«رضا نوریان» روز پنجشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا در لندن عنوان کرد که تاکید اخیر رهبری بر ضرورت تحقق دیپلماسی اقتصادی در اولین دیدار با هیات دولت سیزدهم، موید جایگاه و اهمیت این مقوله در سیاست خارجی ایران و ضرورت پرداختن به آن در سریع ترین زمان ممکن است.
دیدار سه ساعته صاحب نظران اقتصادی با رئیس جمهوری و تاکید ایشان بر لزوم استفاده از همه ظرفیت‌ها در عرصه دیپلماسی اقتصادی و اصلاح ساختار پولی بانکی در تاریخ ۲۴ تیرماه سال جاری و حتی قبل از آغاز بکار رسمی حجت الاسلام و المسلمین رئیسی بعنوان رئیس جمهوری نیز به گفته او از اهتمام ایشان بر این امر تصریح می کند.
وی همچنین با اشاره به فرازهایی از اظهارات وزیر امور خارجه ایران در جلسه دفاع از برنامه‌های خود در صحن علنی مجلس شورای اسلامی مبنی بر اینکه دیپلماسی اقتصاد و تجارت بین الملل حدود ۴۰ درصد برنامه سیاست خارجی دولت سیزدهم را در دستگاه وزارت امور خارجه تشکیل می‌دهد و همچنین، برگزاری نخستین نشست هم اندیشی وی و مدیران وزارت امور خارجه با مسئولین اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در تاریخ دوشنبه ١۵ شهریور ماه، در ساختمان وزارت امور خارجه گفت که این تحولات موید توجه ویژه دولت به این موضوع می باشد.
این دیپلمات کشورمان با اشاره به تاکید حسین امیرعبداللهیان در این نشست بر اینکه بخش خصوصی، موتور محرک روابط میان کشورها، و حلقه‌های تجاری و اقتصادی نیز عاملی کمک کننده در پویایی سیاست خارجی و تقویت کننده آن است افزود که این اظهارات موید عزم وزارت خارجه در حمایت از نقش و مشارکت دهی هرچه بیشتر بخش خصوصی در مراودات با کشورها است.
وی گفت، امیرعبداللهیان در این نشست تامین واکسن کرونا را از اولویت های بالای وزارت‌خارجه ذکر کرد و اقدامات این وزارت در شتاب دهی فراوان به تامین واکسن مورد نیاز کشورمان در روزهای گذشته را تشریح کرد و گفت از همکاری بخش خصوصی در این زمینه استقبال می‌کنیم.
همچنین تشکیل کمیته مشترک بین "وزارت امور خارجه"، "وزارت صنعت معدن و تجارت" و "اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران"، در نظر گرفتن جایگاه واقعی برای بخش خصوصی در کمیسیونهای مشترک همکاری‌های اقتصادی، و حضور رییس اتاق بازرگانی در جلسات شورای معاونین وزارت امور خارجه به تناسب موضوعات اقتصادی مطروحه و در اولویت قرار دادن موضوعات مرتبط به سامان دهی پایانه‌های مرزی، از دیگر مباحث مطروحه در خلال جمعبندی ارائه شده از سوی دکتر امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در این نشست بود.
امکانات و ظرفیت های ایران در حمایت از راهبرد دیپلماسی اقتصادی
نوریان در بخش دیگری از این مصاحبه درباره امکانات و ظرفیت های ایران در حمایت از راهبرد دیپلماسی اقتصادی توضیحاتی را ارائه داد و گفت: یکی از ظرفیت ها و سرمایه های بسیار خوب این حوزه، مهاجرین ایرانی هستند که در برخی کشورهای خارجی مقیم بوده و در زمینه های متفاوت اقتصادی فعالیت می کنند. بعنوان مثال، حضور بالغ بر ۴۵۰ هزار نفر ایرانی مقیم انگلیس، عملا ظرفیت بالقوه بزرگی در این زمینه محسوب می شوند. ایرانیان مقیم انگلیس نیز همانند سایر هموطنان ما، به کشور مادری خود عشق می ورزند و به ایران تردد می کنند.
