به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، آب یک ترکیب معدنی، شفاف، بی‌مزه، بدون بو و تقریباً بی‌رنگ است که ماده اصلی تشکیل دهنده هیدروسفر کره زمین و مایعات موجود در همه موجودات زنده شناخته شده‌است و به عنوان حلال عمل می‌کند. با اینکه آب هیچ نوع کالری یا مواد مغذی آلی ندارد، وجود آن برای همه اشکال شناخته شده حیات الزامی است.
بر همین اساس، مهیا کردن آب شرب سالم و پایدار برای مردم یکی از اصلی‌ترین وظایف دولت‌ها به حساب می آید و حضرت علی (ع) در بیان عملکرد مدت زمان حکومت خود، دسترسی به آب سالم را یکی از موارد کارآمدی دولت بیان کردند.
بر این اساس، مولای متقیان در بیان گزارش عملکرد خود پیرامون مسئله آب شرب می‌فرماید:« تمام مردم کوفه دارای زندگی مرفهی هستند، حتی فقیرترین افراد، نان گندم می‌خورد و مسکن و سرپناهی دارد و از آب آشامیدنی گوارایی می‌آشامند.»
با توجه به اهمیت تامین آب و همچنین تشدید بحران‌های آب و هوایی تامین آب با استفاده از تکنولوژی‌های روز از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.
در همین راستا، فناوری تولید آب از هوا (atmospheric water generator) یکی از فناوری‌های به نسبت جدیدی است که در آن رطوبت موجود در هوا تحت فشار متراکم شده و طی فرایند خنک کنندگی به آب تبدیل می‌شود.
اگرچه به کارگیری این تکنولوژی البته در مقیاس کوچک به تازگی رواج یافته است، اما استفاده از رطوبت هوا برای تولید آب سابقه تاریخی بسیار زیادی در برخی مناطق جهان دارد. به عنوان مثال اینکاها از اقوامی بوده‌اند که از جمع آوری شبنم و انتقال آنها به مخازن به عنوان یکی از منابع تامین آب خود استفاده می‌کردند. این روش ها کاملا منفعل بوده، نیاز به منبع انرژی خارجی نداشته و صرفا با تکیه بر تفاوت دمای طبیعی انجام می‌شوند.
بسیاری از ژنراتورهای آب از هوا، مشابه روش های رطوبت گیر هوا عمل می‌کنند. به این صورت که هوا درون لوله‌های مارپیچی حرکت کرده، متراکم و خنک شده و باعث تولید آب می‌شود. کاهش دمای هوا قابلیت آن در حمل بخار آب را کاهش می دهد و این موضوع مبنای توسعه این فناوری می باشد. در این روش میزان تولید آب به عواملی، همچون درجه حرارت، میزان رطوبت، میزان هوای عبور داده شده، ظرفیت مارپیچی دستگاه و نیز قابلیت خنک کنندگی آن بستگی دارد.
سایر تکنولوژی های جایگزین استفاده از مایعاتی همچون لیتیم کلرید و یا لیتیوم برمید است و از طریق فرایندهای هیدروکسید آب تولید می‌شود.
روش دیگر، استفاده از روش های ترکیبی شامل استفاده از خشک کننده‌های جامد ماند ژل سیلیکا و زئولیت تحت تراکم و فشار زیاد است. در حال حاضر دستگاه های تولید مستقیم آب آشامیدنی با استفاده از نور خورشید نیز در حال توسعه هستند.
استفاده از این روش در مناطقی که دستیابی به آب آشامیدنی سالم به سختی امکان پذیر است، بسیار مفید است، زیرا همیشه مقداری آب یا رطوبت در هوا وجود دارد که می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
زمانی که شرایط هماهنگ شد تا از سامانه تولید آب از هوای واقع در سایت یکی از دانشگاه‌های کشور بازدیدی به عمل آوریم، به این فکر کردیم که احتمالا میزان آب تولیدی این سامانه محدود و کمتر از 10 هزار لیتر در روز باشد اما تنوع تجهیزات نوآورانه و ایجاد دستگاهی با ظرفیت تولید آب 10 هزار لیتر ساخته شده به دست دانشمندان ایرانی شگفت زده‌مان کرد؛ به طوری که این دستگاه با قرار گیری در مناطقی مرطوب نظیر حاشیه خلیج فارس و مناطقی نظیر سواحل مکران می‌تواند مشکل آب بخشی از مناطق که با آب شرب پایدار دسترسی ندارند را حل کند.
