به گزارش بورس تابناک، شاخص بورس تهران چند ماهی است از رشدهای پی‌درپی فاصله گرفته است. دلایل زیادی برای مثبت نشدن بازار مطرح می‌شود و در روزهای اخیر، بازارگردانی الگوریتمی به‌عنوان یکی از مقصران معرفی می‌شود. گفته می‌شود از آنجایی که الگوریتم‌ها می‌توانند موقعیت‌های آربیتراژی را سریع‌تر از انسان تشخیص دهند و به رقیبی برای سرمایه‌گذاران خرد تبدیل شده‌اند و از طرف دیگر، این سرعت بالا، بازارگردان را به نوسان‌گیری تبدیل کرده است که با حجم معاملات بالا، روند بازار را دستکاری می‌کند.
سعید کرداری کارشناس بازار سرمایه در این رابطه گفت: بازارگردانی الگوریتمی نه تنها در روند بازار اختلال ایجاد نمی‌کند بلکه مزایایی را برای بورس به همراه دارد. البته از آنجایی که بازارگردانی الگوریتمی و به‌طور کلی کاربرد الگوریتم‌ها در بورس موضوع جدیدی در ایران است، برخی دیدگاه‌های نادرست نسبت به آن وجود دارد.
وی ادامه داد: این تصور وجود دارد که بازارگردان با استفاده از الگورتیم‌ها نوسان‌گیری می‌کند و روند بازار را تغییر می‌دهد. این در حالی است که بازارگردانی الگوریتمی، نقدشوندگی سهم را افزایش می‌دهد و این نقطه قوت بازارگردانی الگوریتمی است.
این کارشناس بورس افزود: حجم معاملات انجام شده با این روش به اندازه‌ای نیست که توان تغییر روند بازار را داشته باشد یا بتواند شاخص را منفی یا مثبت کند. حتی تغییر روند نمادهای شاخص‌ساز نیز نیاز به حجم بالای نقدینگی و تعداد زیاد معاملات دارد، بنابراین تغییر شاخص و روند کلی بازار نیز به سادگی امکان‌پذیر نیست.
اختلال بازار به سود بازارگردان نیست
کرداری درباره امکان اختلال و درستکاری در بازار به‌دنبال بازارگردانی الگوریتمی گفت: از آنجایی که چنین دستکاری‌هایی برای بازارگردان صرفه اقتصادی ندارد، انگیزه‌ای برای ایجاد این اختلالات نیز وجود ندارد. در واقع بازارگردان با قیمت‌های منصفانه خرید و فروش می‌کند و لزومی ندارد که با قیمت‌های پایین‌تر یا بالاتر معاملات خود را انجام دهند.
وی در ادامه گفت: بازارگردان در بورس‌های جهانی نیز از اختلاف قیمت خرید و فروش سود می‌کند. بنابراین اگر این اختلاف قیمت را بسیار بالاتر یا بسیار پایین‌تر از قیمت واقعی در نظر گیرد، متضرر می‌شود و نقدینگی خود را از دست خواهد داد. بنابراین بازارگردانی الگوریتمی نه تنها موجب اختلال در روند بازار نمی‌شود، بلکه بر اساس تجربه جهانی، کشف قیمت مؤثرتری دارد و اجازه نمی‌دهد قیمت سهم از ارزش واقعی خود فاصله قابل توجهی بگیرد.
کرداری درباره مزایای بازارگردانی الگوریتمی گفت: واکنش الگوریتم‌ها در مقایسه با انسان سریع‌تر است؛ بنابراین می‌تواند در خرید و فروش با سرعت بیشتری عمل کند. دیگر مزیت بازارگردانی الگوریتمی انجام سفارش‌های با حجم بالاست. این در حالی است که نیروی انسانی نمی‌تواند این حجم معاملات را در زمان کوتاهی انجام دهد. سومین مزیت مربوط به دسترسی همیشگی به الگوریتم‌های بازارگردانی، بدون نیاز به وقفه و زمان استراحت است.
تأثیر الگوریتم‌ها بر نوسان بازار
کرداری ادامه داد: زمانی که از الگوریتم‌ها برای بازارگردانی استفاده شود، نوسان بازار کمتر می‌شود زیرا الگوریتم‌ها می‌توانند رقم‌های بسیار پایین و نزدیک به هم را سفارش دهد. این موضوع، نوسان بازار را کاهش و نقدشوندگی بازار را بهبود می‌دهد.
وی افزود: به‌عنوان نمونه، نیروی انسانی در عملیات بازارگردانی، سفارش خرید به قیمت فرضی ۱۰۰ تومان و سفارش فروش به قیمت فرضی ۱۱۰ تومان را ثبت می‌کند، اما الگوریتم می‌تواند اختلاف قیمت خریدوفروش را بسیار به یکدیگر نزدیک کند و به‌عنوان نمونه سفارش خرید در قیمت ۱۰۴.۵ تومانی و سفارش فروش با قیمت ۱۰۵.۵ را ثبت کند. در واقع این الگوریتم‌ها هستند که در این سطح دقت و با حجم بسیار بالا، امکان بازارگردانی دارند.
این کارشناس بازار سرمایه درباره مزیت الگوریتم‌ها نسبت به نیروی انسانی توضیح داد: از آنجایی که الگوریتم‌ها از هیجان‌ها و احساس‌ها دور هستند، در مقایسه با تصمیم نیروی انسانی که تحت تأثیر هیجان‌ها و احساس‌ها قرار می‌گیرد، عملکرد بهتری دارند. بنابراین با گسترش بازارگردانی الگوریتمی، بازار نیز کمتر تحت تأثیر این موارد قرار خواهد گرفت. در واقع بازارگردانی الگورتیمی، هدفمند است و نفع شخصی در آن دخیل نیست.
نیاز الگوریتم‌ها به بررسی دوره‌ای
بازارگردانی الگوریتمی با وجود مزایای گفته شده، معایبی نیز دارد. به گفته کرداری، وابستگی بازارگردانی الگوریتمی به فناوری را می‌توان یکی از معایب مهم آن دانست. در واقع اگر یکی از اجزای شبکه مانند سرور یا ارتباط اینترنتی با مشکل مواجه شود، عملیات بازارگردانی متوقف خواهد شد.
از طرف دیگر، با وجود اینکه دخیل نبودن هیجان‌ها و احساس‌های انسانی یکی از مزایای بازارگردانی الگوریتمی است، اما خودکار شدن این فرآیند می‌تواند یک نقطه ضعف باشد.
کرداری در این رابطه توضیح داد: نبود نظارت انسانی در برخی موارد، کارایی استراتژی اجرا شده توسط الگوریتم را به چالش می‌کشد. بنابراین برای تغییر در استراتژی معاملاتی به به‌صورت دوره‌ای الگوریتم‌ها و نتایج آنها مورد بررسی قرار گیرد.
این کارشناس بازار سرمایه درباره عمر کوتاه استراتژی معاملات الگوریتمی گفت: هر کدام از الگورتیم‌ها بر مبنای استراتژی خاصی عمل می‌کنند و هر استراتژی عمر کوتاهی دارد و نیاز است پس از چند ماه براساس شرایط تغییر کند. این برنامه‌نویسی و پیاده‌سازی دوباره، هزینه‌هایی را به بازارگردان تحمیل می‌کند. از طرف دیگر، ضعف رگولاتوری و تغییر ناگهانی قوانین با ایجاد محدودیت در انجام معاملات الگوریتمی یا ممنوعیت آن نیز می‌تواند به عنوان ریسک بازارگردانی الگوریتمی مطرح شود.
