عطیه تقوی بجنوردی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: برگزاری مراسم سوگواری به هنگام فوت عزیزان در هر آیین و مسلکی برای طی کردن پروسه یک سوگ سالم بسیار ضروری است. افرادی که به اندازه کافی برای عزیزان‌شان سوگواری نمی‌کنند،احتمالا با اختلال سوگ پیچیده دست و پنجه نرم می‌کنند که اثرات مخرب و طولانی مدتی بر روان به جای می‌گذارد. فراموش نکنیم روزهای قرنطینه روزهای فاصله‌گیری فیزیکی است و نه عاطفی، فرد سوگوار بیش از پیش نیازمند مراقبت عاطفی دیگران است.
وی با بیان اینکه مراسم تدفین بخشی از روند سوگواری است که فرصتی را برای سوگواران فراهم می‌کند تا احساسات و هیجانات‌شان درباره متوفی را ابراز کنند و به نوعی تخلیه هیجانی اتفاق بیفتد، گفت: همه ما مرگ عزیزان‌مان و مناسک مربوط به آن مانند سوگ، اندوه، ماتم، اشک، مصیبت‌خوانی و شرکت در مراسم دسته جمعی تدفین یا یادبود را تجربه کرده‌ایم. با اشک دیگران اشک ریختیم و برای تسلی خاطر و همدردی با بازماندگان کلامی گفتیم یا آغوشی باز کرده‌ایم و گوشی شدیم برای شنیدن دردهای آنها.
این کارشناس ارشد مشاوره خانواده ضمن تاکید بر اینکه مجموع این فرآیند و ماحصل مراسم و بزرگداشت‌ها به قبول تدریجی واقعیتِ فقدان به بازماندگان کمک می‌کند، گفت: مراسم تدفین بخشی از روند سوگواری است که فرصتی را برای سوگواران فراهم می‌کند تا به نوعی تخلیه هیجانی اتفاق بیفتد، ضمن اینکه باعث می‌شود بازماندگان خود را در سوگ عزیزشان بی‌کس و تنها نیابند.
وی خاطرنشان کرد: حتی در مقالات روانشناسی پیرامون مساله سوگ اشاره شده است که بودن در کنار بستر فردی که شدیدا بیمار است نمایشی از عشق و حمایت است که برای بازمانده در درازمدت خاطره و حس همراهی خوبی را به همراه خواهد داشت، اما با وجود این ویروس و فاصله فیزیکی این امکان هم گرفته شده و اغلب افراد عزیزشان را بدون حضور و همراهی خانواده از دست می‌دهند که احساس گناه، پشیمانی و درماندگی برای بازماندگان به همراه دارد.
اگر افراد توانایی گریه‌کردن را در روزهای ابتدایی فقدان پیدا کنند، فشار درونی کمتری را در روزهای آتی تجربه می‌کنند
تقوی بجنوردی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه شخصی که عزیزی را در این دوران از دست می‌دهد چه هیجاناتی تجربه می‌کند، گفت: اولین هیجان هر فرد سوگوار احساس غم و فشار سنگین درونی است. در سوگ‌های ناگهانی یا شرایط استیصال ممکن است فرد توانایی اشک‌ریختن را از دست بدهد اما یکی از مواردی که در سوگ برای بازمانده بسیار کمک‌کننده است، همین اشک‌ریختن است. اگر افراد توانایی گریه‌کردن را به خصوص در روزهای ابتدایی فقدان پیدا کنند، فشار درونی کمتری را در روزهای آتی تجربه می‌کنند. قطعا برای رسیدگی به این موضوع حمایت جمعی لازم است.
وی ضمن بیان اینکه یکی دیگر از هیجانات تجربه شده در بازماندگان احساس خشم است، گفت: احساس خشم حسی بسیار طبیعی و در عین حال گیج‌کننده است. این خشم گاهی نسبت به خود متوفی است؛ به دلیل تنها گذاشتن بازماندگان یا نسبت به دیگران؛ به دلیل رعایت نکردن موارد بهداشتی یا مدیران و مسئولین. خشم در هرکدام از این موارد لازم است که شناسایی شود و فرد متوجه باشد که این حس کاملا طبیعی است؛ چراکه در نهایت باعث می‌شود جای خالی عزیزش را ببیند اما لازم است برای این خشم کاری انجام شود تا تبدیل به خشم درونی نشود.
این درمانگر دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه احساس گناه و ترس یکی از حس‌های شایع در بازماندگان متوفیان کرونا است، گفت: اغلب افراد ممکن است خود را در انتقال ویروس به عزیزشان مقصر بدانند و تا مدت‌ها در کنار غم و مصیبت خودشان را نیز سرزنش کنند. هیجان بعدی ترس است که افراد بازمانده متوجه می‌شوند مرگ بر اثر این ویروس بسیار ناگهانی و پرقدرت است، ممکن است به آنها هم نزدیک شود و گاها ترس از مواجهه با دنیایی سخت بدون عزیزشان. ترس و اضطراب در روان ما نقش محافظت‌کننده دارد و به عنوان یکی از مراحل هیجانی این پروسه نیز کاملا ضروری است.
