به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از دنیای اقتصاد؛ در شرایطی که وزیر خارجه ایران در تماس تلفنی با آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل درباره مذاکرات وین گفته است که «تهران در حال بررسی‌های لازم درباره مذاکرات وین در دولت است و طرف‌های مذاکره باید با درکی واقع‌بینانه به وین بیایند»، قرار است این هفته نشست شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی برگزار شود؛ نشستی که در آن آمریکا و متحدان اروپایی‌اش باید درباره صدور احتمالی یک قطعنامه انتقادی از ایران تصمیم بگیرند.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی در تازه‌ترین گزارش خود در هفته جاری ایران را متهم کرده که فعالیت‌های آژانس و بازرسان آن را به‌طور جدی تضعیف کرده است؛ اتهامی که با واکنش تهران مواجه شد و نماینده ایران در آژانس بینالمللی انرژی اتمی پنج‌شنبه ۱۸ شهریور گفت هرگونه اقدام «غیرسازنده» در نشست آتی شورای حکام آژانس باعث اختلال در فرآیند مذاکرات احیای توافق هسته‌ای موسوم به برجام در وین، پایتخت اتریش خواهد شد.
در گزارش اخیر آژانس، با اشاره به اینکه «ایران هنوز توضیحات لازم را درباره ذرات اورانیوم به دست آمده در سایت‌های اعلام نشده خود نداده است»، ادعا شده حجم اورانیوم ایران با غنای ۲۰ درصد اکنون به ۸۴ کیلوگرم و میزان اورانیوم غنی‌شده آن در سطح ۶۰ درصد به ۱۰ کیلوگرم افزایش یافته است.
روز گذشته رابرت مالی، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران از مسکو عازم پاریس شد تا با مقامات کشورهای فرانسه، بریتانیا و آلمان درباره نشست آتی شورای حکام گفت گو کند. روزنامه گاردین خبر داده که موضوع این ملاقات تصمیم‌گیری درباره ایران و موضع این کشورها در جلسه شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی در روز دوشنبه خواهد بود. به گزارش گاردین، آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان می‌خواهند در این باره گفت‌وگو کنند که در مقابل ایران و درباره آخرین گزارش آژانس اتمی که مدعی شده بود ایران به بازرسان آژانس اجازه بازدید از سایت‌های مهم هسته‌ای‌اش را نمی‌دهد، چه موضعی باید اتخاذ کنند.
کاظم غریب‌آبادی، نماینده ایران در آژانس بینالمللی انرژی اتمی در توییتی نوشته است آژانس و نهادهای سیاستگذار آن نمی‌توانند خود را از سرنوشت تفاهم هسته‌ای جدا کنند.
نماینده ایران هشدار داده است: «هر اقدام غیرسازنده، مخل فرآیند مذاکره خواهد بود. البته، امیدوارم عقلانیت بر این نشست شورای حکام حاکم شود.»
رسانه‌های بینالمللی در هفته جاری مدعی شده بودند به دنبال گزارش آژانس، ایالات متحده و اتحادیه اروپا احتمالا هفته آینده در نشست شورای حکام آژانس قطعنامه‌ای انتقادی علیه ایران صادر خواهند کرد. گزارش آژانس تخمین می‌زند که ایران اکنون حدود ۲,۴۴۱ کیلوگرم اورانیوم غنی شده داشته باشد. آژانس گفت از این میزان، ۳/ ۸۴ کیلو اورانیوم تا سقف ۲۰ درصد غنی شده است. همچنین ۱۰ کیلو تا ۶۰ درصد غنی شده است.
غنی‌سازی ۶۰ درصدی در ایران پس از آن آغاز شد که فروردین ماه امسال در تاسیسات اتمی نطنز انفجاری رخ داد که باعث آسیب به سانتریفیوژهای ایران شد. گزارش آژانس محرمانه است و در آستانه جلسه شورای حکام آژانس در اختیار اعضای این شورا قرار گرفته است. نشست شورای حکام روز دوشنبه آینده کارش را آغاز خواهد کرد. این شورا که نقش سیاستگذاری و رهبری آژانس را برعهده دارد، می‌تواند بار دیگر پرونده برنامه هسته‌ای ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد.
در همین زمینه میخائیل اولیانوف، سفیر روسیه در سازمان‌های بینالمللی مستقر در وین که ریاست هیات روسی در مذاکرات برجام را نیز برعهده دارد، در توییتی گفته است، بهتر است ایران و آژانس اختلافات خود را حل کنند و نیازی نیست شورای حکام دست به اقدامی بزند.
