بین‌المللی شدن فناوری، فرآیند تعریف شده‌ای دارد که عبارت از انتقال دانش و فناوری از یک فرد یا گروه به فرد یا گروه دیگر به منظور به کارگیری آن در سیستم، فرآیند، محصول یا یک روش انجام کار است. صنعت داروسازی در بازارهای جهانی متفاوت از سایر صنایع با فناوری پیشرفته است، زیرا تابع تحقیقات نوآورانه، سرمایه‌گذاری و مقررات دولتی است. محققان در پژوهشی با عنوان «عوامل نهادی تاثیرگذار بر بین‌المللی شدن شرکت‌های فناور داروسازی» آورده‌اند: «هزینه سرمایه‌گذاری جهت ایجاد نوآوری در این صنعت با توجه به ماهیت آن بیشتر از سایر صنایع نیز است.»
این پژوهش توسط حسین بهرامی دانشجوی دکتری گروه کارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، محمد عزیزی استادیار دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران، علی بدیع‌زاده استادیار گروه مدیریت صنعتی دانشگاه آزاد اسلامی قزوین و هادی رزقی شیرسوار استادیار گروه مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی گرمسار انجام شده که نشان می‌دهد، صنعت داروسازی ایران در طی چند دهه گذشته شرایط مختلف و پرنوسانی را پشت سر نهاده است.
صنعت داروسازی ایران در سال‌های اخیر با حمایت دولت از صنعت دارو و تخصیص یارانه‌های حمایتی، از لحاظ اقتصادی پیشرفت‌های زیادی کرده و شرکت‌های داروسازی زیادی ایجاد شده‌اند به نحوی که علاوه بر ورود بخش خصوصی در این حوزه و بر طرف نمودن بخش عمده‌ای از نیازهای دارویی کشور، زمینه‌های ورود به بازارهای بین‌المللی و صادرات نیز فراهم شده است.
متخصصان این صنعت به طور فعالانه درگیر طراحی، گسترش و تولید مواد و ادوات گوناگون با هدف به کارگیری در کاربردهای متنوعی در جهت حفظ و ترفیع کیفیت زندگی هستند و بدین خاطر در ۳۰ سال گذشته رشد قابل توجهی در صنعت داروسازی به وجود آمده است. سلامت به عنوان ارزش فردی و اجتماعی بر طبق اساسنامه سازمان بهداشت جهانی و از دیدگاه ملت‌ها و نزد همه مکاتب یکی از مهمترین و ابتدایی‌ترین حقوق و نیازهای حیات بشری تلقی شده است. از این‌رو دست یافتن به بالاترین سطح سلامت، جزئی از اهداف اجتماعی تمام دولت‌ها به حساب می‌آید.
تمامی کشورها در راستای دست‌یابی به سلامت، به موضوعات مختلف و مرتبطی توجه دارند که مقوله صنعت داروسازی یکی از موضوعاتی است که نقش مهمی در یاری رساندن به پزشکان و پیراپزشکان جهت تشخیص درست و کمک به درمان بیماری‌ها ایفا می‌کند. صنعت داروسازی، امروزه یک محیط رقابتی برای توسعه و گسترش محصولات پزشکی ایجاد نموده است. در سال‌های اخیر داروسازی از بعد اقتصادی و مالی نیز برای کشورها و دولت‌ها اهمیت زیادی پیدا کرده است.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور برنامه‌ریزی و اقدام در جهت حمایت از صادرات در این حوزه در فروردین سال ۱۳۵۰ اقدام به تشکیل کارگروه توسعه صادرات کالا و خدمات سلامت در مرکز مدیریت و هماهنگی امور بازرگانی و صنعت داروسازی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نموده است. این کارگروه با هدف ایجاد همگرایی در برنامه‌ریزی و اجرای فعالیت‌های حوزه‌های مختلف دولتی و غیردولتی در جهت صادرات کالا و خدمات سلامت و آموزش پزشکی و نیز با هدف شبکه سازی و اطلاع رسانی به منظور تبادل اندیشه و تجربه میان بخش‌های دولتی جهت خلق و بهره‌برداری از فرصت‌های تجاری تشکیل شده است.