رایزن اقتصادی سفارت عنوان کرد که در این ارتباط دو زمینه اصلی می تواند در خدمت به منافع ملی ایران مورد استفاده قرار گیرد. زمینه اول، جذب متخصصین ایرانی در حوزه های اقتصادی داخلی و یا استفاده از تجارب آنان در پروژه های اقتصادی و انتقال قانونی فن آوری های نوین به داخل است. زمینه دوم این ظرفیت نیز استفاده از سرمایه گذاری آنان در بخش های مختلف اقتصادی کشورمان است.
نوریان گفت: در این ارتباط، رئیس جمهوری محترم کشورمان در تاریخ ۱۳ شهریورماه جاری اظهار داشتند: به همه سرمایه‌گذاران و کارآفرینان، درسراسر کشور و به همه ایرانیان خارج کشور عرض می‌کنم، امروز ایران امن و قابل پیش‌بینی برای رشد اقتصادی است و در جای جای آن می‌شود سرمایه‌گذاری تضمین شده داشت.
وی توضیح داد: خوشبختانه در برنامه‌های چهارم، پنجم و ششم توسعه، سند چشم‌انداز و ابلاغیه اقتصاد مقاومتی به‌عنوان اسناد بالادستی نیز، بر اهمیت موضوع ایرانیان خارج از کشور و استفاده از آنان در حوزه‌های انتقال فناوری و جذب سرمایه‌گذاری خارجی تصریح گردیده است.
از سوی دیگر، در برنامه های توسعه اقتصادی غالب کشورها، به موضوع صنعت گردشگری نیز اهمیت ویژه‌ای داده شده است. در واقع، صنعت گردشگری یکی از مهمترین بخش های اقتصاد جهانی است که در سال های گذشته (بغیر از دوره شیوع بیماری کووید ۱۹)، درآمدزایی و اشتغال‌زایی بالایی را در میان صنایع مختلف جهان داشته است. در این خصوص، کشور ایران با جاذبه های متنوع فرهنگی و طبیعی، از ظرفیت بالقوه بالایی برای توسعه صنعت گردشگری برخوردار می باشد. ایران از حیث آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی، مقام دهم را در یونسکو به خود اختصاص داده است.
در این میان، گردشگری مذهبی یا دینی یکی از قدیمی ترین و پررونق ترین گردشگری های گذشته و حال حاضر درسراسر جهان محسوب می گردد. امروزه گردشگری مذهبی یا دینی، سهم قابل توجهی از شمار گردشگران را درکشورهایی که زمینه های رشد و اعتلای گردشگری مذهبی را دارا هستند به خود اختصاص داده است. بعنوان مثال در انگلیس، بنابر آمار رسمی، بالغ بر سه میلیون و سیصد هزار مسلمان اقامت دارند که بخشی از آنان شیعه می باشند و استفاده از این ظرفیت می تواند سهم قابل توجهی در صنعت گردشگری مذهبی یا دینی ایران داشته باشد. البته علاوه بر گردشگری مذهبی و دینی، گردشگری درمانی، تاریخی، اکوتوریسم، گردشگری دریایی، ورزشی، زمستانی، بوم گردی و روستایی و کویرگردی نیز از زیرشاخه های گردشگری محسوب می گردند که در کشورمان، از ظرفیت بالایی برخوردار می باشند.
نوریان یادآور شد که رئیس جمهوری در نخستین گفت‌وگوی تلویزیونی با مردم در تاریخ ۱۳ شهریور ماه جاری اظهار داشتند: بنای دولت این است که اقتصاد گردشگری و اقتصاد دریا در سیستان و بلوچستان فعال شود و به ایرانیان عزیز خارج از کشور اعلام می‌کنم که در آنجا زمینه برای سرمایه‌گذاری کاملا فراهم است و دستگاه‌های دولتی آمادگی دارند تا مقدمات سرمایه‌گذاری ایرانیان را با اولویت فراهم کنند. منافع سرمایه‌گذاران تضمین شده و به هیچ عنوان در این رابطه نگرانی وجود ندارد و این موضوع حتما می‌تواند زمینه و بستر خوبی برای رشد اقتصادی و رشد سرمایه‌گذاری در کشور باشد.