به گزارش «ایسنا»، نماینده روسیه در سازمان‌های بینالمللی واقع در وین تصریح کرد مسکو به هرگونه قطعنامه احتمالی علیه ایران در شورای حکام آژانس اتمی رای منفی خواهد داد.
اولیانوف روز جمعه در توییتی تصریح کرد: «نباید توهمی وجود داشته باشد. اگر یک قطعنامه پیشنهادی درباره ایران در جلسه شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی صادر شود روسیه علیه آن رای خواهد داد. هیچ نیازی به قطعنامه نیست چون نه‌تنها بی‌معنی بلکه شدیدا زیان‌بار است. بهتر است روی دیپلماسی حساب باز کنیم.»
از سوی دیگر بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به ادعای روز سه‌‌شنبه شانزدهم شهریور روزنامه وال استریت ژورنال که مدعی شده بود طبق گزارش محرمانه‌‌ای که به دستش رسیده، ایران با فعالیت و بازرسی آژانس بینالمللی انرژی اتمی از برنامه هسته‌ای خود مخالفت می‌کند تا حدی که فعالیت‌های آژانس در ایران، در مقایسه با هر دوره دیگر در ۶ سال اخیر «به‌شدت تضعیف شده» است، گفت: «بازرسیهای فراپادمانی آژانس بینالمللی انرژی اتمی متوقف شده، اما بازرسیهای پادمانی طبق قانون و با روند طبیعی انجام می‌شود.»
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در تماس تلفنی روز پنج‌شنبه با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، درباره مذاکرات وین گفت: «پایبندی به مذاکره به عنوان ابزار دیپلماسی مورد تاکید است ولی آمریکایی‌ها با تداوم تحریم‌ها دچار سوء محاسبه شده‌‌اند که می‌توانند از آن به عنوان اهرم استفاده کنند.»
امیرعبداللهیان با بیان اینکه «جمهوری اسلامی ایران در حال بررسی‌های لازم درباره مذاکرات وین در دولت است و طرف‌های مذاکره باید با درکی واقع‌بینانه به وین بیایند»، گفت: «مذاکراتی از نظر ما قابل قبول است که نتیجه ملموسی درپی داشته باشد.»
همچنین حسین امیرعبداللهیان و سرگئی لاوروف، وزیران امور خارجه ایران و روسیه روز پنج‌شنبه به صورت تلفنی با یکدیگر گفت‌وگو و درباره موضوعات مختلفی همچون برجام و آخرین تحولات افغانستان رایزنی کردند.
به گزارش «ایسنا»، در این گفت‌وگوی تلفنی وزیر خارجه روسیه درباره برجام و مذاکرات وین ضمن تبادل نظر با همتای ایرانی خود تاکید کرد: «روسیه همانند ایران هیچ‌گونه تغییری در برجام را نمی‌پذیرد و خواستار اجرای کامل توافق هسته‌ای است.»
این در حالی است که آمریکا و آلمان چهارشنبه (۸ سپتامبر) خواهان آن شدند که ایران هر چه سریع‌تر به روند گفت‌وگوها بازگردد. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا روز چهارشنبه در کنفرانس خبری مشترکی با هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان هشدار داد آمریکا دارد به نقطه‌ای «نزدیک‌تر» می‌شود که از خیر برجام بگذرد و تلاش برای رسیدن به توافق هسته‌ای با ایران را رها کند. هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان، هم گفت که تاخیری دو یا سه ماهه که ایران برای بازگشت به مذاکرات مطرح کرده خیلی طولانی است.
پس از این اظهارات بلینکن، ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در آخرین اظهارنظری که راجع به گفت‌وگوهای هسته‌ای داشت، تاکید کرد ایالات متحده همچنان خواهان از سرگیری هرچه سریع‌تر مذاکرات احیای توافق هسته‌ای موسوم به برجام است و واشنگتن در مرحله‌ای نیست که بخواهد این مذاکرات را ترک کند.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در کنفرانس خبری به اظهارات روز پنج‌شنبه آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا اشاره کرد که گفته بود، با توجه به پیشرفت‌های تازه ایران در برنامه هسته‌ای‌اش «داریم به نقطه‌ای نزدیک‌تر می‌شویم که بازگشت به برجام آن منافعی را که از این توافق انتظار می‌رود برآورده نمی‌کند.»
