"توشیمیتسو موته گی" وزیر خارجه ژاپن در ادامه سفر خود به منطقه و در نخستین روزهای آغاز به کار دولت سیزدهم (۳۰ مرداد) به تهران سفر کرد. وزیر خارجه ژاپن در سفر به تهران با وزیر امور خارجه، دبیر شورای عالی امنیت ملی، دستیار بین الملل رییس مجلس و وزیر امور خارجه پیشنهادی دولت سیزدهم، رییس مجلس شورای اسلامی و آقای رییسی، رییس جمهوری دیدار و گفتگو کرد. در تمام این دیدارها دو طرف بر گسترش همکاری های دوجانبه در زمینه های مختلف از جمله سیاسی و اقتصادی تاکید کردند. علاوه بر آن موضوعات منطقه ای به ویژه تحولات افغانستان، موضوعات بین المللی و نیز موضوع برجام و روند مذاکرات احیای برجام هم از دیگر موارد مورد مذاکره وزیر امور خارجه ژاپن در دیدارش با مقام های کشورمان بود. در هفته های اخیر ارسال چندین محموله واکسن کرونای "آسترازنیکا" از سوی ژاپن به ایران مورد توجه افکار عمومی قرار گرفته است. به گفته طرف ژاپنی، این محموله های اهدایی رایگان با اهداف انسان‌دوستانه و برای تسریع روند واکسیناسیون سراسری در ایران ارسال شده است.
ایران، ژاپن و احیای برجام
وزیر امور خارجه ژاپن در ملاقات بارییس جمهوری ایران، بر لزوم احیای برجام تاکید کرد و از آیت‌الله رییسی، رییس جمهوری خواست به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ باز گردد. رییسی در پاسخ، با اشاره به اینکه ایران با اصل مذاکره مشکلی ندارد، اظهار داشت: با چه توجیهی تحریم های آمریکا علیه ملت ایران باید همچنان ادامه داشته باشد؟ آیت‌الله رییسی در این دیدار با تاکید بر ضرورت آزادسازی منابع ارزی مسدود شده ایران در ژاپن، تاخیر در آزاد سازی دارایی های ایران در بانک های ژاپنی را غیرقابل توجیه دانست. رییس جمهوری ایران همچنین در این دیدار با قدردانی از کمک های انسان دوستانه ژاپن برای مقابله با کرونا، ابراز امیدواری کرد که تدوام همکاری های دو کشور در این زمینه به ریشه کنی کرونا در دو کشور و جهان کمک کند.
در حاشیه سفر وزیر خارجه ژاپن به ایران موافقتنامه بین دو دولت درباره کمک و همکاری متقابل اداری در امور گمرکی بین سفیر ژاپن در ایران و "مهدی میراشرفی"، معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی و رییس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران در محل وزارت امور خارجه امضا شد. هدف از این موافقتنامه، حمایت اداری و همکاری متقابل در امور گمرکی است.
شروع به کار دولت سیزدهم، مرحله ای جدید در روابط ایران و ژاپن
رسانه‌های ژاپنی هدف اصلی سفر وزیر امور خارجه ژاپن به ایران را میانجیگری بین ایران و آمریکا عنوان کردند؛ اما "خطیب زاده" سخنگوی وزارت امور خارجه این مساله را رد کرد و گفت: این سفر در پاسخ به سفر چندی پیش آقای ظریف به ژاپن انجام شده است. بحث میانجیگری مطرح نبوده و این سفر در چارچوب روابط دوجانبه ایران و ژاپن صورت گرفته و در آن مسائل دوجانبه و چندجانبه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
به نظر می رسد ژاپن درصدد است تا از شروع به کار دولت جدید در ایران به عنوان مرحله ای جدید در روابطش با ایران بهره ببرد. فرصت های اقتصادی و سرمایه گذاری در ایران و امکان استفاده از کالاها و خدمات تکنولوژیکی ژاپن زمینه همکاری دو طرف را فراهم می سازد. ضمن اینکه نقش و جایگاه ایران در خاورمیانه و خلیج فارس موقعیت مطلوبی است که ژاپن نیز می تواند از آن به عنوان افزایش حضور در منطقه بهره ببرد.رقابت ژاپن با چین در منطقه خاورمیانه و نیز تداوم صلح و ثبات و امنیت در خاورمیانه و خلیج فارس که منبع اصلی تامین انرژی ژاپن است؛ از مواردی است که نزدیکی دو کشور ژاپن و ایران و بسط مناسباتشان را تقویت می کند.
موقعیت مناسب ژاپن در میان جهان غرب نیز می تواند فرصتی برای ایفای نقش میانجی و تعدیل کننده مواضع خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران باشد. همچنین همکاری دو کشور در زمینه مبارزه علیه بیماری کرونا هم می تواند زمینه گسترش همکاری ها باشد. کمااینکه در چند هفته گذشته واکسن های اهدایی ژاپن به ایران نوید همکاری دوستانه بین دو کشور را فراهم کرد. در این میان تنها موضوعی که می ماند امکان بسط همکاری های تجاری و اقتصادی دو کشور است که نیازمند رفع تحریم های آمریکا علیه ایران است و امکان مبادله کالا و پول میان دو کشور منوط به آن خواهد بود. ضمن اینکه دارایی های ایران نیز در بانک های ژاپن درگیر همین معضل می باشند که تا رفع تحریم ها، ژاپن چندان نمی تواند امکان انتقال آنها به داخل ایران را فراهم کند. قطعا یکی از اهداف سفر وزیر خارجه ژاپن به ایران دادن تضمین های لازم به مقامات ایران و ابراز علاقه برای گسترش همکاری ها پس از رفع تحریم ها بوده است.