در گفتگو با فعالان جوان سایت ساخت دستگاه‌های تصفیه آب متوجه شدم، تکنولوژی سیکل تبرید و مبدل‌های به کار رفته در این وسیله، اساس ساخت تجهیزاتی است که می تواند بسیاری از مشکلات نقاط دور افتاده کشور را مرتفع کند.
در همین راستا به منظور بحث بیشتر پیرامون سامانه‌های تولید شده به سراغ محمد همت، استاد دانشگاه و سرپرست هسته علمی این پروژه رفتیم تا در این رابطه با وی به گفتگو بنشینیم.
لازم به ذکر است، همت، سابقه علمی قابل توجهی با بیش از 250 مقاله علمی معتبر در حوزه مهندسی دارد و بر اساس فهرست‌های بین المللی جزء یک درصد دانشمندان برتر دنیا در تولید و ارجاع مقالات به حساب می‌آید.
در این گفتگو، برسی توان داخلی کشور به منظور حل مشکلات، راهکار رسیدن به حل مسئله، نحوه فعالیت دستگاه گرفتن آب از هوا و موارد پیرامون مقایسه این دستگاه با نمونه‌های جهانی مورد بررسی قرار گرفته است.
مشروح این گفتگو به شرح ذیل است:
*توان داخلی کشور برای حل تمامی مشکلات کافی است
فارس: سه سال پیش قبل از اینکه این بارش‌ها را داشته باشیم، کشور دچار خشکسالی شده بود. نتانیاهو نخست وزیر سابق رژیم جعلی صهیونیستی یک فیلم تبلیغاتی درست کرد که از یک بطری آب خورد و عنوان کرد که می‌توانیم از هوا آب درست کنیم. امروز در مجموعۀ فناورانۀ شما یک دستگاهی دیدیم که واقعاً از رطوبت 25 درصد تهران آب تولید می‌کرد. آیا سیر علمی پیچیده‌ای پشت این قضیه است و ما کجای این سیر قرار داریم؟
همت: در حوزۀ فناوری‌ها من همیشه ادعا می‌کنم که 98 درصد کل نیازهای علمی را که نیاز دارین را از داخل کشور می‌توانیم تأمین کنیم. تا امروز نشده یک موضوع علمی روی میزم بیاید و با استفاده از ظرفیت داخل نتوانسته باشم آدمی پیدا کنم که روی آن موضوع کار نکرده باشد.
در هر موضوعی جستجو می‌کنیم، می‌بینیم که حداقل یک ایرانی روی آن موضوع کار کرده است. مسئلۀ جدی آن است که از این نیروها استفاده شود. در کشور این همه دانشگاه زدیم و این همه فارغ‌التحصیل و استاد داریم، ولی موضوعی به این‌ها واگذار نمی‌شود که به دنبال حل آن بروند و خودشان باید یک موضوعی ایجاد کنند و آن موضوع را حل کنند. همین می‌شود که ما گاهی مشکلات خارجی‌ها را در مقالاتمان حل می‌کنیم اما مشکلات داخل پابرجاست.
فارس: این مسئله یکی از بزرگترین مصائب توسعه فناوری و غلبه بر مشکلات در کشور به حساب می‌آید. در همین راستا به عنوان کسی که این خلاء را با پوست و گوشت خود درک کرده‌اید، به نظر شما حلقه مفقوده این مسئله چیست؟
همت: باید یک نظام مسئلۀ داخلی ایجاد شود، دانشگاه نظام حل است و نمی‌تواند تولید نظام مسئله کند. استاد می‌تواند پایان‌نامه انجام دهد، اما وقتی که شما رهایش کنید و موضوعی برای حل نداشته باشد، ناچار می‌شود، موضوع پایان‌نامه هم خودش تعریف کند.