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا با اشاره به گزارش تازه آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره تضعیف فعالیت‌های بازرسان در ایران و همچنین اقدامات پادمانی مدعی شده است: «ایران با عدول از برجام در حال به کارگیری فناوری پیچیده‌‌تر در برنامه هسته‌ای خود است و در حال کسب دانش از آنهاست، چنین فعالیت‌هایی مزایای اصلی در برجام مصوب سال ۲۰۱۵ را بی‌اثر می‌کند.» ند پرایس در ادامه گفته است، چنین فرآیندی نمی‌تواند برای مدت نامعلوم ادامه داشته باشد. ما هنوز به نقطه‌ای که آن را رها کنیم نرسیده‌ایم و همچنان بر این باوریم که بازگشت متقابل به اجرای تعهدات قابل دسترسی و امکان‌پذیر است و تا زمانی که دستیابی به آن در خدمت منافع ما باشد آن را پیگیری خواهیم کرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در پاسخ به پرسشی درباره استراتژی جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات احیای برجام در وین گفت: «این برعهده تهران است که درباره استراتژی خود توضیح دهد.» ند پرایس در ادامه کنفرانس خبری خود تصریح کرد: « ما اظهارات مختلفی را از ایران درباره برنامه زمانی (مدنظر) آنها شنیده‌ایم. ما به دنبال توصیف آنها نیستیم. اما از جانب خودمان می‌توانم بگویم مایل به شروع مجدد این مذاکرات در اسرع وقت هستیم تا بتوانیم امکان‌پذیر بودن بازگشت متقابل به اجرای تعهدات (در چارچوب برجام) را بیازماییم. » او اضافه کرد، آمریکا به همراه سایر کشورهای عضو برجام مایل است که «شاهد از سرگیری هرچه سریع‌تر مذاکرات غیر مستقیم وین» باشد.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفته است، ما همچنان بر این باوریم که برجام موثرترین ابزار برای حصول اطمینان از این است که ایران به طور دائم و قابل راستی‌آزمایی و برای همیشه به سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که مقامات جمهوری اسلامی تاکنون بارها اعلام کرده‌اند به دنبال تولید و ساخت سلاح هسته‌ای نیستند و حتی مقام معظم رهبری تولید و استفاده از آن را حرام اعلام کرده‌اند.
تاکنون شش دور از مذاکرات احیای برجام در وین با مشارکت غیرمستقیم آمریکا برگزار شده است. اما به دنبال پیروزی ابراهیم رییسی در انتخابات ریاست جمهوری این مذاکرات به درخواست تهران متوقف شده و هنوز زمانی برای دور بعدی این مذاکرات تعیین نشده است.
از سوی دیگر رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در همین راستا به مسکو سفر کرده و روز پنج‌شنبه با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه درباره مذاکرات احیای برجام گفت‌وگو کرد.
رابرت مالی گفت‌وگوهای خود را با معاون وزیر امور خارجه روسیه «مثبت و سازنده» توصیف کرده است. نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در ادامه مذاکرات خود راهی پاریس شد.
وزارت خارجه روسیه روز پنج‌شنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه و رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران درباره جنبه‌های بازگشت به اجرای کامل به توافق جامع اقدام مشترک به گفت‌وگو پرداختند.
به گزارش «ایسنا»، به نقل از تاس در این بیانیه آمده است: «طرفین بر عزم خود نسبت تداوم همکاری در روند وین که طرفین برجام به همراه نمایندگان آمریکا در آن حضور دارند، تاکید کردند.
در این گفت‌وگو همچنین به اهمیت عزم تهران برای بازگشت فوری به پای میز مذاکره و لزوم کار بیشتر با توجه به نتیجه دور پیشین مذاکرات اشاره شده است. وزارت خارجه روسیه در این بیانیه نوشته است: «طرفین بر نقش آژانس بینالمللی انرژی اتمی در احیای برجام و افزایش ثبات تاکید کردند. همچنین دو طرف بر عزم خود نسبت به تداوم حمایت از فعالیت‌های راستی‌آزمایی آژانس بینالمللی انرژی اتمی مطابق با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل تاکید کردند. »
در این میان، اسرائیل همچنان بر عزم خود بر جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای تاکید دارد. یائیر لاپید، وزیر خارجه اسرائیل، که به مسکو سفر کرده بود در جریان یک کنفرانس خبری مشترک با همتای روس خود گفت: « این رژیم نه‌تنها اجازه دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را نمی‌دهد، بلکه نمی‌گذارد این کشور حتی به این توانمندی نزدیک شود. » وزیر خارجه اسرائیل مدعی شد: «جهان باید به هر قیمتی جلوی هسته‌ای شدن ایران را بگیرد، در غیر این صورت اسرائیل این حق را قائل است تا خودش وارد عمل شود، چرا که ایران هرگز این حقیقت را پنهان نکرده که می‌خواهد اسرائیل را نابود کند». بنا بر گزارش‌ها، همزمان با حضور وزیر خارجه اسرائیل در مسکو، سرگئی ریابکوف، معاون وزارت خارجه روسیه مشغول مذاکره با راب مالی، نماینده دولت آمریکا در امور ایران بود.
