گیلان دارای بیش از ۳۰ هزار هکتار پهنه تالابی است که افزون بر ۲۴ هزار هکتار آن، ۸۰ درصد در قالب سه تالاب (انزلی، امیرکلایه و بوجاق) تحت عنوان کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است؛ این پهنه‌ها زیستگاه بیش از ۳۰۰ گونه پرنده به خصوص پرندگان مهاجرند که هر ساله به تعداد هزاران قطعه بخشی از چرخه زندگی خود را در این استان سپری می‌کنند.
تالاب‌های استان، زیستگاه مناسب برای بیش از ۶۰ گونه ماهی را فراهم ساخته‌اند، ضمن آنکه این تالاب‌ها به عنوان بخشی از محیط زیست، قسمتی تفکیک ناپذیر در زندگی معیشتی حاشیه نشینان و مردم محلی هستند که در صورت تخریب یا زهکشی تالاب ها با مشکلات عدیده معیشتی و اجتماعی روبرو می شوند.
اگر چه تالاب انزلی سال ها با خطر خشک شدن، هجوم گونه مهاجم سنبل آبی و انواع فاضلاب دست و پنجه نرم می کند و تاب می آورد اما این روزها شاهد درد مضاعفی بر پیکر این پهنه طبیعی هستیم درد ناشی از حریق سودجویان که برای منافع اقتصادی آتش به جان طبیعت زده اند.
آنچه بر انزلی پس از فوران شعله های آتش گذشت
نخستین شعه های آتش ظهر روز دوشنبه بود که در انزلی خودنمایی کرد، آتشی که تا روز گذشته اعلام شد هفت هکتار از نیزارهای تر و خشک تالاب انزلی اسیر را در برگرفته و از این مقدار حدود هزار و ۵۰۰ تا ۲ هزار متر مربع در حال حاضر درگیر حریق بوده و مابقی خود بخود سوخته است.
اکبر سبحانی دادستان انزلی از همان ابتدای حریق از ستاد بحران استانداری گیلان به منظور اطفای حریق و جلوگیری از پیشروی آتش درخواست بالگرد کرد.
رئیس مرکز کنترل و پشتیبانی اطفا حریق هوایی وزارت دفاع نیز از اعزام بالگرد اطفای حریق به مناطق دچار حریق تالاب انزلی خبر داد و گفت: متاسفانه امکان دسترسی به منطقه توسط ماشین‌های آتش نشانی وجود نداشت.
خلبان محمد مهدی نوری آل آقا گفت: متاسفانه این آتش‌سوزی در نقاطی از تالاب انزلی رخ داده که پوشش آن نیزار بوده و امکان تردد ماشین‌های آتش‌نشانی برای اطفای حریق زمینی وجود ندارد.از سویی حیوانات زیادی هم در معرض خطر قرار دارند.
وی با بیان اینکه حدود ۱۰۰ آتش‌نشان از شهرستان‌های همجوار بندرانزلی برای مهار آتش حضور دارند، گفت: متاسفانه شاهد آتش‌سوزی بیش از ۱۰ هکتاری در این منطقه هستیم و با توجه به شرایط منطقه، امکان افزایش وسعت تا ۵۰ هکتار وجود دارد.
رئیس مرکز کنترل و پشتیبانی اطفا حریق هوایی وزارت دفاع از اعزام یک فروند بالگرد این مرکز بلافاصله پس از اطلاع یگان محیط زیست جهت اطفای خبر داد و بیان کرد: این بالگرد تا ساعت ۲۰ شب اقدام به مهار آتش‌سوزی کرد، اما با تاریک شدن هوا امکان پرواز بالگرد وجود نداشت اما توانستیم با اطفای یک‌مسیر تردد، یک راه باز کنیم تا ماشین‌های اطفا بتوانند وارد منطقه شوند.
تالاب همچنان در آتش
علیرغم تلاش های صورت گرفته اما معاون عمرانی فرمانداری انزلی شامگاه گذشته از تداوم آتش سوزی و سرایت حریق به بخش های دیگر نیزارهای تالاب انزلی خبر داد.
بابک شکوهی راد در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: با وجود تلاش های صورت گرفته هنوز آتش در نیزارها ادامه دارد و دستگاه های خدمات رسان در حال ایجاد موانع خاکی برای جلوگیری از سرایت آتش به سایر نقاط هستند .
وی ادامه داد: نیروهای آتش نشانی شهرداری انزلی ، محیط زیست ، جمعیت هلال احمر، منطقه آزاد ، بنادر و دریانوردی ، راهداری ، راه و شهرسازی ، سپاه ، بسیج و سایر دستگاهها و نهادها همچنان در منطقه حضور داشته و درحال اطفای حریق هستند.
