مشروح گفت و گو با حسین علایی استاد دانشگاه، از فرماندهان سپاه در جنگ تحمیلی و قائم مقام وزیر دفاع در دو دولت هاشمی رفسنجانی را می‌خوانید؛
********
*طالبان از نظر امنیتی برای مرزهای ما و همچنین از جنبه‌ی ایدئولوژیک چه خطراتی برای ایران به همراه دارد؟
در کوتاه‌مدت تسلط طالبان بر افغانستان از نظر امنیتی خطری برای ایران ندارد. زیرا در حال حاضر اولویت اول طالبان تسلط بر کل جغرافیای افغانستان و همچنین تلاش برای تشکیل دولت جدید است.
بنابراین طالبان امکان تهدید کردن هیچیک از کشورهای همسایه افغانستان را ندارد.
از طرفی طالبان نیاز به حفظ امنیت مرزهای غربی افغانستان را دارد تا بتواند سلطه خود بر افغانستان را تکمیل کرده و تثبیت نماید.
اما طالبان هیچ خطر ایدئولوژیک برای جمهوری اسلامی ایران ندارد. زیرا اکثر ایرانیان از نوع تفکر طالبان منتفرند. ایرانیان معتقد به تفسیر آزادیخواهانه و ضدظلم و خیرخواهانه از اسلام برای همه انسان‌ها هستند که طالبان با آن فاصله زیادی دارند.
گرچه ممکن است در بلوچستان ایران برخی از افراد با نوع تلقی طالبان از اسلام همراهی نشان دهند ولی اکثر مردم ایران به اسلام رحمانی پیامبر اسلام محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلّم و نیز منش امام علی علیه السلام معتقدند و رفتارهای خشن و ضد زن را مخالف فهم درست از اسلام می‌دانند.
*شنیده می‌شود طالبان در افغانستان مقابل داعش ایستاده‌اند، این تضاد تا چه زمانی باقیست؟ آیا امکان اتحاد این دو گروه وجود دارد؟
طالبان و داعش دو گروه متفاوت و با اهداف مختلف هستند که هر یک برای کسب قدرت تلاش می‌کنند و با هم رقیب هستند. گرچه ریشه افکار طالبان و داعش به هم نزدیک است ولی در کسب قدرت با هم در تضاد هستند. از آنجا که طالبان به دنبال کسب قدرت در افغانستان است، نگران فعالیت‌های داعش در این سرزمین می‌باشد زیرا داعش خود را محدود به سرزمین جغرافیایی خاصی نمی‌کند و داعیه منطقه‌ای و حتی جهانی دارد.
بنابراین به نظر می‌رسد که امکان اتحاد آن‌ها در مقطع کنونی وجود ندارد. گرچه ممکن است در بعضی از مقاطع با هم همکاری تاکتیکی داشته باشند.
*آیا طالبان برای ایران منافعی هم به همراه دارند؟ چرا قرائت رسمی و مرسوم دولتی در ایران در حمایت از طالبان است؟
تسلط طالبان بر افغانستان موجب فرار ارتش آمریکا و ناتو که دشمنان ایران هستند از کشور همسایه شرقی ایران شده است و از این جهت نگرانی ایران از حضور نظامی آمریکا در منطقه کاهش یافته است.
سیاست کلی ایران در حال حاضر اخراج نظامیان آمریکا از افغانستان، عراق و خلیج فارس است. تاکنون فشارهای ایران باعث کاهش نظامیان آمریکا در عراق و فرار ارتش آمریکا از افغانستان شده است.
بنابراین جمهوری اسلامی ایران از طالبان حمایت نمی‌کند بلکه از اخراج آمریکا و تشکیل حکومت فراگیر و گسترش امنیت در افغانستان حمایت می‌کند.