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا لازم است در فرآیند سوگ به روانشناس و مشاور مراجعه کنیم، گفت: در فرآیند سوگ چنانچه هیجاناتی که گفته شد در گذر زمان حدودا پس از ۶ ماه که البته با توجه به شخصیت‌های افراد ممکن است متغیر و متفاوت باشد، رو به بهبود نگذاشت لازم است از یک درمانگر متخصص سوگ کمک گرفته شود. همچنین اگر تفکرات‌تان تغییر نکرده مثلا شبیه روزهای ابتدایی سوگ فکر می‌کنید که زندگی بی‌ارزش است، آرزوی مرگ دارید و نسبت به خود مراقبتی در ایام کرونا بی‌اهمیت شده‌اید، مدام خودتان را به دلیل این فقدان سرزنش می‌کنید و از انجام فعالیت‌های روزمره زندگی‌تان عاجز شده‌اید، مراجعه به درمانگر کاملا ضروری است.
خانواده داغدار نیاز دارند که متوجه شوند نزدیکان به دنبال سوگواری برای عزیزشان در اولین فرصت هستند
تقوی بجنوردی درخصوص چگونگی همراهی با فرد سوگوار در دوران کرونا، گفت: بهتر است فرصتی فراهم شود تا بازماندگان در جمع‌های مجازی با حضور اکثریت اعضاء و دوستان متوفی حضور پیدا کنند، صحبت‌های دیگران را بشنوند، محتوای موردعلاقه آنها شامل عکس، کلیپ، دل‌نوشته از متوفی فراهم شود. به هیچ وجه بازماندگان را تنها نگذارید، از وضعیت سلامت و تغذیه آنها مطمئن شوید، برایشان گل و غذا بفرستید، حتما در مورد امکان برگزاری مراسم حضوری بعد از رفع محدودیت‌های فعلی جلسه بگذارید و صحبت کنید. خانواده داغدار نیاز دارند که متوجه شوند نزدیکان به دنبال سوگواری برای عزیزشان در اولین فرصت هستند.
وی افزود: گاهی خوب است در دوران سوگ متناسب با روابطتان با متوفی پیشنهاد انجام اموری جهت برداشتن باری از دوش خانواده متوفی را بدهید. اگر می‌خواهید به صورت کلامی با سوگواران همدلی کنید اولین قدم این است که هیجانات فرد سوگوار معتبر شمرده شود، جملاتی مثل کاملا حق داری ناراحت، عصبانی، به هم ریخته یا مستاصل باشی، هر کس جای تو باشد همین قدر آشفته می‌شود، عمیقا متاسف هستم و می‌توانی روی من برای شنیدن حرف‌هایت حساب کنی و... گفته شود.
این مدرس دانشگاه در خصوص کودکانی که عزیزان‌شان را از دست می‌دهند، گفت: به کودکان برای عبور بهتر در دوران سوگ باید کمک ویژه‌ای انجام گیرد. به کودک بالای۵ سال فرصت خداحافظی با فرد ازدست‌رفته را بدهیم؛ مثلا برای فرد نامه بنویسد، فیلمی تهیه کند، یادگاری‌هایش را همراه بیاورد و... . اگر کودک تمایل دارد بهتر است در مراسم سوگواری مجازی شرکت کند، لازم است که متوجه شود عزیز او برای دیگران هم مهم بوده است.
وی ضمن تاکید بر اینکه باید حتما نظر کودک را بپرسیم و اجازه دهیم خودش برای شیوه عزاداری تصمیم بگیرد، گفت: اجباری به حضور داشتن کودک یا گریه کردن برای تخلیه شدن هیجانات منفی‌اش نکنیم. اگر همه اعضاء خانواده درگیر کرونا شدند، کودک باید از فضا دور بماند و باید شرایطی را فراهم کنیم تا با مراقبی سپری کند که از قبل با او آشناست و به او علاقه دارد. حتما نظر کودک را در مورد جمع کردن وسایل به‌جا مانده از متوفی بپرسیم.
تقوی بجنوردی ضمن تاکید براینکه به هیچ وجه از عباراتی که امید یا انتظار برگشتن متوفی را به کودک می‌دهد نباید استفاده کنیم، گفت: عباراتی مانند اینکه بابا رفته ماموریت، سفر و... استفاده نکنید. برای توضیح مرگ متناسب با سن کودک باید عمل کنیم. برای کودکان ۳تا۵سال با گفتن از کار افتادن اعضاء بدن استفاده کنیم؛ مانند اینکه قلب بابا دیگه نمیزنه، نمی‌تونه راه بره و حرف بزنه و... ، در کودکان بالای ۵ سال متناسب با نظام اعتقادی خانواده از عباراتی مثل در دنیای بهتر و زیباتری از اینجا زندگی خواهد کرد، می‌توانیم کمک بگیریم.
از گفتن جملاتی مثل اینکه حالا تو باید مراقب پدر/مادرت باشی به کودکان خودداری کنید
وی افزود: کودکان بالای ۸ سال بهتر است از احساسات‌شان برای دوستان صمیمی‌شان بنویسند و خبر فوت را در قالب روایت کوتاه در فضای مجازی به آنها اطلاع دهند. از گفتن جملاتی مثل اینکه حالا تو باید مراقب پدر/مادر باشی، تو دیگه مراقب باش کرونا نگیری و... اکیدا خودداری کنیم. بازی مهمترین ابزار کودکان برای ابراز احساسات و تعدیل هیجانات آنها است، بازی با آنها را به هیچ وجه فراموش نکنیم.
انتهای پیام