تقاضای کمک بیشتر
مدیرکل مدیریت بحران استانداری گیلان با بیان اینکه مسیرهای دسترسی به آتش به دلیل تالابی بودن منطقه سخت و در برخی مواقع غیرقابل عبور برای تجهیزات خودرویی است گفت: حجم آتش به گونه ای است که یک بالگرد جوابگو نیست و به بالگردهای آب پاش های بیشتری نیاز است.
امیر مرادی افزود: تاکنون آتش سوزی آتش سوزی هکتار از اراضی تالابی انزلی را سوزانده و اکنون در حال گسترش است.
وی تصریح کرد: به دلیل عدم دسترسی زمینی به منطقه حادثه با هماهنگی محیط زیست استان یک فروند بالگرد جمعیت هلال احمر نیز از ساری به منطقه اعزام شد و با امداد هوایی ادامه دارد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری گیلان تاکید کرد: آتش تقریبا فروکش کرده بود که به دلیل افزایش دما و وزش باد و همچنین خشک بودن نیزاها در این فصل از سال دوباره شعله ور شد و در حال گسترش است.
مرادی با بیان اینکه به دنبال بسیج همه امکانات کشور برای مهار این آتش هستیم اظهار کرد: با وجود اینکه نقاط دیگر استان از جمله تالاب امیر بکنده نیز درگیر حریق هستند اما تالاب انزلی به دلیل اهمیت بین المللی آن در اولویت است.
رئیس اداره محیط زیست انزلی از پیشروی آتش سوزی در تالاب خبر داد و گفت: برای مهار آتش به نیروهای متخصص بیشتری جهت اطفای حریق پراکنده در تالاب انزلی نیاز است .
سید فرشید فلاح شامگاه روز سه شنبه در گفتگو با خبرنگار ایرنا اعلام کرد: با شروع آتش سوزی از ظهر روز گذشته تا امروز هفت هکتار از نیزارهای تر و خشک تالاب انزلی اسیر شعله های آتش شد و از این مقدار حدود هزار و ۵۰۰ تا ۲ هزار متر مربع در حال حاضر درگیر حریق بوده و مابقی خود بخود سوخته است .
وی با اشاره به رایزنی های انجام شده اداره کل محیط زیست انزلی جهت استفاده از هواپیما اطفاء حریق افزود: جهت سرعت بخشیدن به مهار حریق در حال جمع آوری اطلاعات هستیم تا در اختیار خلبان هواپیما برای بررسی دقیق از نحوه مقابله با آتش قرار دهیم.
رئیس اداره محیط زیست انزلی با بیان اینکه اینکه با تاریک شدن هوا موانعی خاکی ایجاد شده تا از اشاعه و گسترش حریق جلوگیری شود افزود : برآورد دقیقی از میزان خسارت وجود ندارد و در صورت فروکش کردن دود و آتش می توان با پایش میدانی به عدد جدیدی رسید و میزان خسارت حادثه ای که در این منطقه رخ داده را ارزیابی کرد.
فلاح گفت: خوشبختانه منازل مسکونی از محل آتش سوزی دور هستند اما اگر اطفاء به موقع انجام نشود احتمال سرایت به مناطق دیگر وجود دارد لذا آتش نشانی انزلی و در نقاط مختلف مستقر شده اند و بصورت ضرب العجل اطفاء حریق را انجام خواهند داد.
وی ادامه داد: در حال حاضر در فصل مهاجرت پرندگان نیستیم لذا خسارت بر حیات وحش قابل رویت نیست .به طور حتم خسارتهایی وارد شده اما میزان آن بعد از آتش سوزی برآورد خواهد شد.
رئیس اداره محیط زیست انزلی افزود: هم اکنون حدود ۱۰۰ نیرو از سازمان بنادر و دریانوردی استان گیلان ، آتش نشانی شهرداری ، منطقه آزاد انزلی ، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران ، شورای اسلامی شهر ، فرمانداری، سپاه ، بسیج و جمعیت هلال احمر در کنار محیط زیست به اطفای حریق می پردازند . مدیریت ستاد بحران ، معاون عمرانی استاندار ، نماینده مردم انزلی در مجلس شورای اسلامی و فرماندار انزلی نیز از ساعات اولیه صبح در منطقه حضور داشته و از عملیات اطفای حریق بازدید کردند .
فلاح تصریح کرد : سازمان بنادر و دریانوردی استان گیلان نیز دو دستگاه واتر جت در اختیار ستاد بحران قرار داده تا از آبگیر های اطراف آب را به سمت مرکزی حریق پمپاز کنند تا بتوانیم به عملیات سرعت بیشتری داده و جلوی حریق را بگیریم .
به گفته او در حال حاضر یک دستگاه بالگرد و هفت خودروی آتش نشانی در منطقه مستقر هستند و جهاد کشاورزی ، راه و شهرسازی و راهداری نیز برای مهار آتش و جلوگیری از سرایت آن به مناطق دیگر در حال عملیات هستند.
