همشهری آنلاین- فاطمه کاظمی:
از ابتدای تابستان، جنگل‌های بسیاری در مناطق مختلف ایران دچار آتش‌سوزی شده‌اند، این‌درحالی‌است که در ۱۰ سال گذشته بیش‌از ۱۳ هزارو ۸۳۰ مورد آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی، جنگلی و مرتعی کشور گزارش شده که سبب ازبین رفتن حدود ۱۴۳ هزارهکتار از جنگل‌ها و مراتع شده‌است.
دراین میان استان لرستان با دارابودن بیش‌از یک میلیون‌و ۲۰۰هزارهکتار اراضی جنگلی، ظرفیت‌های زیادی درحوزه منابع‌طبیعی دارد که در سال‌های اخیر با تهدیدهای زیادی ازجمله قطع درختان، بروز آفت‌ها و آتش‌سوزی روبه‌رو بوده‌است. اما دراین میان آتش‌سوزی را می‌توان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده جنگل‌های بلوط استان لرستان ارزیابی کرد.
با آغاز فصل گرم سال، افزایش حجم آتش‌سوزی خسارت‌های زیاد و جبران‌ناپذیری به جنگل‌های لرستان وارد می‌کند؛ کما اینکه در روزهای گذشته شاهد وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌های نقاط مختلف استان، ازجمله در شهرستان پلدختر بوده‌ایم؛ موضوعی که نگرانی مردم استان و به‌ویژه فعالان محیط زیست را به‌همراه داشته‌است.
براساس آمار ۱۰ساله اخیر، خرم‌آباد، چگنی، کوهدشت، پلدختر و رومشکان ازجمله شهرستان‌های بحرانی استان در زمینه وقوع آتش‌سوزی در منابع‌طبیعی و جنگل‌ها به‌شمار می‌روند. در لرستان علاوه بر حدود یک‌میلیون‌و ۲۰۰هزارهکتار جنگل، حدود ۸۸۵هزارهکتار مرتع وجود نیز دارد که به‌دلیل کوهستانی بودن و شیب بالای منطقه، باید تدابیر ویژه‌ای ابتدا برای پیشگیری از آتش‌سوزی و سپس برای تسهیل عملیات اطفای حریق اندیشیده شود.
عمده‌ترین عوامل آتش‌سوزی
بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد بیش‌از ۹۵درصد آتش‌سوزی‌هایی که در جنگل‌های لرستان رخ می‌دهد، عمدی است و درصد ناچیزی از آنها مربوط به سهل‌انگاری است یا براثر شدت حرارت در منطقه رخ می‌دهد.
یک کارشناس محیط زیست در استان لرستان دراین باره به خبرنگارهمشهری می‌گوید: کمبود تجهیزات و امکانات را باید اصلی‌ترین چالش در مقابله با آتش‌سوزی‌های احتمالی دانست و مسئولان استان باید چاره‌ای اساسی برای برطرف کردن این کمبودها بیندیشیند، چراکه درغیراین‌صورت باید درانتظار وارد آمدن خسارت‌های سهمگینی به طبیعت بکر و چشم‌نواز استان لرستان باشیم.
«مهرداد نهاوندچی» می‌افزاید: عوامل طبیعی، سهوی و عمدی، ۳ عامل محوری در بروز آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع به‌شمار می‌رود. متأسفانه بیش‌از ۹۰درصد از آتش‌سوزی‌ها به عوامل انسانی (عمد و غیرعمد) مربوط می‌شود که دراین راستا ارائه آموزش‌های مناسب و اطلاع‌رسانی صحیح و به‌موقع به جوامع محلی می‌تواند بسیار راهگشا باشد و از وارد شدن خسارت‌های بیشتر به محیط زیست استان جلوگیری کند.
بهره‌گیری از ظرفیت‌های جوامع محلی
وی ادامه می‌دهد: روستاییان و جوامع محلی از ظرفیت‌های مناسب برای مقابله با آتش‌سوزی و تبعات ناشی از آن برخوردارند و باید آموزش‌های لازم را دراین زمینه فرا گیرند.
