نسل نخست انقلاب که تاکنون بخش عمده‌ای از مدیریت کلان کشور را در دست داشته، دیگر از توش و توان جوانی برخوردار نیست. از سوی دیگر و از نگاه ناظران، در جریانات مختلف سیاسی، رویکرد نسل‌اولی‌ها بعضا مانع طی روند طبیعی و منطقی راه‌یابی جوانان به رده‌های بالای مدیریت اجرایی کشور و انتقال تجربیات به آنان شده که در سال‌های آتی مورد نیاز کشور است.
این در حالی است که مدیریت تراز انقلاب و دستیابی به اهداف بیانیه گام دوم انقلاب، به هم‌افزایی ظرفیت‌های فکری و اجرایی جوانان در کنار تجربه سنین بالاتر نیاز دارد. در مقابل، جوانان هم نیازمند کسب توانمندی‌های لازم برای به دست گرفتن مسئولیت‌ها هستند و بهره‌گیری از توان نیروهای جوان درکنار تجربه نیروهای پخته می‌تواند راهگشا باشد.
تاکید رهبری بر مفهوم جوانگرایی
جوانگرایی سال‌ها است از دغدغه‌های آگاهان به مسائل کشور بوده است. رهبر انقلاب بارها به‌کارگیری جوانان صالح، مؤمن، انقلابی و جهادی و لزوم اعتماد به آنان را مورد تاکید قرار داده‌اند.
رهبر انقلاب اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی جوانان مومن ایران اسلامی را مورد خطاب قرار دادند. این بیانیه به قلم مقام معظم رهبری به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن ۹۷ به جامعه ابلاغ شد تا علاوه بر نگاهی به دستاوردهای انقلاب، به عنوان یک نقشه راه برای رسیدن به چشم اندازهای اسلامی عمل کند.
اگرچه مخاطب این بیانیه امت اسلامی است، اما هسته اصلی مخاطبان را در این بیانیه جوانان تشکیل داده‌اند و این مهم تا جایی پیش می‌رود که بعدها رهبر انقلاب برای برون‌رفت از مشکلات به تشکیل یک دولت جوان انقلابی و حزب اللهی توصیه کردند. بر این مبنا باید جوانان در چهل ساله دوم انقلاب به عنوان سکاندار اصلی در جامعه نقش آفرینی کنند.
اهتمام رئیس‌جمهوری به جوانگرایی
«سیدابراهیم رئیسی» رئیس جمهوری هم بارها بر توجه خود به جوانگرایی در بدنه مدیریتی دولت تاکید کرده است. رئیس‌جمهوری درجلسه اخیر هیات دولت با اشاره به تأکید مقام معظم رهبری بر استفاده از ظرفیت جوانان و جوانگرایی در بدنه دولت، اظهار داشت: امروز بهترین زمان برای توجه به جوانان در بدنه مدیریتی دولت است و می‌توان اقدامات خوب و مناسبی در این زمینه انجام داد. باید به جوانان میدان دهیم تا در عرصه عمل استعداد و توان خود را به منصه ظهور برسانند.
رئیسی پیش از این هم در جریان رقابت‌های انتخاباتی جوانگرایی را مورد توجه قرار داده بود. او چهاردهم خردادماه در دیدار با جمعی از جوانان نخبه حوزه‌های مختلف در واکنش به طرح دغدغه یکی از نخبگان درباره استفاده از جوانان در دولت آینده، جوانگرایی را از رویکردهای جدی دولت خود دانسته و تاکید کرده بود: استفاده از جوانان و نخبگان، رویکرد جدی دولت آینده ما خواهد بود.
او در تایید عملگرایی خود در جوانگرایی، به کارنامه‌اش در قوه قضاییه استناد کرده و گفته بود: ما در قوه قضاییه هم در جایگاه‌هایی که امکان انتصاب مدیر جوان وجود داشت از نیروهای جوان استفاده کردیم و امروز ۷۰ درصد بدنه دستگاه قضا از جوانان تشکیل می‌شود.
