردم و بهره برداران این موضوع را رعایت کنند و چنین نباشد که عده‌ای قانون گریز به دور از چشم‌های نظارتی چاهی حفر کرده و از آن بهره‌مند شوند.
برای اطلاع از این معضل به سراغ مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان قزوین رفتیم؛ یدالله ملکی در ادامه به سووالات خبرنگار ایرنا چنین پاسخ داد:
ایرنا. برخی گزارش ها حاکی از آن است که عده ای در اطراف روستاهایی مانند زویار و ناصرآباد ضمن احداث چهاردیواری، اقدام به حفر چاه آب می کنند، آیا از این موضوع اطلاعی دارید؟
متاسفانه این چاه‌ها که به شکل دستی نیز حفر می‌شوند بیشتر مربوط به مناطق بالای کانال مادر و در حوالی روستاهایی مانند زویار، ناصر آباد و ارورس آباد بوده و شیوه حفر آن نیز به این شکل است که فرد با احداث یک چهار دیواری، به دور از چشم ماموران و کارشناسان سازمان به حفر چاه اقدام می‌کند.
ایرنا. آیا کسی نمی‌تواند از همان ابتدا مانع این نوع کارها اقدامات شود؟
روش حفر چاه دستی به این شکل است که اگر کسی از آنها سووال کند چرا چاهی حفر می‌کنید؟ در پاسخ خواهند گفت این چاه با هدف احداث یک چشمه سرویس بهداشتی حفر می‌شود، به همین خاطر در تشخیص صحیح این موضوع چندان موفق نیستیم و بهتر است که چنین مورادی به سازمان گزارش شود تا کارشناسان با رویت و بررسی این موارد، موضوع را در اسرع وقت جهت اقدامات قضایی در دستور کار قرار دهند.
ایرنا. اقدام شرکت آب منطقه ای برای شناسایی این مدل چاه‌ها چه بوده است؟
برای این معضل پنج تیم گشتی تعیین شده تا چاه‌های غیرمجاز دستی را شناسایی کنند، با این حال بیشتر این شناسایی‌ها از طریق اطلاعات مردمی صورت می گیرد که جا دارد از مردم تشکر کنیم، بخش دیگر شناسایی نیز با اعزام تیم های گشتی و بررسی دقیق چهاردیواری‌ها به شکل میدانی انجام می‌شود و کارشناس با صحت موضوع پرونده برخورد قانونی را برای دستگاه قضایی ارسال می‌کند.
از طرف دیگر، چون میزان برداشت آب از این چاه‌ها بسیار اندک است، به طور معمول برخوردهای قانونی در اولویت‌های بعدی سازمان قرار می‌گیرد؛ تجربه ثابت کرده پنج هزار حلقه از این قبیل چاه ها که در منازل حفر شده، چیزی حدود پنج میلیون متر مکعب آب از دشت قزوین برداشت می‌شود که از نظر مقایسه‌ای به اندازه سه حلقه چاه عمیق است.
شرکت آب منطقه‌ای از پنج سال گذشته تاکنون توانسته با هدف ایجاد تعادل در دشت قزوین به بستن انواع چاه‌های غیرمجاز اقدام کند تا جایی که ابتدا تعداد این چاه‌های غیرمجاز نزدیک به سه هزار حلقه بود و اکنون با مسدود کردن آنها، به ۵۰۰ حلقه رسیده است.
ایرنا. در خصوص نصب کنتورهای هوشمند برروی چاه‌های آب مجاز تا چه اندازه موفق عمل شده است؟
یکی از اقداماتی که با هدف جلوگیری از برداشت بی رویه از چاه‌های مجاز صورت گرفته نصب کنتور هوشمند بود که تاکنون موفق شده‌ایم ۶۰ درصد از چاه‌های مجاز را به سامانه کنتورهای هوشمند متصل کنیم؛ اما مشکل اینجاست که نیاز به کمک مردم و بهره برداران داریم و متاسفانه در این اقدام همکاری و همراهی چندانی صورت نمی‌گیرد، به عنوان مثال کشاورزی که سالیان سال بدون حساب و کتاب آب را به هر اندازه از منابع زیرزمینی برداشت کرده اند حالا که برای چاه مورد نظر کنتور هوشمند نصب می کنیم، در مقابل این اقدام مقاومت می کنند و حاضر نیستند میزان برداشت آب را کاهش پیدا کند.
حدود هشت سال است که وزارت نیرو نسبت به افت آب‌های زیزمینی حساسیت نشان داده و برای کشاورزان قزوین ۷۷۰ میلیون متر مکعب برداشت آب را مجاز دانسته درحالی که هم اکنون یک و نیم میلیارد متر مکعب آب از سوی بخش کشاورزی برداشت می‌شود.
بیش از ۹۰ درصد برداشت آب از منابع زیرزمینی این استان متعلق به بخش کشاورزی بوده که البته این مساله بدیهی است چرا که تولید محصولات کشاورزی نیاز به آب دارد اما حرف ما این است که به میزان مصرف آب، کشاورزی چندان تولیدی به همراه نداشته و به نوعی آب به شکل بهینه مصرف نمی‌شود.
تاکنون موفق شده‌ایم ۶۰ درصد از چاه‌های مجاز را به سیستم کنتورهای هوشمند متصل کنیم؛ اما مشکل اینجاست که نیاز به کمک مردم و بهره برداران داریم و متاسفانه در این اقدام همکاری و همراهی چندانی صورت نمی‌گیرد و کشاورزان مقاومت می‌کنند.کارگروه سازگاری با کم آبی در استان قزوین با مشارکت همه دستگاه ها برنامه ای را تدوین کرده تا ۶۸۰ میلیون متر مکعب آب مازادی که از دشت قزوین برداشت می شود را با روش هایی کاهش دهند و تا پایان برنامه ششم توسعه رقم آن را به صفر برسد، مهمترین اقدامی که برروی آن اجماع وجود دارد، بستن چاه‌های غیرمجاز و شناسایی آن در نقاط کور است.
ایرنا. آیا بستن چاه‌های غیرمجاز در دشت قزوین توانسته در حفظ آب‌های زیرزمینی موثر باشد؟
سال گذشته و براساس اقداماتی که در خصوص بستن چاه‌های غیرمجاز صورت گرفت، تقریبا افت آب‌های زیرزمینی به صفر رسید و این در حالی بود که افت آب‌های زیرزمینی در سال‌های گذشته کمک می‌کرد که با افزایش پدیده فرونشست در این دشت روبرو شویم.
مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که همه ساله بین ۲ تا ۱۰ سانتی متر فرونشست در دشت قزوین اتفاق می افتد که بخشی از آن متعلق به منطقه عصمت آباد، خان آباد و حتی جنوب شهرستان آبیک است.
فرونشست زمین در منطقه فتح آباد موضعی بوده و به جاری شدن سیلاب سال ۹۷ مربوط می‌شود اما این نکته را باید بارها اعلام کنیم که اگر برداشت‌های بی رویه از آب‌های زیرزمینی قطع نشود، دست قزوین با عواقب ناگوارتری همراه خواهد بود و همه این‌ها بسته به رفتار خودمان دارد.
صحبت آخر:
اگر بخواهیم دشت قزوین را برای آیندگان حفظ کنیم باید همه دست به دست هم بدهیم تا امانتی که در اختیار ما گذاشته شده را به درستی تحویل آیندگان دهیم و در این راه همه باید برای حفظ و حراست از این مساله در چهارچوب قانون حرکت کنیم.