نهاوندچی همچنین تأکید می‌کند: همه اداره‌ها و دستگاه‌های اجرایی مربوط، مکلفند در مواقع وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع، کمک‌های لازم از قبیل نیروی انسانی و ماشین‌های موردنیاز را در اختیار اداره‌کل منابع طبیعی قرار دهند و کمک‌حال این اداره در زمینه اطفای به‌موقع آتش‌سوزی باشند. علاوه براین، نه‌تنها باید به روستانشینان آموزش‌های مناسب را ارائه داد، بلکه باید تجهیزات موردنیاز برای مقابله با آتش‌سوزی را نیز در اختیارشان گذاشت تا بتوانند در مواقع لزوم به کمک دستگاه‌های عمل کننده بیایند و از وارد آمدن خسارت‌های بیشتر به محیط زیست جلوگیری کنند.
نیاز به به بالگردهای آتش‌نشان
این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه درحال‌حاضر به‌دلیل خشک شدن پوشش گیاهی مراتع، محیط زیست لرستان بیش‌از پیش درمعرض وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده قرار گرفته است، درباره راهکارهای موجود برای برون‌رفت از چنین شرایطی می‌گوید: شرایط به‌گونه‌ای است که کار از مهار آتش با وسایل اولیه مانند بیل و قمقمه گذشته است و باید در تدارک تأمین تجهیزات مناسب‌تری بود.
نهاوندچی می‌افزاید: نخست اینکه باید برای منابع طبیعی سراسراستان سامانه پایش آتش‌سوزی از راه دور تهیه شود تا باسرعت بیشتری بتوان جلوی گسترش آتش را گرفت. نکته دوم این است که برای این منظور به بالگردهای آتش‌نشان نیاز داریم. غالب جنگل‌ها و مراتع لرستان فقط در ارتفاعات و نزدیک به خط الرأس از پوشش گیاهی مناسب‌تری برخوردارند، بنابراین دسترسی به آن مناطق فقط با استفاده از بالگرد میسر است.
وی ادامه می‌دهد: تشکیل ناوگان هوایی اطفای آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع برای استان لرستان ضروری است، چراکه بیشتر آتش‌سوزی‌ها در مناطق سخت‌گذر و دورافتاده به‌وقوع می‌پیوندد. بنابراین استقرار بالگرد و ناوگان هوایی یکی از نیازمندی‌های اصلی منابع‌طبیعی استان به‌شمار می‌رود.
نهاوندچی تصریح می‌کند: به‌نظرم یکی از راه‌های تقویت تجهیزات اطفای آتش در جنگل‌ها و مراتع این است که در کوتاه‌مدت و با انجام برنامه‌ریزی‌های مناسب، از امکانات نهادهای بین‌المللی مرتبط با این عرصه استفاده کنیم تا اینکه بتوانیم با برنامه‌ریزی صحیح میان‌مدت، با تأمین بودجه و عبور از تحریم‌های ظالمانه دشمنان ایران، تجهیزات موردنیاز را خریداری کرده و درنهایت با انجام برنامه‌ریزی های راهبردی بلندمدت، نیازمندی‌های خود را دراین عرصه در داخل تولید کنیم.
پاییز در راه است
این کارشناس محیط زیست اظهار می‌کند: گمان نکنیم تابستان که تمام شود، خطر وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع نیز فروکش می‌کند، بلکه در فصل پاییز هم شاهد آتش‌سوزی‌های ترسالی خواهیم بود. اگر ترسالی چند سال اخیر نبود، ممکن بود دامنه آتش‌سوزی‌ها بیشتر شود. درچنین شرایطی خشکسالی برای ما همیشه محتمل‌تر از ترسالی است؛ براین اساس همواره باید برای خاموش کردن آتش جنگل‌ها و مراتع لرستان آماده باشیم.
نهاوندچی همچنین معتقد است که اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان باید با در اختیارگذاشتن دستگاه‌های دمنده، موتورسیکلت، ارائه آموزش های لازم و استفاده از ظرفیت نیروهای محلی، شوراها و دهیاران در راستای حراست از جنگل‌ها و به‌ویژه خاموش کردن آتش‌سوزی‌های این عرصه‌ها گام‌های موثرتری بردارد.
وی اضافه می‌کند: نقش تشکل‌های مردم نهاد نیز در زمینه کمک به اداره منابع‌طبیعی و سایر دستگاه‌های اجرایی برای حفاظت از محیط زیست دربرابر آتش‌سوزی‌ها بسیارموثر است. سازماندهی نیروهای مردمی و همیاران منابع‌طبیعی و محیط زیست در این عرصه ضروری است.