*به‌نظر شما چرا پس از ۲۰سال حضور آمریکا در افغانستان تمامی دستاوردهایش طی چند هفته از دست رفت و طالبان دوباره به قدرت رسیدند؟
آمریکا در مدت ۲۰ سال اشغال افغانستان نتوانست یک حکومت فراگیر و ملی در این کشور تشکیل دهد. به طوری که اشرف غنی در آخرین انتخابات افغانستان با کمتر از یک میلیون رأی، رئیس جمهور شد و مقبول حتی گروه‌های سیاسی هم نبود.
از طرفی فساد در بین دولتمردان افغانستان گسترش یافته بود و مردم از آن‌ها راضی نبودند.
تکیه آمریکا بر حضور ارتش آمریکا و نیروهای ناتو و ارتش وابسته افغانستان به آمریکا برای تسلط بر افغانستان بود که ارتباطی با مردم افغانستان نداشت.
تاریخ افغانستان نشان داده است که مردم آن کشور در برابر بیگانگان مقاومت می‌کنند و ارتش اشغالگر هیچ ابرقدرتی تاکنون نتوانسته در افغانستان دوام بیاورد.
از طرفی طالبان در این سال‌ها بر روستاها تسلط یافته بود و قدرت عملیاتی فراوانی پیدا کرده بود. آمریکا با سهیم کردن بسیاری از گروه‌ها در قدرت، توان رزمی آن‌ها را از بین برد و فقط طالبان بود که توانست با کمک پاکستان به طور مرتب بر قدرت رزمی خود بیفزاید.
بنابراین راهبرد غلط آمریکا در اداره افغانستان موجب افزایش قدرت طالبان و کاهش قدرت نظامی سایر گروه‌ها شد و راه را برای تسلط طالبان بر افغانستان باز کرد.
*آیا احتمال بازگشت دوباره‌ی نظامی آمریکا به منطقه وجود دارد؟
به نظر می‌رسد که دیگر امکان بازگشت نظامی آمریکا به افغانستان وجود ندارد زیرا سال‌ها بود که ارتش آمریکا به فکر نجات خود از باتلاق افغانستان بود که حالا چنین فرصتی برای آن فراهم شده است.
در دوره ترامپ هم آمریکا به دنبال خروج از افغانستان بود ولی بایدن آن را عملی کرد. آمریکا با اشغال افغانستان هزینه‌های فراوانی را متحمل شد و دیگر حاضر نیست این تجربه شکست خورده را تکرار کند همانگونه که روسیه و انگلیس نیز در اشغال افغانستان در گذشته به شدت شکست خوردند.
*برخی مسئله‌ی طالبان را به پاکستان نیز ربط می‌دهند؛ نظرشما در این باره چیست؟
اصولاً پاکستان، طالبان را تشکیل داده و حامی اصلی نظامی و عملیاتی طالبان است. پایگاه‌های اصلی طالبان در خاک پاکستان است و آن‌ها در پاکستان آموزش دیده و می‌بینند.
طالبان در کنترل سازمان اطلاعات ارتش پاکستان است و ارتش پاکستان مدیریت و هدایت طالبان را بر عهده دارد. در بسیاری از عملیات‌های طالبان در افغانستان، افسران ارتش پاکستان در کنار طالبان بوده‌اند و حتی تجهیزات ارتش پاکستان نقایص جنگ‌افزارهای طالبان را برطرف کرده است. در عملیات طالبان علیه مجاهدان دره پنجشیر، ارتش پاکستان نقش عمده‌ای ایفا کرد و از هواپیماهای بدون سرنشین برای تصرف پنجشیر استفاده کرد.
از طرفی دولت‌های پاکستان، قطر و ترکیه نقش اول را در حمایت های سیاسی و تبلیغاتی از طالبان داشته‌اند.
طالبان بدون کمک ارتش پاکستان قابلیت بقاء در حکومت افغانستان را ندارد و می‌توان گفت که در واقع پاکستان از طریق طالبان که خود آن را به‌وجود آورده است توانسته افغانستان را در کنترل خود بگیرد.
23219