اعزام ۵۰ نیروی بسیجی برای مهار آتش
فرمانده سپاه انزلی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از اعزام ۵۰ نیروی بسیجی به محل آتش سوزی خبر داد و افزود: بسیجیان انزلی در کنار سایر نیروهای خدمات رسان به اطفاء حریق مشغولند.
سرهنگ پاسدار مهدی صفاتی ابراز امیدواری کرد امشب از حجم آتش کم شود و گفت: بسیجیان بدون استفاده از تجهیزات خاصی فقط به عنوان نیروهای کمکی در کنار سایر نیروهای امدادگر و خدمات رسان حضور دارند.
روز گذشته هشتم شهریور ماه آتش سوزی در نیزارهای منطقه چراغ پشتان انزلی آغاز شد و تا کنون ۱۲ هکتار از این اراضی در شعله های آتش سوخت و دستگاههای خدمات رسان ، با همکاری یک بالگرد جمعیت هلال احمر ساری در حال مهار آتش هستند
آتش برای تصرف
از ابتدای شعله ور شدن آتش احتمال ها بر این بود که حریق تالاب انزلی نیز همچون برخی از آتش سوزی های طبیعت در دیگر نقاط شمالی سهوا و بر اثر خطای انسانی باشد اما فرمانده یگان حفاظت محیط زیست گیلان اعلام کرد: متاسفانه آتش زدن عامدانه نیزار در تالاب انزلی آغازی برای تصرف زمین های تالابی است.
ساسان اکبری پور در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت: یگان حفاظت محیط زیست گیلان نمی تواند به تنهایی قادر به پیشگیری از موضوع یاد شده باشد و نیازمند برپایی گشت های مشترک با همکاری نهادهای مختلف از جمله اداره کل منابع طبیعی، جهاد کشاورزی، آب منطقه ای و توجه بیشتر مراجع قضایی است.
اکبری پور گفت: اگرچه آتش زدن زمین ها جرم است و ۲ تا ۶ سال حبس دارد اما متاسفانه خشک شدن بخش هایی از تالاب انزلی سودجویان را برآن می دارد تا با آتش زدن زمین های تالابی شرایط تصرف این زمین ها را برای شالیکاری، استخر، درختکاری فراهم آورند که در صورت عدم همکاری دستگاه های یاد شده شاهد تکرار این موضوع خواهیم بود.
دستور برخورد با سهل انگاران
اقدامات سودجویان در مسیر تصرف غیرقانونی عرصه های طبیعی نماینده عالی دولت در گیلان را بر آن داشت بر رصد مستمر نیروهای محیط زیست و منابع طبیعی برای جلوگیری از چنین اقداماتی و بررسی دقیق نقشه‌ها برای پیشگیری از تحقق سوء نیت ها تأکید کند.
وی به مدیرکل بازرسی و امور حقوقی استانداری نیز دستور داد تا با همکاری اعضای شورای تأمین ضمن ورود جدی میدانی به موضوع و بررسی دقیق، با هرگونه سهل انگاری از سوی هر مسئولی برخورد قانونی شود.
دستگیری مجرمان
درهمین راستا دادستان انزلی از دستگیری ۲ نفر به جرم ایجاد حریق عمدی در تالاب انزلی خبر داد و گفت: نیروی انتظامی شهرستان بندرانزلی شب گذشته ۲ نفر را در همین ارتباط دستگیر کردند که در حال حاضر تحت نظر هستند تا اقدامات قانونی در مورد آنها اعمال شود.
اکبر سبحانی در جلسه ستاد بحران در فرمانداری انزلی اظهار داشت: این آتش بزودی مهار می شود اما باید برای جلوگیری از حوادث اینچنینی تصمیمات خردمندانه و دور اندیشانه ای اتخاذ شود که در ماهها و سالهای آینده شاهد وقوع اتفاقاتی از این دست نباشیم .
وی با بیان اینکه افراد سود جو که زمین آنها چسبیده به تالاب است این نیزارها را آتش می زنند تا تصرفات خود را به سمت تالاب افزایش دهند، افزود: این افراد بدنبال افزایش تصرفات خود هستند و منشاء حریق های عمدی روزها و سالهای اخیر عوامل انسانی است چرا که در آن محدوده تیر برق، کارخانه و منزل مسکونی وجود ندارد.
در سال ۹۸ نیز حدود ۱۰ هکتار از نیزار های تالاب بین المللی انزلی توسط سودجویان به آتش کشیده شد. براساس آمارهای پیشین اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان در بازه زمانی سال ۹۹ حدود ۲۰ هکتار از عرصه‌های تالابی استان از دست متخلفان و متجاوزان به انفال توسط یگان حفاظت اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان آزاد شده است.