ضرورت ارتقاء سطح دیپلماسی اقتصادی
این دیپلمات کشورمان در ادامه این مصاحبه توضیح داد: مهمترین نکته حائز اهمیت در دیپلماسی اقتصادی آن است که این بخش از دو سطح داخلی و خارجی برخوردار است، درحالیکه برخی تحلیلگران اقتصادی و حتی برخی مقامات ایرانی، تنها به بعد خارجی آن توجه می کنند.
وی بیان داشت، سطح داخلی دیپلماسی اقتصادی که البته مهمتر از سطح خارجی آن محسوب می شود، بخش هایی نظیر مقامات عالی کشور، وزارتخانه ها و نهادهای اقتصادی و بخش خصوصی را دربر می گیرد.
موفقیت سطح خارجی دیپلماسی اقتصادی کشورمان یعنی وزارت خارجه، سفارتخانه ها و همچنین سایر هیات ها و نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور، به میزان قابل توجهی، به میزان انجام حمایت و پشتیبانی سطح داخلی دیپلماسی اقتصادی بستگی دارد که این موضوع هم در تصمیم گیری ها و سیاست های کارشناسی، حمایتی و به موقع، متبلور می شود.
نوریان ادامه داد: نکته حائز اهمیت دیگر در دیپلماسی اقتصادی، ضرورت تغییر در بازاریابی سنتی محصولات ایرانی و داشتن ابتکار عمل می باشد که می بایست مورد توجه جدی قرار گیرد.
او در این باره توضیح داد؛ بخش هایی از مراکز دولتی و خصوصی کشورمان، بطور سنتی فعالیت کرده و از ظرفیت شناخت بازارهای جدید و تغییرات به موقع برای حفظ بازار سنتی و یا ورود به بازار جدید برخوردار نمی باشند.
بعنوان مثال، سال ۱۳۹۹ که بخاطر بارش های خوب در ایران، کشورمان با مازاد محصولات زراعی و باغی مواجه شده بود، و از طرفی انگلیس نیز در شرایط خروج از اتحادیه اروپا و کاهش مراودات با اتحادیه قرار داشت، چنانچه سیاست های مناسبی برای این منظور اتخاذ می گردید، امکان حضور محصولات زراعی و باغی ایران در بازار انگلیس فراهم می گردید.
در این ارتباط می توان به استفاده از خطوط کشتیرانی کشورمان و تحویل کالا در بنادر این کشور جهت کاهش نرخ تمام شده محصولات ایرانی و بسته بندی با استاندارد اروپایی اشاره کرد. بدیهی است، صرف برخی هزینه ها برای بازاریابی و حضور درازمدت در یک بازار خارجی، نه هزینه های غیرضرور، بلکه سرمایه گذاری محسوب می شوند.
به عقیده این دیپلمات کشورمان، چنانچه برای بازاریابی محصولات نفتی، انجام حمایت های دولتی در گذشته امکان پذیر بوده است، بالطبع، انجام حمایت های مشابه از کالاهای غیرنفتی کشورمان، برای کاهش قیمت تمام شده جهت ورود به بازارهای جدید و تثبیت آن نیز می تواند مورد بررسی مقامات عالی کشورمان قرار بگیرد.
نوریان همچنین به توجه مداوم به تغییر احتمالی ذائقه مشتریان خارجی کالای ایرانی و ضرورت اصلاح قوانینمربوطه جهت حمایت از صادرکننده ایرانی نیز اشاره کرد و گفت که این مساله یکی دیگر از فاکتورهای موثر برای حمایت از صادرات غیرنفتی می باشد.
بعنوان مثال، بازار فرش دستی ایرانی در سال های اخیر با ورود فرش برخی رقباء با کاهش سهم خود مواجه شده است. در این ارتباط بعنوان مثال، ذائقه برخی مشتریان خارجی به سمت فرش سنگ شور شده تغییر پیدا کرده است و صادر کننده فرش ایرانی نیازمند آن است تا مجددا فرش ایرانی موجود در خارج از کشور را برای سنگ شور کردن به داخل ایران بیاورد. ولیکن بدلیل قوانین موجود کشورمان، این امکان برای وی یا فراهم نیست یا متحمل صرف هزینه های زیاد می شود.
