درک، شکل دادن و ترکیب ماده در مقیاس اتمی و مولکولی، فناوری نانو نامیده می‌شود. نانو تکنولوژی یا فناوری نانو در علوم مختلف مثل پزشکی، مهندسی، محاسبات، رباتیک، تولید و غیره کاربرد دارد و می‌تواند به این علوم برای پیشرفت سریع تر کمک کند. این صنعت پتانسیل بالابردن سرعت رایانه‌ها، کارآمدسازی منابع انرژی باقی مانده و درمان‌های دارویی را برای علم پزشکی فراهم می‌کند. البته نانو تکنولوژی معایبی بالقوه مثل ایجاد اختلال در اقتصاد، تهدیدهای احتمالی برای امنیت، حریم خصوصی، بهداشت و محیط زیست هم دارد. در ادامه مطلب به صورت کامل مزایا و معایب این علم جدید را بررسی می‌کنیم.
مزیت‌های نانو تکنولوژی
نانو تکنولوژی به واسطه سر و کار داشتن با مواد در مقیاس اتمی می‌تواند مزایای زیر را به همراه داشته باشد:
ساخت و تولید مواد جدید
فناوری نانو در حال حاضر قابلیت ها و امکانات جدیدی را در دسترس قرار داده که می‌تواند بسیاری از زمینه‌های تولید را متحول کند. به عنوان مثال، نانولوله‌ها و نانو ذرات، که لوله‌ها و ذراتی هستند که فقط از چند اتم عبور می‌کنند و آئروژل‌ها، موادی که از عنصرهای بسیار سبک و قوی با ویژگی‌های عایق بندی چشمگیر تشکیل شده‌اند، می‌توانند راه را برای بکارگیری تکنیک‌های جدید و تولید محصولات برتر هموار کنند. علاوه بر این، نانوبات‌ها یا ربات‌هایی که فقط چند نانومتر طول دارند و نانو کارخانه‌ها می‌توانند به ساخت مواد و اشیا نوآورانه کمک کنند.
بهینه سازی انرژی و استفاده از منابع آن
فناوری نانو ممکن است روش‌های به دست آوردن و استفاده از انرژی را دگرگون کند. به طور مثال این احتمال وجود دارد که فناوری نانو با کاهش هزینه ساخت صفحات خورشیدی و تجهیزات مرتبط، انرژی خورشیدی را اقتصادی تر کند در نتیجه دستگاه‌های ذخیره انرژی کارآمدتر می‌شوند.
الکترونیک و محاسبات
حوزه الکترونیک قرار است با فناوری نانو متحول شود. به عنوان مثال نقاط کوانتومی سلول‌های بسیار ریز مولد نور هستند که می‌توان از آنها برای اجاد روشنایی یا در پنل های صفحه نمایش استفاده کرد. تراشه‌های سیلیکون می‌توانند حاوی میلیون‌ها جز یا قسمت باشند، اما این فناوری در حال رسیدن به مرزی است که عبور از آن بسیار دشوار است. در یک نقطه خاص، مدارها به قدری کوچک می‌شوند که اگر مولکولی جابجا شود، مدار به درستی کار نمی‌کند. فناوری نانو اجازه می‌دهد تا مدارها با دقت بسیار بالایی در سطح اتمی ساخته شده و فعالیت‌های مورد نظر را با دقت بالا به انجام برسانند.
پزشکی و درمان
فناوری نانو این پتانسیل را دارد که پیشرفت‌های عمده‌ای در پزشکی خلق کند. برای مثال نانوبات‌ها را می‌توان به داخل رگ‌های بیمار فرستاد تا انسداد را از بین ببرد، جراحی‌ها می‌توانند بسیار سریع‌تر و دقیق تر شوند و آسیب‌ها را نیز می‌توان سلول به سلول ترمیم کرد. حتی ممکن است با رفع ژن‌های آسیب دیده، شرایط ژنتیکی فرد بهبود یابد. همچنین می‌توان از فناوری نانو برای تنظیم دوز داروها در سطح مولکولی به منظور کارآیی بیشتر آنها و کاهش عوارض جانبی استفاده کرد.
