در بازار بورس سهامی وجود دارد که برای به دست آوردن آن، سهامداران پولی پرداخت نمی‌کنند و به صورت رایگان و از طریق یکی از روش‌های افزایش سرمایه به سهامداران اعطا می‌شود. این سهام، سهام جایزه نام دارد. سهام جایزه به افراد تخصیص داده می‌شود و در پرتفوی آن‌ها موجود است اما به مدت ۲الی ۴ماه قادر به فروش آن نیستند. به منظور آشنایی بیشتر با سهام جایزه مطالعه این مقاله را به شما توصیه می‌کنیم.
سهام جایزه از طریق یکی از روش‌های افزایش سرمایه به افراد اختصاص داده می‌شود. حال برای فهم بیشتر این سهام در ابتدا باید تعریفی از افزایش سرمایه داشته باشیم. شرکت‌های بورسی برای پیشبرد اهداف خود و برای تامین منابع مالی مورد نیازشان، دست به افزایش سرمایه می‌زنند. برای بازیگران بازار بورس شرکت در افزایش سرمایه جذابیت‌های زیادی دارد و استقبال خوبی هم از آن می‌شود اما بهتر است بدانیم که افزایش سرمایه همیشه به معنای ارزش بالای سهام نیست.
افزایش سرمایه که با هدف تامین نقدینگی جدید و سودآوری انجام می‌شود اشکال متفاوتی هم دارد. در بازار سرمایه ایران چهار روش برای افزایش سرمایه وجود دارد:
افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها
افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
افزایش سرمایه از محل سود انباشته
افزایش سرمایه از روش صرف سهام
افزایش سرمایه با هر کدام از این روش‌ها می‌تواند جذاب باشد اما مرسوم‌ترین و متداول‌ترین روش، افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران است. دو روش افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها و سود انباشته در میان سهامداران محبوبیت بیشتری دارند و دو روش دیگر یعنی صرف سهام و آورده نقدی بهترین روش افزایش سرمایه از نگاه شرکت‌ها محسوب می‌شوند.
برای مطلع شدن از افزایش سرمایه شرکت‌ها و سهام جایزه آن‌ها باید به سامانه کدال مراجعه کنید؛ تمامی اطلاعات مربوطه در این سایت قابل مشاهده است. شرکت در افزایش سرمایه ممکن است به افزایش سود سهامدارن منجر شود اما نه همیشه. امکان دارد اتفاق خاصی برای سهم نیفتد یا حتی با ضرر و زیان همراه باشد. در نتیجه نباید بدون دلیل و بدون توجه به فاکتورها و عوامل مختلف در افزایش سرمایه شرکت‌ها حضور پیدا کنیم.
گفتیم که افزایش سرمایه اشکال متنوع دارد که تفاوت اصلی آن‌ها تنها به محل تأمین منابع مالی جدید مربوط است. در ادامه انواع افزایش سرمایه را به طور مختصر شرح می‌دهیم تا پس از آن بگوییم که منظور از سهام جایزه چیست؟
در افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی، دارایی‌های ثابت شرکت مانند زمین، ساختمان، ماشین‌آلات و تجهیزات و ... که به تبع تورم افزایش قیمت داشته‌اند را، مورد ارزیابی مجدد قرار می‌دهد تا در صورت افزایش قیمت، ارزش جدید دارایی‌هایش را در ترازنامه به روزرسانی کند.
در نتیجه افزایش میزان دارایی‌ها، میزان سرمایه و تعداد سهام سهامداران نیز افزایش و قیمت هر سهم کاهش می‌یابد و تعداد سهامی که اضافه شده است به عنوان سهام جایزه مطرح می‌شود. توجه کنید که اگر در خرید سهم دید بلندمدت دارید، افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها که منجر به اعطای سهام جایزه می‌شود را به شما توصیه می‌کنیم.
تمامی شرکت‌های حاضر در بورس می‌توانند قسمتی از سود سالیانه خود را میان سهامداران خود تقسیم نکرده و آن را در صندوق ذخیره پولی‌شان نگه‌داری کنند تا در زمان مناسب و برای تامین منابع مالی، این مازاد سود که حال به عنوان سود انباشته از آن یاد می‌شود در طی فرآیند افزایش سرمایه به سهامداران عرضه شود.
لازم به ذکر است که این سود انباشته شده هم با عنوان سهام جایزه به سهامداران تعلق می‌گیرد. در واقع شرکت از محل همین سودهای ذخیره شده، سرمایه خود را افزایش می‌دهد تا منابع مالی جدید مورد نیاز خود را تأمین کند.
در مواقعی که ارزش قیمت بازار سهم با ارزش اسمی آن یکسان نباشند به این مابه‌التفاوت اضافه ارزش سهام، صرف سهام گفته می‌شود. حال در روش افزایش سرمایه به روش صرف سهام، شرکت سهام خود را به مبلغی بیش از قیمت اسمی می‌فروشد و تفاوت قیمت فروش و قیمت اسمی سهام را به سه صورت مدیریت می‌کند یا مبلغ حاصله را به حساب اندوخته شرکت منتقل می‌کند یا سهام جدید به سهامداران خود عرضه می‌کند یا اضافه ارزش را نقدی به سهامداران خود پرداخت می‌کند.
حال اگر شرکت سود انباشته چندانی نداشته باشد اوراقی را منتشر می‌کند به نام حق تقدم و آن را در اختیار سهامداران خود قرار می‌دهد تا با خرید آن اوراق و واریز مبلغ نقدی به حساب شرکت، افزایش سرمایه از محل آورده نقدی انجام شود. مدت زمان مجاز برای معاملات حق تقدم سهام به طور معمول ۲ ماه است و سهامداران باید در این بازه زمانی برای خرید یا فروش حق تقدم خود اقدام کنند.
در اکثر مواقع افزایش سرمایه یک اتفاق مهم و مطلوب برای سهامداران است و این رویداد را دوست دارند برای همین برخی از شرکت‌ها به جای آن که سود را به صورت پول نقد به سهامداران خود پرداخت کنند با عنوان سود سهمی یا سهام جایزه به سهامداران خود می‌دهند.
بسیاری از سهامداران سهام شرکت مورد نظر خود را از قبل خریداری می‌کنند تا هم دارایی‌شان در فرآیند افزایش سرمایه قرار گیرد و هم صاحب سهام جایزه شوند. البته در این میان افرادی هم هستند که بر اساس تحلیل‌های خود نمی‌خواهند در افزایش سرمایه شرکت کنند و قبل از برگزاری مجمع از سهم خارج می‌شوند.
نکته آخر این که توزیع سهام جایزه بر کل دارایی‌ها، کل بدهی و حقوق صاحبان سهام، تأثیر خاصی به جا نخواهد گذاشت و در این فرایند تنها سرمایه اسمی شرکت تغییر می‌کند اما همین کار سبب قدرت جذب نقدینگی و گسترش بازار آن شرکت می‌شود.
در این مقاله در ذیل توضیح سهام جایزه از افزایش سرمایه گفتیم و انواع آن را نام بردیم چرا که سهام جایزه، بخشی از افزایش سرمایه شرکت‌ها است. به طور کلی نمی‌توان گفت که افزایش سرمایه خبر یا اتفاق خوبی برای سهامداران است البته در صورتی که شرکت اهداف توسعه‌ای برای آینده خود داشته باشد، افزایش سرمایه رویدادی خوب و سودآور است.