عملگرایی رئیسی در بحث جوانگرایی در کابینه او مشهود است. در میان اعضای کابینه «حجت عبدالملکی» وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی و «سیداحسان خاندوزی» وزیر اقتصاد و دارایی، «سیدرضا فاطمی امین» وزیر صنعت و معدن، «عیسی زارع‌پور» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، «سید جواد ساداتی نژاد» وزیر جهاد کشاورزی و «محمد مهدی اسماعیلی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در چهارمین دهه از عمر خود قرار دارند.
با این حال از ۱۸ وزیر رای اعتماد گرفته از مجلس، ۷ وزیر دهه پنجم و ۵ وزیر دهه ششم زندگی خود را سپری می‌کنند.
با توجه به حضور برخی چهره‌های مجرب، برخی تعهد رئیسی به جوانگرایی دست کم در کابینه او را مورد تردید قرار می‌دهند. این در حالی است که جوانگرایی تنها بر محول کردن مسئولیت بر جوانان دلالت ندارد؛ چنانکه رهبری در اسفند ۹۹ در ارتباط تصویری با نمایندگان تشکل‌های دانشجویی تصریح کردند: «به دولت جوان و حزب‌اللهی معتقدم و به آن امیدوارم و البتّه دولت جوان صرفاً به معنای این نیست که باید یک رئیس‌دولت جوان، آن هم مثلاً جوان به معنای ۳۲ ساله داشته باشد؛ نه، دولت جوان، [یعنی] یک دولت سرِ پا و بانشاط و آماده‌ای که در سنینی باشد که بتواند تلاش کند و کار بکند و خسته و از کارافتاده نباشد؛ منظور این است. بعضی‌ها تا سنین بالا هم به یک معنا جوانند؛ حالا همین شهید عزیزی که شما از او اسم بردید -شهید سلیمانی، و بنده شب و روز به یاد او هستم- شصت و چند سال سنّش بود، ایشان که خیلی جوان نبود؛ اگر دَه سال دیگر هم زنده می‌ماند و بنده زنده می‌ماندم و بنا بود که من مشخّص بکنم، او را در همین جا نگه می‌داشتم، یعنی کنار نمی‌گذاشتم او را که جوان هم نبود. بنابراین بعضی اوقات افرادی که در سنین جوانی هم نیستند، کارهای جوانانه خوبی را می‌توانند انجام بدهند. به هر حال به نظر من علاج مشکلات کشور، دولت جوان حزب‌اللهی و جوان مؤمن است که می‌تواند کشور را از راه‌های دشوار عبور بدهد.»
ضرورت کادرسازی
با این حال که جوانگرایی قطعا به معنای واگذاری همه امور به جوانان نیست، اما به باور ناظران توجه به تجربه کارکشته‌ها نیز نباید به معنای آن باشد که کادرسازی را نادیده بگیریم. ظرفیت‌سازی و کادرسازی در واگذاری مسئولیت‌ها از اولویت بالایی برخوردار است. بر این مبنا باید جوانان متخصص و توانمند را با برنامه ریزی، به تدریج وارد عرصه مدیریتی در سطح مختلف کرد.
از نظر کارشناسان، در کشورمان هزاران جایگاه مدیریت دولتی وجود دارد که می‌توان از ظرفیت جوانان در آنها بهره گرفت. این کرسی‌ها می‌توانند بهترین راه برای انتقال تجربیات و همچنین روند تدریجی انتقال قدرت و مدیریت باشند.
با ورود نسل جوان به عرصه مدیریتی کشور، رخوت و سستی از بدنه تصمیم‌گیری زدوده شده و شاهد تحول و انقلابی گری خواهیم بود؛ این همان چیزی است که مدیریت کشور در دهه پنجم انقلاب اسلامی به آن نیازمند است.
