بهرام امیراحمدیان روز جمعه در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا درباره سازمان همکاری شانگهای، گفت: پیمان شانگهای سازمانی است که برای اهداف خاص خود در منطقه جغرافیایی خودش تاسیس شد و در ابتدا قرار بود که فقط اعضای اصلی، عضو باشند ولی بعداً تصمیم گرفته شد که کشورهای دیگری هم که در همسایگی هستند بعد از طی مراحلی به عضویت آن درآیند که ایران، پاکستان و هند از جمله این کشورها بودند.
کارشناس حوزه آسیای میانه و قفقاز به درخواست ایران برای عضویت کامل در سازمان شانگهای در سال ۱۳۸۷ اشاره کرد و گفت: ایران پیش از پاکستان و هند درخواست تغییر عضویت از عضو ناظر به عضو دائم را کرده بود اما این موضوع اتفاق نیافتاد که دلایل متعددی دارد. یکی از موضوعاتی که در پیوستن یک کشور به عنوان عضو دائم به سازمان همکاری شانگهای موثر است اجماع اعضای فعلی آن است که در مواردی، کشورهایی چون تاجیکستان ظاهراً به سبب مشکلاتی مانع عضویت ایران شده‌اند تا شاید بتوانند از تهران امتیازاتی بگیرند و برخی مواقع هم، قدرت‌های بزرگ حاضر در سازمان همکاری شانگهای به نحوی این شرایط را تحمیل کردند.
امیراحمدیان، ایران را بسیار برای عضویت در سازمان همکاری شانگهای مستعد ارزیابی کرد و گفت: یکی از شروط عضویت در سازمان همکاری شانگهای مبارزه با تروریسم و افراط گرایی است و ایران سابقه طولانی در این زمینه دارد و خود از قربانیان تروریسم است.
وی، هدف ایران از پیوستن به سازمان همکاری شانگهای را افزایش متحدان خود عنوان کرد و گفت: آنچه ایران از پیوستن به این سازمان به دست می‌آورد در مقابل آنچه که سازمان همکاری شانگهای از این موضوع به دست می‌آورد قابل مقایسه نیست زیرا ایران یک قدرت بزرگ منطقه ای است و عضویت دائم آن در شانگهای، جایگاه این سازمان را بیش از پیش ارتقا خواهد داد.
این استاد دانشگاه، نقش ایران در تولید انرژی جهان را یادآور شد و گفت: جمهوری اسلامی یک کشور تولید کننده انرژی است و بزرگترین وارد کنندگان انرژی چون چین و هند در سازمان همکاری شانگهای حضور دارند.
امیراحمدیان، محصور بودن برخی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در خشکی را یادآور شد و گفت: شبکه پیشرفته ریلی و زمینی ایران می‌تواند کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای را به آب‌های آزاد متصل کند. هند و پاکستان قابلیت‌های ترانزیتی ایران را در حوزه زمینی و ریلی ندارند و اگر اعضا بخواهند از طریق این دو کشور به آب‌های آزاد برسند باید از کوه‌های صعب العبور هیمالیا عبور کنند که بسیار مشکل است.
وی، تقابل و رقابت شدید چین و هند را یادآور شد و گفت: اعضایی که با هم اختلافات شدید دارند در سازمان همکاری شانگهای پذیرفته شده‌اند. پاکستان که مشکلات زیادی در داخل و خارج دارد و گروه‌های افراطی در این کشور فعالیت دارند عضو شده است اما ایران که سابقه و جایگاه و تجربه بالایی در مبارزه با تروریسم دارند به عضویت پذیرفته نشده است. پاکستان حتی با سازمان همکاری شانگهای مرز مشترک ندارد اما ایران در دریا با این سازمان مرز مشترک دارد.
کارشناس حوزه آسیای میانه و قفقاز، دارا بودن نیروی انسانی فعال و تحصیلکرده را از دیگر مزیت‌های ایران عنوان کرد و افزود: سازمان همکاری شانگهای می‌تواند از تجربیات ایران در مبارزه با جرایم سازمان یافته، مواد مخدر و افراط گرایی بهره ببرد و اینها مواردی نیستند که از چشم اعضای این سازمان پنهان باشد.
امیراحمدیان به برخی گمانه‌زنی‌ها درباره اعلام پذیرش عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای در نشست امسال این سازمان اشاره کرد و گفت: امیدوارم که این اتفاق بیافتد اما اگر هم اتفاق نیافتد ایران چیزی از دست نخواهد داد زیرا ایران جزیره ثبات و یک قدرت منطقه‌ای است و جایگاهش با برخی کشورهای ضعیف عضو شانگهای قابل مقایسه نیست.
وی، تحولات رخ داده در پیمان شانگهای از زمان تاسیس را یادآور شد و گفت: این سازمان مثل ناتو یک سازمان یکپارچه نیست و مواضع اعضای آن مقابل مسائل منطقه ای و جهانی همواره هماهنگ و همدلانه نبوده است. ایران به خودی خود یک قدرت بزرگ منطقه است و عضویت در شانگهای یا جدایی از آن چیز زیادی به جایگاه ایران اضافه یا کم نمی‌کند.
این تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل، توجه به منافع ملی ماورای منافع کلیت اعضای سازمان همکاری شانگهای را یادآور شد و گفت: قدرت ایران وابسته به قدرت شرق یا غرب نیست و پتانسیل‌های داخلی ایران مثلا پیشرفت‌های آن در حوزه فناوری‌های مختلف در کنار موقعیت ژئوپلیتیک و منابع معدنی و انرژی و نیروی انسانی آن است که به آن قدرت می‌دهد. آنچه ایران را از تهدید غرب مصون می‌دارد عضویت در سازمان همکاری شانگهای یا سازمان همکاری اسلامی و دیگر سازمان‌ها نیست بلکه وجود انسجام و اتحاد ملی و تکیه بر توان داخلی است.
امیراحمدیان، بیشتر کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای از جمله چین و روسیه به عنوان قدرت‌های حاضر در این سازمان را واردکننده فناوری و سرمایه عنوان کرد و افزود: جایگاه ایران در منطقه یک جایگاه منحصر به فرد است. اگر جمهوری اسلامی بتواند در داخل قدرتمند شود این قدرت‌ها هستند که به دنبال جمهوری اسلامی خواهند آمد و کشور دیگر تحریم‌پذیر نخواهد بود.
وی درباره احتمال تاثیرگذاری تحریم‌های آمریکا بر روند عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای هم گفت: اگر اعضا به ویژه اعضای اصلی، اراده سیاسی برای این کار نداشته باشند هر چیزی را ممکن است بهانه کنند اما ایران باید اتمام حجت کند و این سازمان را تهدید به لغو عضویت کند.
نشست سالیانه شورای سران دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای روزهای ۲۵ و ۲۶ شهریور در پایتخت تاجیکستان برگزار می‌شود.