در صورتی که کشورهای خارجی پول می‌دهند که یک نفر حتی از خارج بیاید و موضوعاتشان را در قالب پایان‌نامه حل کند. همین می‌شود که گاهی کشورهای متخاصم و یا یک رژیم جعلی اشغالگر یک سری مسائل فنی را دست می‌گیرد. وقتی رژیم اشغالگر به مردمی که سرزمین برای آنها است آب نمی‌دهد، بعد برای ما توئیت می‌زند و پست می‌گذارد که اگر ما با شما رابطه پیدا کنیم، به شما دستگاهی می‌دهیم که از هوا آب بگیرد.
*دستگاه آبگیری از هوا با ظرفیت 10 هزار لیتر در روز موجود است
فارس: بله شاهد بودیم که این رژیم جعلی در قالب توییتی عنوان کرد که این دستگاه را در شرایطی به ایران می‌دهد.
همت: این تکنولوژی‌ها در ایران هست و ما نیاز به هیچ جایی نداریم. ما به اندازۀ کافی قدرت داریم فقط باید این قدرت نمایش داده شود و این تکلیف رسانه است و فاصلۀ بین پژوهشگر تا مسئول را رسانه باید پر کند و وقتی ارتباط برقرار شد، تکلیف از رسانه ساقط می‌شود.
من چندین شرکت مختلف را می‌شناسم که دستگاه‌هایی را ساختند که از رطوبت هوا آب تولید می‌کند و با 4 عدد از این شرکت‌ها کار کردیم و تا 10 هزار لیتر توانستند از هوا آبگیری کنند. در حال حاضر دستگاه آب گیری از هوا به ظرفیت 10 هزار لیتر در داخل ساخته شده و آماده به کار است. این دستگاه‌ها در رطوبت هوای تهران که بسیار پایین است توانسته‌اند آبدهی کنند و این سامانه می‌تواند در سایر نقاط کشور به مردم سرویس دهد.
فارس: این مایه افتخار است که ما به این سطح از تکنولوژی رسیده‌ایم، الان یک سوالی پیش می‌آید، چرا با وجود این مسئله مردم شیرینی استفاده از آن را حس نمی‌کنند؟
همت: چرا این اتفاق نمی‌افتد؟ یکی اینکه مردم و مسئولین اطلاع ندارند و دوم اینکه بعضاً ظرفیت‌های داخلی جدی گرفته نمی‌شود. شرکت‌هایی در کشور وجود دارد که به راحتی می‌توانند تمام نیازهای کشور را تولید کنند.
*سیکل تبریدی که از رطوبت را از هوا جدا کرده و برای استفاده آماده می‌کند
فارس: ممکن است، پیرامون تکنولوژی دستگاه‌های تولید آب از هوا توضیحاتی را ارائه کنید؟
همت: این یک سیکل تبرید است که هدف نهایی را در آن تولید آب قرار دادیم، اما مسئلۀ جدی که با آن روبرو هستیم این است که باید بهره‌وری را بالا ببرید و میزان آب تولیدی را تا جایی که ممکن است افزایش دهید.
فارس: یعنی درواقع باید هوای زیادی از دستگاه عبور کند که میزان آب تولیدی هم زیاد باشد، پس احتمالا نیاز به یک سری فن قوی هست. بخش دوم هم همان سیکل تبرید است که در مسیر این هوا قرار بگیرد. آیا مسئلۀ افزایش بهره‌وری روی سیکل تبریدها هم موثر است؟
همت: بله، دقیقا همین مواردی است که گلوگاه تکنولوژی بیان می‌شود. بچه‌های ما در طراحی پین‌ها و پره‌ها و مکانیزم لوله‌ها همۀ مباحث علمی را در نظر گرفتند و مسائل این دستگاه‌ها ه را به صورت کاملا علمی حل کردند.
*تجهیزات ساخت دستگاه تبدیل هوا به آب در ساده‌ترین کارگاه‌های کشور ساخته شد
فارس: اغلب اوقات طراحی را انجام می‌دهیم، ولی نمی‌توانیم بسازیم. آیا سیستم تبریدی که طراحی شد، در ایران هم ساخته شد؟
همت: بله حتی مغازه‌های ساده‌ای که فکر می‌کنیم کارایی خاصی ندارند، این‌ها را می‌سازند. یک نمونه دستگاهی که ما اول ساختیم از تجهیزاتی استفاده شد که در خیابان شاپور اصفهان بود یا حتی سامانۀ بعدی که ساختیم یک شرکتی در تبریز ساخت. سامانۀ بعدی که پیشرفته‌تر بود با یک شرکت در قم ساختیم.
