خبرگزاری فارس- خراسان‌جنوبی؛ طرح‌های آبخیزداری برای اجرا نیاز به مطالعات بیشماری دارند که لازمه آن بودجه‌های بالایی است ولی مشکل اینجا است که برای مطالعات در این بخش بودجه زیادی در نظر گرفته نمی‌شود.
این در حالی است که اجرای طرح‌های آبخیزداری تا حد زیادی می‌تواند تهدیدات مربوط به حوزه کشاورزی، خشکسالی و سیلاب را کاهش دهد و تنش‌های آبی را کم کند و این موضوعات در استان کم‌باران و خشکی مانند خراسان‌جنوبی از اهمیت بیشتری برخوردار است که مسئولان باید به آن توجه ویژه داشته باشند.
لازمه افزایش مطالعات آبخیزداری
«عباس محمدی» دهیار روستای گلوباغ از شهرستان سربیشه با بیان اینکه با اجرای طرح‌های آبخیزداری ۸ خانوار به این روستا بازگشته‌اند، گفت: در یک سال گذشته ۸ روستا و قنات از سازه‌های آبخیزداری بهره‌مند شده‌اند.
وی بیان داشت: با این وجود به سازه‌های بیشتری نیاز است چرا که برخی از مناطق وجود دارد که رواناب مستقیم به کشور افغانستان می‌رود که اصلا خوب نیست و خرابی‌ها برای این منطقه است ولی افغانستان منتفع می‌شود.
محمدی با اشاره به اینکه افزایش مطالعات و سازه‌های آبخیزداری می‌توان به افزایش رفاه مردم در بخش کشاورزی و دامداری امیدوار بود، مطرح کرد: ۵ رشته قنات نیز با وجود اینکه آب دارد ولی به دلیل نیاز به لایروبی بی‌استفاده مانده و با وجود درخواست‌های متعدد هنوز کاری انجام نشده و این در حالی است که مردم از قنات‌ها برای آسیاب گندم و جوی خود استفاده می‌کرده‌اند.
هنوز منتفع نشده‌ایم
«غلامرضا خسروی» دهیار روستای تناک شهر مود خراسان‌جنوبی هم درباره انتفاع از سازه‌های آبخیزداری، گفت: فقط یک سازه ایجاد شده که هنوز به دلیل نبود بارندگی منتفع نشده‌ایم.
وی تصریح کرد: سازه‌ای که ایجاد شده به روستای ما نفعی نمیرساند و این در حالی است که اگر در مناطق دیگری ایجاد می‌شد می‌توانست بهتر عمل کند و روستاهای بیشتری را تحت پوشش قرار دهد.
به گفته وی طرح‌های آبخیزداری مزایای بسیاری دارد ولی مطالعات بهتر و بیشتری نیاز است چرا که با ذخیره‌سازی آب در سازه‌ها، قنوات دوباره جان می‌گیرند.
خسروی درباره مشکلات قنات‌های این روستا هم اعلام کرد: نیاز به سیمان و لایروبی برای بهبود عملکرد دارد که هنوز درخواست ما اجرایی نشده است.
اهمیت انجام مطالعات در منطقه آبخیز
«علیرضا نصرآبادی» مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری خراسان‌جنوبی با اشاره به اینکه یکی از وظایف اصلی آبخیزداری مقابله با خطر سیلاب و خشکسالی است، گفت: سیلاب طی چند دهه اخیر خسارت‌های چشمگیری در استان داشته است.
وی تصریح کرد: برای اجرای سازه‌های آبخیزداری ابتدا باید مطالعات کافی در منطقه آبخیز انجام شود، این مطالعات به منظور مدیریت جامع در مدیریت منابع‌طبیعی و سازگاری با پدیده‌های طبیعی الزامی است.
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری خراسان‌جنوبی اعلام کرد: از بیش از ۱۵ میلیون هکتار مساحت استان خراسان‌جنوبی، بیش از ۷ و نیم میلیون هکتار شامل حوزه‌های آبخیز است که تاکنون از این مساحت در ۹۱۵ هزار هکتار عملیات آبخیزداری انجام شده است.
به گفته وی ۹۹ هزار و ۶۰۰ هکتار از این عملیات اجرایی طی سال های ۹۷ تا ۹۹ از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی اجرایی شده است.
نصرآبادی خاطرنشان کرد: برای اجرای سازه‌های آبخیزداری ابتدا نیاز به انجام مطالعه هستیم که با توجه به کمبود اعتبار در این زمینه تاکنون تنها در یک میلیون و ۷۸۰ هزار هکتار مطالعات مورد نیاز انجام شده است.
وی با اشاره به اینکه در بیشتر بخش‌هایی که مطالعات آبخیزداری داشتیم انواع سازه‌ها اجرایی شده است، گفت: از سال ۹۸ به دنبال عملکرد مطلوب سازه‌های آبخیزداری و نتیجه طرح‌ها در کنترل سیلاب، فرسایش خاک، افزایش دبی قنات‌های پایین دست و غیره توانستیم برای بخش مطالعات نیز اعتباراتی دریافت کنیم.
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری خراسان‌جنوبی ادامه داد: از محل اعتبارات توسعه ملی سال ۹۸ در مجموع ۲۸ مطالعه تفصیلی – اجرایی منابع‌طبیعی و آبخیزداری در سطح ۴۷۳ هکتار از حوزه‌های آبخیز و ۳ مورد مطالعات اثر بخشی اجرای پروژه‌های آبخیزداری در سطح ۱۷ هزار هکتار انجام و بخشی دیگر در حال انجام و همچنین مطالعه تدوین برنامه راهبردی طرح مدیریت جامع حوزه آبخیز در حال اجرا است.