مثال دیگر، خرمای ایران است. در برخی بازارهای خارجی که خرما در سبد خرید آنها قرار دارد، بخاطر واردات خرمای بسیاری از کشورها، امکان صادرات بیشتر خرمای کشورمان فراهم نمی باشد و بازار اشباع شده است. ولیکن، امکان صادرات فرآورده های خرما که اتفاقا برای کشورمان ارزش افزوده نیز دارند نیز فراهم می باشد. بازار مصرف خرما در خارج از کشور در حال افزایش است و در مصارف صنعتی متعددی نظیر شیره خرما، شهد خرما، عسل خرما، قند مایع، سرکه خرما، عصاره نوشابه، حلوای خرما، شکلات صبحانه خرما و لواشک خرما مورد استقبال قرار می گیرد.
استفاده از ظرفیت ایرانیان مقیم انگلیس برای ارتقاء دیپلماسی اقتصادی
این دیپلمات کشورمان استفاده از ظرفیت ایرانیان مقیم انگلیس برای ارتقاء دیپلماسی اقتصادی کشور را مساله‌ای حائز اهمیت توصیف کرد و در این‌باره توضیح داد: برخی از ایرانیان مقیم انگلیس در قالب نهادهای غیردولتی داخلی و یا بصورت مستقل، در سال های اخیر اقدام به مشارکت انساندوستانه برای تجهیز، ساخت، بازسازی و همچنین احداث مدارس در چارچوب خیرین مدرسه ساز در ایران نموده اند. همچنین امکان استفاده از ظرفیت برخی ایرانیان متخصص مقیم انگلیس برای احداث مزارع انرژی خورشیدی در کشورمان می باشد.
وی افزود: باتوجه به بروز خاموشی های گسترده در تهران و برخی شهرهای ایران در تابستان سال جاری، اهمیت استفاده از این ظرفیت بالقوه، بیشتر احساس می شود.
نوریان به احداث و راه اندازی مراکز جامع مبارزه با سرطان در کشورمان با استفاده از فن آوری مدرن و به روز در انگلیس اشاره کرد و گفت در این زمینه می توان از ظرفیت ایرانیان متخصص و فرهیخته مقیم این کشور برای این منظور استفاده کرد.
وی با اشاره به اینکه سرطان دومین علت مرگ و میر در بین مردم ایران عنوان شده و بالغ بر صدها میلیارد تومانهزینه های سالیانه درمانی و بویژه در بخش شیمی درمانی در کشور می شود تصریح کرد که این مساله اهمیت موضوع را دوچندان می‌کند.
این دیپلمات کشورمان به تسهیل برگزاری نمایشگاه های اختصاصی ایران در خارج از کشور و همچنین شرکت بخش های خصوصی در نمایشگاه‌های بین المللی هم اشاره و خاطر نشان کرد که این شیوه برای معرفی ظرفیت ها و توانمندی های اقتصادی ایران نیز، حائز اهمیت است.
وی در این باره توضیح داد: کاهش هزینه های شرکت های خصوصی معتبر کشورمان و همچنین رفع موانع بروکراسی زاید برای حضور در چنین نمایشگاههایی، تاثیرات مستقیمی بر میزان مشارکت بخش های اقتصادی کشورمان در مجامع بین المللی دارد. بعنوان مثال در این ارتباط می توان امکان ارائه تخفیف بلیط ایران ایر به هیات های تجاری ایران که از سوی اتاق بازرگانی ایران معرفی می شوند را مورد بررسی قرار داد.
نوریان عنوان کرد که در ارتباط با سطح دولتی دیپلماسی اقتصادی کشورمان با انگلیس، در حوزه های مختلف از جمله انرژی (نفت، گاز، برق، انرژی‌های نو و نیروگاه، پالایشگاه، پتروشیمی و تاسیسات نفتی)، کشاورزی، صدور خدمات فنی مهندسی، حمل و نقل، ترانزیت، دارو و تجهیزات پزشکی، صادرات غیرنفتی و غیره، و حتی امکان همکاری های مشترک در کشور ثالث، ظرفیت های خوبی وجود دارند که متعاقب رفع مشکلات موجود، حاکمیت های دو کشور طبعا پیرامون آنها تصمیم گیری خواهند نمود.