فارس: جالب است که این تجهیزات در چنین کارگاه‌هایی ساخته شده است.
همت: بله، در مواردی خود این کارگاه‌ها هم باور نمی‌کردند، چنین توانمندی دارند اما طرح را توسط فعالین فنی تهیه کردیم و این بخش از صنایع خرد به راحتی آب خوردن این تجهیزات را ساختند.
*توان عرضه دستگاه گرفتن آب از هوای 10 هزار لیتری در قالب روابط تجاری به سایر نقاط دنیا وجود دارد
فارس: پس دقیقاً همان نظام مسئله‌ای است که گفتید، این‌جا هم پا بر جا است، یعنی حلقه‌ها هستند، ولی زنجیر نیستند؟
همت: بله و نهاد علم و فناوری باید این را حل کند و مسئولین یاد بگیرند که هیچ جریانی نمی‌تواند با فکر خودش پیشرفت کند وقتی که تخصصی‌ترین دانشگاه‌ها در کنارش هستند. ما باید نظام مسائل را به شکل درست به دانشگاه منتقل کنیم و دانشگاه کمک کند که مسئله را حل کنیم.
فارس: همانطور که اشاره کردیم، رژیم صهیونیستی یک توئیتی زد که اگر شما با ما روابط برقرار کنید ما یکی از این سامانه‌های 250 لیتری را در اختیار شما قرار می‌دهیم. آیا امروز می‌توانیم ادعا کنیم که ما به هر کشوری یا منطقه‌ای که نیاز دارد، سامانۀ 10 هزار لیتری بدهیم؟
همت: ما که هرگز رژیم غاصب را به رسمیت نمی‌شناسیم و در حدی نمی‌بینیم که بخواهد ادعایی داشته باشد اما هر کشوری که به رسمیت می‌شناسیم اگر بخواهد می‌تواند به ایران بیاید و این سامانه را ببیند و در روابط تجاری در اختیارشان قرار بگیرد. حداکثر قیمت‌های ما برابر با یک سوم تا یک دوم کمپانی‌های خارجی با ظرفیت‌های کمتر است. آنها این‌قدر سر مسائل گارانتی، انتقال و سایر موارد داستان دارند که ممکن است قیمت‌هایشان تا 5 برابر افزایش پیدا کند ولی محصول ما با قیمت بسیار مطلوب ساخته می‌شود.
* دستگاه گرفتن هوا از آب برای تامین نیاز داخل آماده است
فارس: مسیر پیش رو برای این دستگاه روبه توسعه است یا صرفاً همین‌ها می‌توانند صنعتی و تجاری شوند؟
همت: الان به حدی رسیده که می‌تواند تکاپوی نیاز کشور را چه در صنعت و چه در بحث آب شرب مردم پاسخگو باشد، اما مسئلۀ مهم این است که به یک خودباوری برسیم که بدانیم هر دستگاهی که نیاز داریم برای مردم استفاده کنیم به غیر از خودمان به هیچ کشوری نیاز نداریم و با قیمت کمتر از همه جای دنیا می‌سازیم.
فارس: آیا این دستگاه می‌تواند جایگزینی برای دستگاه آب‌شیرین‌کن در مناطق ساحلی با رطوبت بالا باشد؟
همت: می‌تواند باشد به شرطی که برق آن تأمین شود. جالب است بدانید که در ایران فناوری‌های شیرین‌ساز اسمز معکوس هم توسعه پیدا کرده و ایران کارخانۀ تولید آن را دارد می‌زند که یعنی در حوزۀ شیرین‌سازها هم مشکلی نداریم.
فارس: به نظر می‌رسد، توسعه چنین دستگاه‌هایی در مناطق شرجی و ساحلی کشور می‌تواند منبع بسیار مفیدی به حساب بیاید؟
همت: بله دقیقا راندمان این دستگاه با رطوبت و تغییر کرده و در مناطقی که آب و هوای مرطوب دارد بسیار مناسب و دقیق عمل می‌کند.
انتهای پیام/ب