نصرآبادی اعتبار کل این طرح‌ها را ۴۲ میلیارد ریال عنوان کرد و گفت: علاوه بر این طی سال‌های ۹۸-۹۹ از محل اعتبارات استانی در سطح ۸ حوزه از حوزه های آبخیز استان به مساحت کل ۴۴ هزار هکتار مطالعات تفصیلی- اجرایی منابع‌طبیعی و آبخیزداری با اعتبار ۳میلیارد ریال در حال انجام است.
وی تأکید کرد: از آنجایی که افزایش جمعیت منجر به افزایش بهره‌برداری از منابع‌طبیعی شده آبخیزداری که شامل اقدامات بیولوژیکی، مکانیکی یا مدیریتی است با انجام فعالیت‌هایی همچون مدیریت و کنترل رواناب و آب‌های سطحی و بهره‌گیری از آن‌ها، تغذیه و افزایش منابع آب‌های زیرزمینی، حفظ و توسعه پوشش گیاهی با انجام عملیاتی همچون بذرکاری، نهال‌کاری یا اقدامات مدیریتی همچون اصلاح و بهبود مراتع برای حفظ آب و خاک و جلوگیری از آسیب و خسارت شده است.
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری خراسان‌جنوبی اضافه کرد: اجرای طرح‌های آبخیزداری با حفظ کانون‌های جمعیتی به ویژه در مناطق مرزی نقش بسیار مهمی در پدافند غیرعامل دارد.
یک سوم رواناب‌ها به سمت مرز می‌روند
نصرآبادی مطرح کرد: رواناب‌ها به طور کلی در سطح استان از سرشاخه‌های حوزه آبخیز نشأت گرفته و به سمت اکوسیستم‌های پایین دست که عموماً اراضی پست و کم ارتفاع و برخی تالاب‌ها و شوره‌زارها هستند، هدایت می‌شوند.
وی ادامه داد: در طول مسیر اکوسیستم‌های متنوع اعم از مراتع جنگل‌ها، قنات‌ها و اراضی کشاورزی از آن منتفع می‌شوند و از کل رواناب سالانه که ۷۰۰ میلیون متر مکعب است حدود یک سوم آن به سمت نواحی مرزی استان جریان می‌یابد.
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری خراسان‌جنوبی در پاسخ به این سؤال که چند سازه دیگر در استان نیاز است تا بتوان حداکثر حجم رواناب را در مسیرهای خروجی از خراسان‌جنوبی مهار کرد، گفت: مطالعات در این زمینه کامل نیست و نمی‌توان پاسخ جامعی داد.
نصرآبادی با بیان اینکه ۲ هزار و ۱۵۳ سازه آبخیزداری از سال های ۸۴ تا ۹۹ ساخته شده است، عنوان کرد: اعتبار مصوب برای اجرای این سازه‌ها ۱۷۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون ریال بود که حدود ۸۱ میلیون متر مکعب ظرفیت ذخیره‌سازی دارند.
وی ادامه داد: تعداد قنوات متأثر از اجرای پروژه‌های آبخیزداری در ۳ سال اخیر ۲۹۱ مورد است، همچنین با جهش خوب در اجرای پروژه‌های آبخیزداری که از سال ۱۳۹۷ آغاز شده در این مدت ۲۰۴ روستا و آبادی با جمعیت ۲۷ هزار و ۹۸۲ خانوار از این اقدامات منتفع شده‌اند.
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری خراسان‌جنوبی از افزایش ۸ برابری اعتبارات بخش آبخیزداری خبر داد و افزود: سر جمع اعتبارات آبخیزداری استان در سال جاری به ۱۲۳ میلیارد تومان رسیده که نسبت به سال گذشته رشد ۸ برابری داشته است.
بازگشایی ۳۰ رشته قنات
«اکبر محمدی» مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی نیز در زمینه مشکلات روستاییان در بخش قنوات، گفت: از زمان سیل اردیبهشت‌ماه علی‌رغم ارائه گزارشات خسارت، برای سال جاری جدید ۵ میلیارد تومان آن از اعتبارات بحران تأمین شده است.
وی افزود: اولویت کار رفع انسداد ۳۲ رشته قنات که کاملاً مسدود بوده با همکاری مدیریت‌های جهادکشاورزی و نواحی بسیج سازندگی شهرستان‌ها و مشارکت‌های مردمی به‌صورت دیون بوده است.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی مطرح کرد: از این تعداد تاکنون ۳۰ رشته بازگشایی و در حال مرمت اساسی هستند و ۲ رشته علی‌رغم تلاش مردمی و دولتی و کمک پیمانکاران زبده باز نشده و در حال اجرای عملیات مرمت و بازگشایی است.
محمدی تصریح کرد: اعتبارات خشکسالی نیز در راه است که به محض ابلاغ در اختیار شهرستان‌ها قرار خواهد گرفت که همه این موارد و مشکلات بیان شده مرتفع شود، همچنین با پیگیری‌های انجام شده کل اعتبارات مصوب سال ۱۴۰۰ قنوات نسبت به سال گذشته افزایش ۴ برابری داشته است.
با توجه به موضوعات مطرح شده با وجود افزایش اعتبارات هنوز نیاز به افزایش مطالعات در مناطق حوزه آبخیز وجود دارد که لازمه اصلی در اجرای طرح‌ها هستند، همچنین مسئولان باید برای احیا و مرمت قنوات در پی اجرای طرح‌های آبخیزداری تلاش بیشتری داشته باشند تا مردم بیشتر و بهتر از منافع آن بهره‌مند شوند.
انتهای پیام/۶۷۰۱۵/ح/ی
