کارشناس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی روز سه شنبه با اشاره به نگهداری ۱۵ نسخه خطی از آثار ابوریحان بیرونی به زبان‌های عربی و فارسی در کتابخانه آستان قدس رضوی اظهار داشت: نسخه خطی «تاریخ مسعودی» گنجینه رضوی از قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی موجود در کتابخانه‌های ایران است که به دلیل قدمت و تاریخ کتابت از جایگاه و ارزش بالایی برخوردار است.
سیدرضا صداقت‌حسینی افزود: کتاب قانون مسعودی به زبان عربی و از ارزشمندترین کتب ریاضی و نجومی ابوریحان بیرونی و همچنین از مهم‌ترین کتب نجومی دوره اسلامی است. این کتاب دایره المعارف نجومی آن عصر و آیینه تمام‌نمای دانش گذشتگان است.
وی کتابت این نسخه کهن را به قرن ششم یا اوایل قرن هفتم هجری قمری نسبت داد و در تشریح ویژگی‌های ظاهری آن گفت: این کتاب در ۲۱ سطر و ۲۳۷ برگ به ابعاد ۲۰ در ۵/۳۰ سانتی‌متر و بر روی کاغذ سمرقندی کتابت شده است. عناوین ابواب، ارقام، اشکال، جداول اوراق، جداول نجومی به شنگرف، ابواب و مقالات به سیاهی و به خط ثلث جلی در آن مشاهده می‌شود.
این نسخه شناس با بیان اینکه یادداشت واقف نسخه سیدجلال الدین تهرانی در معرفی اجمالی کتاب در پشت برگ اول نسخه مشاهده می‌شود، افزود: این نسخه به شماره ۱۲۲۹۲ و مجلد دوم کتاب قانون مسعودی از مقاله هفتم از ذکر احوال خورشید تا اواخر مقاله یازدهم است و فقط سه برگ از انتهای متن افتادگی دارد.
صداقت حسینی ادامه داد: مطابقت نسخه مذکور با متن چاپی نشان دهنده متقن و صحیح بودن این نسخه و دقت کاتب در ضبط دقیق عبارات است؛ به طوری که کمتر واژه ای با متن تصحیح شده در ضبط واژگان اختلاف دارد.
وی با اشاره به اینکه کاتب در ضبط واژگان همانند نسخه‌های قرن ششم و هفتم هجری عمل کرده است، اظهار داشت: برخی از عبارات و واژه‌های این اثر کهن فاقد نقطه و یا کم نقطه کتابت شده است.
وی گفت: کتاب رونمایی شده، تاکنون چندین بار در هندوستان و همچنین توسط انتشارات دارالکتب العلمیه در بیروت در سال ۱۴۲۲ هجری قمری در سه جلد به چاپ رسیده است.
قانون مسعودی کتابی در علم نجوم، هیئت و ریاضیات، تألیف ابوریحان بیرونی به زبان عربی است و مؤلف این کتاب ارزشمند را در ۴۲۱ ق به سلطان مسعود غزنوی اهدا کرده است.