معایب نانو تکنولوژی
در دنیای امروز، استفاده از نانو تکنولوژی به رغم تمام مزایای آن می‌تواند خطرات و معایب زیر را هم به همراه داشته باشد:
محیط زیست
برخی از سناریوهای منفی و عجیب و غریب آینده توسط متخصصان فناوری نانو این روزها رد شده‌اند، اما هنوز هم صحبت‌هایی از تاثیرات منفی این تکنولوژی بر روی محیط زیست وجود دارد. به عنوان مثال: سناریوی به اصطلاح «خاکستری‌گو» که در آن نانو ربات‌ها با تکثیر خود همه چیز را مصرف می‌کنند تا کپی‌هایی از خود تهیه کنند، زمانی در تمامی محافل علمی از آن صحبت می‌شد، اما دیگر تهدیدی معتبر تلقی نمی‌شود. با این حال، ممکن است نانو تکنولوژی برخی اثرات منفی بر روی محیط زیست داشته باشد، زیرا سموم و آلاینده‌های احتمالی جدید توسط فناوری این فناوری ایجاد می‌شود.
مشکلات اقتصادی
این احتمال وجود دارد که فناوری نانو، مانند سایر فناوری‌های قبل از آن، در بسیاری از زمینه‌های اقتصادی تغییرات عمده‌ای ایجاد کند. اگرچه محصولات ساخته شده توسط فناوری نانو در ابتدا اقلام لوکس یا تخصصی گران قیمت خواهند بود، اما با افزایش در دسترس بودن، بازارهای بیشتری تأثیر این تکنولوژی را احساس می‌کنند. برخی از فناوری‌ها و مواد ممکن است از رده خارج شوند و منجر به این شود که شرکت‌های متخصص در آن زمینه‌ها اعلام ورشکستگی کنند. تغییر در فرآیندهای تولید که توسط فناوری نانو ایجاد شده ممکن است منجر به از دست دادن شغل بسیاری از افراد در سراسر دنیا شود.
حریم خصوصی و امنیت
فناوری نانو امکان تولید دستگاه‌های ضبط میکروسکوپی را افزایش می‌دهد که عملا غیرقابل شناسایی هستند. به طور جدی تر، این امکان وجود دارد که فناوری نانو قابلیت استفاده در صنایع تسلیحاتی را داشته باشد. سلاح‌های اتمی به راحتی ساخته می‌شوند و سلاح‌های جدید نیز تولید می‌شوند. یک احتمال، اصطلاحاً «گلوله هوشمند» است، یک گلوله رایانه‌ای که می‌تواند بسیار دقیق کنترل و هدف‌گیری شود. این تحولات ممکن است یک مزیت برای ارتش و دفاع از یک ملت باشد، اما اگر نتوان از این موارد محافظت کرد، احتمالا شاهد بروز فاجعه خواهیم بود.
سرمایه گذاری کارخانه‌ها و گروه‌های تولیدی ایرانی بر روی نانو
از همه این موارد گذشته، نمی‌توان تاثیر نانو تکنولوژی بر صنعت و مزایای بی نظیر آن را نادیده گرفت. نانو می‌تواند باعث بروز تحولاتی بی نظیر در صنعت شود که اگر بر روی آنها سرمایه گذاری کرد، شغل‌های جدید ایجاد می‌کند. به عنوان مثال گروه صنعتی اسنوا با بومی سازی لوازم خانگی به عنوان صنعت پیشران در ایران چند وقتی است که در زمینه نانو سرمایه گذاری کرده و امید دارد با کمک این تکنولوژی، فعالیت‌های خود را از نو بازسازی کند.
سطح فناوری اسنوا و شناخته شدن آن به عنوان پرچم دار لوازم خانگی در ایران باعث شده که این گروه صنعتی به خوبی اهمیت بهبود عمق تولیدات خود را درک کند و همیشه به عنوان یک شرکت ایرانی موفق شناخته شود. شما چه نظری در رابطه با توان ملی دارید؟ چه مزیت‌ها و معایب دیگری را می‌توانید برای نانو تکنولوژی نام ببرید؟
این مقاله در همکاری با شرکت اسنوا تهیه و در دیجیاتو منتشر شده است.