در راستای اقدامات این کار گروه بایستی تسهیل فرآیند بازاریابی کالا و خدمات سلامت و حمایت و ارائه مشاوره به شرکت‌ها جهت حضور در بازارهای بین‌المللی و نیز فراهم آوردن سیستمی جهت ارائه اطلاعات پایه و طبقه‌بندی شده و گزارشات تحلیلی در خصوص بازارهای بین‌المللی و در نهایت ایجاد بسترهای لازم در جهت توسعه صادرات کالا و خدمات سلامت حاصل شود.
براساس گزارش سال ۱۳۹۴ گروه تحقیقات اقتصادی بانک خاورمیانه، در شرایط فعلی فناوری‌های نوین مانند نانو و بیو فناوری در صنایع داروسازی ایران وارد شده و علی‌رغم عدم بکارگیری این دانش و فناوری به صورت فراگیر، حدود ۱۸۵۰ قلم دارو به تمامی اشکال دارویی مانند قرص، کپسول، ویال، آمپول و... در کشور تولید می‌شود و از این حیث دستاورد بزرگی برای ایران محسوب می‌شود.
میزان صادرات انواع داروهای ساخته شده در کشور در سال ۱۳۹۵ با رشد حدود ۳۵ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۴ به حدود ۱۶۰ میلیون دلار رسیده و علاوه بر کشورهای همسایه مانند عراق، افغانستان و سوریه به کشورهای اروپایی نظیر رومانی، آلمان و روسیه نیز دارو صادر شده است. بین‌المللی شدن فرایندی طولانی است که نیاز به منابع و توانمندی، شرایط محیطی مساعد و مدل‌های مدیریتی برای موفق شدن دارد.
بین‌المللی شدن، ناشی از فراهم شدن زمینه‌ای برای تغییر است و رشد شرکت‌ها شرایطی را مهیا می‌سازد تا آن‌ها به سمت بین‌المللی شدن حرکت کنند، تا جایی که رشد و بین‌المللی شدن به دو واژه در هم تنیده تبدیل شده‌اند. نهاد گاهی به سازمان‌ها، گاهی به قوانین پایه، گاهی به یک فرد یا یک موقعیت و حتی گاهی به موارد جزئی مثل یک قرارداد اطلاق شده است. تعاریف مختلف نهاد، برداشت‌های کم و بیش متفاوتی را از ماهیت واقعیت اجتماعی و نظم اجتماعی یادآور می‌شود.
در این تحقیق عوامل نهادی تاثیرگذار بر بین‌المللی شدن شرکت‌های فناور داروسازی از طریق مصاحبه با خبرگان صنعت داروسازی شناسایی و با استفاده از روش تئوری داده بنیاد تحلیل گردید. با توجه به اینکه تاکنون تحقیقات زیادی در زمینه نقش نهادها در بین‌المللی شدن شرکت‌های تجاری صورت نگرفته، پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های آتی سایر صنایع نیز مورد بررسی قرار گیرد.
با عنایت به اینکه نتایج این تحقیق به ویژه در بعد قانونی به اصلاح قوانین و مقررات و همچنین سیاست‌ها، برنامه‌ها و حمایت‌های دولت اشاره دارد، پیشنهاد می‌شود بهره‌برداری لازم توسط مسئولان از یافته‌های این پژوهش به عمل آید. همچنین نتایج تحقیق در بعد هنجاری می‌تواند مورد استفاده شرکت‌های داروسازی که تجربه بین‌المللی شدن را دارند یا تاکنون موفق به این امر نشده‌اند قرار گیرد. شرکت‌های تجاری اعم از شرکت‌های صنعت داروسازی یا مرتبط با صنایع دیگر می‌توانند از نتایج تحقیق حاضر در ابعاد شناختی و هدایت‌گر به منظور بین‌المللی شدن استفاده کنند.
این پژوهش در مجله مدیریت بهداشت و درمان در سال ۱۳۹۸ منتشر شده است.
انتهای پیام
