به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، آشفته بازار نشر کتاب در ایران همچون دریایی است که کرانه‌ای را نمی‌شود برایش متصور بود. از نایابی کاغذ و قیمت‌های عجیب و غریبی که برایش اعلام می‌کنند تا آثار عجیبی که مشخص نیست، چگونه از فیلتر نظارتی عبور و قدم به بازار گذاشته است. در این میان اما وضعیت توزیع و فروش به عنوان حلقه آخر ارتباط با مخاطب دراماتیک‌تر از سایر بخش‌هاست.
هزینه‌های نگهداری و اداره کتابفروشی‌ها سر به فلک گذاشته و در مقابل محصولی که قرار است آنها عرضه و مختصر سودی بابتش به دست بیاورند، در سر هر کوی و بازاری به شکلی عجیب می‌توان یافت، با تخفیف‌های آنچنانی و محتوایی که مشخص نیست با چه استانداردی و تحت لوای برند کدام مؤسسه نشر قدم به خانه‌های مخاطبان می‌گذارد.
در این میان کتابسازیها بلای جان ناشران شده و صاحبان این بازار که گاهی زیرزمینی و با عنوان قاچاق کتاب و گاهی با مجوزهای رسمی از وزارت ارشاد تحت عنوان کتاب‌سازی فعالیت می‌کنند، هر روز بیشتر پای خود را بر ضربان ناشران می‌فشارند تا اندک نفس باقی‌مانده را نیز در گلوی نشر خاموش کنند و خود یکه‌تاز این بازار باشند.
کتاب‌سازی تنها مختص به کتاب‌های عمومی و بزرگسال نیست، بلکه در حوزه کتاب کودک و نوجوان نیز ما شاهد کتابسازیها و تخلفات گسترده هستیم. عبدالعظیم فریدون مدیر انتشارات محراب قلم معتقد است که عدم پایبندی به قانون کپی‌رایت موجب شده است تا تخلفات این چنینی در حوزه نشر رواج یابد.
او وزارت ارشاد را نیز مقصر اصلی این ماجرا می‌داند چرا که صدور بی‌رویه مجوزها و در کنار آن عدم توانایی قانونی ارشاد در ابطال مجوز ناشران متخلف یکی از مهمترین دلایل رواج کتاب‌سازی است.
وی در گفت‌وگو با تسنیم می‌گوید: در حوزه کتاب کودک وضعیت کتاب‌سازی کمتر از بزرگسال شیوع دارد، اما مشابه همان اقداماتی که در حوزه کتاب بزرگسال انجام می‌شود، در حوزه کتاب کودک نیز برقرار است. البته برای کتاب‌های چهار رنگ که منطقی نیست و برایشان سوددهی ندارد. ولی کتاب‌های پرفروش را با نام مترجمی دیگر با حداقل تغییرات منتشر می‌کنند.اما حجمش نسبت به بزرگسال کمتر است چون عمده کتاب‌های کودک چهار رنگ است در کتاب های خطی این اتفاق بیشتر رخ می‌دهد و این یکی از آفت‌های بزرگ نشر است که به هر دلیلی نهاد و مسئولی نیز پیگیر آن نمی‌شوند.وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز تعلق خاطری برای پیگیری این موضوع ندارد.
وی مشکل اصلی را قائل نبودن به بحث کپی‌رایت می‌داند و می‌گوید: وقتی ما قانون کپی‌رایت در داخل کشور نداریم، برخلاف تالیف در ترجمه دستمان برای کارهای خلاف قانون باز می‌شود، وقتی کتابی پرفروش است، عده‌ای آن را کپی کرده و بنام مترجمی دیگر که بعضا هم خیالی است، منتشر می‌کنند بدون اینکه تغییر چندانی در آن وارد کنند. وزارت ارشاد هم نمی‌تواند کاری کند.
فریدون با اشاره به اهمال وزارت ارشاد در برخورد ادامه می‌دهد: شاید وزارت ارشاد بتواند ساز و کاری طراحی کند که نخستین ترجمه از یک کتاب ثبت شده و بعد از آن ترجمه‌های دیگر یا ثبت نشوند و یا با ترجمه اول مقایسه شوند. شاید آن زمان بتوان مقابل اینکه یک کتاب را چند ناشر همزمان منتشر کنند گرفت.
مدیر انتشارات محراب قلم با اشاره به صدور بی رویه مجوزهای نشر در سال‌های گذشته گفت: در دهه 70 که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز به صدور پروانه نشر می‌کرد، من خدمت مدیرکل وقت رسیدم و گفتم اینقدر پروانه نشر ندهید. آن زمان ناشران کتاب چاپ می‌کردند و با تخفیف‌های بالا در بازار می‌فروختند و چون نمی‌توانستند هزینه‌های خود را در بیاورند چک‌هایشان برگشت می‌خورد و یا باید وزارت ارشاد به دادشان می‌رسید و یا کاغذ دولتی می‌گرفتند و در بازار آزاد می‌فروختند تا بخشی از طلب‌هایشان پاس شود.
وی ادامه می‌دهد: امروز هم مشکلات دیگری وجود دارد، طبیعی است که وقتی ما به هر متقاضی مجوز نشر اعطا کنیم و بعد یکسری امتیاز هم برای این مجوز قرار دهیم، این اتفاقات رخ می‌دهد. اکنون ما نزدیک به 16 هزار پروانه نشر داریم ولی تنها 200 تا 300 ناشر حرفه‌ای مشغول به فعالیت هستند.
فریدون در پاسخ به این پرسش که وقتی مشخص است کدام ناشران به کتاب‌سازی می‌پردازند چرا با آنها برخورد جدی نمی‌شود؟ می‌گوید: وزارت ارشاد مسئول صدور پروانه نشر است ولی قانونا نمی‌تواند پروانه نشری که خودش صادر کرده است را باطل کند. برای لغو مجوز نیازمند مجوز دستگاه قضاست. این بد است اگر قرار است پروانه داده شود، باید اجازه لغو پروانه متخلف را نیز داشته باشد.این چندگانگی متاسفانه موجب شده برخی سوء استفاده کنند.
وی ناشران کتاب‌ساز را نیز به مانند قاچاقچیان کتاب غیرحرفه‌ای دانست و گفت: ناشران حرفه‌ای هیچ‌گاه این کار را نمی‌کنند. این ناشران غیرحرفه‌ای هستند که خانوادگی اقدام به این فعالیت‌ها می‌کنند.
مدیرانتشارات محراب قلم با اشاره به قاچاق کتاب در حوزه کودک و نوجوان نیز می‌گوید: برخی از پلتفرم‌ها و کانال‌های مجازی فایل کتاب‌ها ما را در محیط نت قرار داده و می‌فروشند. معمولا هم پیگیری برای خلافی که انجام شده انجام نمی‌شود.
انتهای پیام/