نقش سفارت ایران در انگلیس در توسعه دیپلماسی اقتصادی
دیپلمات کشورمان در انگلیس گفت که سفارت ایران در لندن در راستای جهت گیری دولت سیزدهم جهت ارتقاء سطح دیپلماسی اقتصادی کشورمان، تمامی تلاش های خود را برای تحقق این منظور بکار خواهد بست.
وی افزود که محسن بهاروند سفیر کشورمان در اولین تعامل اقتصادی خود، با نورمن لامونت رئیس اتاق بازرگانی انگلیس و ایران ملاقات نمود. او همچنین ضمن انجام ملاقات جداگانه ای با مدیرکل و معاون این اتاق، در تاریخ ۱۹ شهریور ماه جاری نیز در اولین نشست اعضای اتاق مذکور پس از رفع محدودیت های کرونا، حضور پیدا و سخنرانی خواهند کرد.
نوریان بیان داشت که در این تعاملات، تلاش می‌شود تا ضمن بررسی مشکلات موجود میان بخش های خصوصی دو کشور، راه‌های برون رفت از این مشکلات شناسایی و اجرایی شوند.
این دیپلمات کشورمان یادآور شد که در ماه‌های گذشته سه دور وبینار تخصصی میان اتاق های بازرگانی ایران و انگلیس با حمایت وزارت تجارت بین الملل و سفارت ایران در لندن برگزار شده است. از سویی دیگر، باتوجه به حضور و فعالیت گسترده جمعیت ایرانیان متخصص و فرهیخته در انگلیس، سفارت ایران در لندن تلاش می کند تا بصورت قانونی، ظرفیت های بالقوه آنان جهت کمک به کشور مادری خود را به ظرفیت های بالفعل تبدیل کند.
این درحالیست‌که وی یادآور شد، ایالات متحده آمریکا برخلاف شعارهای خود و اصل بین المللی حمایت از تجارت آزادبین کشورها، به منظور تحمیل سیاست های خود و تغییر رفتار سیاسـی کشورها، به تحریم مردم ایران روی آورده است.
نوریان تصریح کرد؛ آمریکا تنها کشوری است که از ابزار تحریم، بیشترین استفاده را می کند، هرچند حمایت کشورها از چندجانبه گرایی در نظام بین الملل، حاکی از آن است که تحریم های آمریکا نیز کارآیی خود را از دست داده است. او در این باره توضیح داد: تلاش کشورها برای انجام تجارت تهاتری و همچنین تنوع بخشی به ارزهای ملی سایر کشورها در انجام مراودات و تجارت بین الملل، موید این نکته حائز اهمیت می باشد.
دیپلمات کشورمان عنوان کرد؛ لندن بطور سنتی مرکز استقرار و فعالیت شرکت های خصوصی متعددی از کشور میزبان و همچنین سایر کشورها است که ظرفیت مناسبی برای ارتباط بخش های خصوصی دو کشور ایران و انگلیس محسوب می شوند.
خروج انگلیس از اتحادیه اروپا نیز مزید بر علت گردیده است تا بخش خصوصی این کشور، بدنبال بازارها و شرکای خارجی جدیدی در خارج از اروپا باشد که بالطبع شرکت های ایرانی به لحاظ میزان تخصص و برخورداری از نیروی انسانی ماهر و همچنین خوشنام بودن در عرصه بین المللی، مورد توجه بخش خصوصی انگلیس می باشند.
وی در پایان گفت؛ با عنایت به اینکه نوع نگاه دولت سیزدهم به دیپلماسی اقتصادی مثبت، امیدوار کننده و ایجابی بوده، و همچنین با توجه به ظرفیت های بسیار خوب اقتصادی در کشور انگلیس، با انجام برنامه ریزی های مناسب، امکان ارتقاء دیپلماسی اقتصادی میان ایران و انگلیس در دولت سیزدهم و در حوزه های فوق الذکر، دست یافتنی و قابل تحقق می باشد.