همزمان با این که وزارت خارجه آمریکا از تسریع در آغاز روند گفت‌وگوهای احیای برجام سخن می‌گوید، رابرت گیتس، وزیر دفاع پیشین آمریکا، در یک سخنرانی و با مطرح کردن ادعاهایی علیه ایران، به دولت جو بایدن هشدار داد به دلیل محدودیت‌های زمانی، پیشرفت فنی برنامه هسته‌ای ایران و اقدامات جمهوری اسلامی در نقض برجام، به این توافق برنگردد، بلکه به دنبال یک توافق جدید با ایران باشد.
همچنین جانشین معاون وزیر امور خارجه آمریکا، مواضع دولت این کشور را درباره از سرگیری مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین بیان کرد. به گزارش «ایسنا» به نقل از شبکه العربیه، جویی هود جانشین معاون وزیر امور خارجه آمریکا در گفت‌وگو با این شبکه درباره برنامه هسته ای ایران گفت: «دولت بایدن و شخص رییس‌جمهور به وضوح گفته‌اند که ما اجازه نخواهیم داد ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند. فکر می کنم تمام شرکایمان در منطقه نیز با این موضوع موافقند. »
با این وجود، این دیپلمات گفت که واشنگتن به تلاش برای استفاده از دیپلماسی به عنوان اولین ابزاری که به کار می بندد، ادامه خواهد داد. هود در ادامه گفت: «اما وزیر امور خارجه بلینکن اشاره کرده است که پنجره دیپلماسی همیشه باز نیست. ما باید به مذاکرات بازگردیم؛ باید به برجام (توافق هسته ای) بازگردیم. »
این مقام آمریکایی علاوه بر این مطرح کرد: «هرچه ایرانی‌ها بیشتر در برنامه هسته‌ای شان پیشرفت می کنند، منافع بازگشت به برجام کمتر می شود. » هود در آخر در زمینه موضع ایران درباره از سرگیری مذاکرات احیای توافق هسته ای گفت: «فکر می‌کنم اینکه بنشینیم و در رسانه‌ها راجع به آن صحبت کنیم اتلاف وقت است. آنها [ایران] باید به وین و به مذاکرات بازگردند و درباره بازگشت دو طرف به برجام و عمل به تعهداتمان مذاکره کنیم. »
همزمان کمیته چهارجانبه عربی به ریاست وزیر خارجه سعودی درباره برنامه هسته ای و فعالیت‌های ایران در منطقه رایزنی کردند. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رسمی عربستان (واس) نشست کمیته چهارجانبه عربی درباره مقابله با ایران روز پنج‌شنبه به ریاست فیصل بن فرحان، وزیر خارجه سعودی در مقر اتحادیه عرب در قاهره برگزار شد. در نشست کمیته چهارجانبه عربی ضدایرانی، درباره آخرین تحولات برنامه هسته ای ایران و اهمیت ایجاد سازوکار لازم برای بازرسی سریع و فراگیر تمام سایت‌های هسته‌ای رایزنی شد. وزرای چهار کشور عربی همچنین درباره آنچه نقض قوانین بین المللی و ایجاد بی ثباتی و ناامنی در منطقه از سوی تهران خواندند، گفت‌وگو کردند. بر اساس این گزارش، در این نشست احمد ابوالغیط، دبیرکل اتحادیه عرب و سامح شکری، وزیر خارجه مصر و عبداللطیف الزیانی، وزیر خارجه بحرین و همچنین خلیفه شاهین المرر، وزیر دولت امارات حضور داشتند. به گزارش «ایسنا» این ادعاها درحالی است که جمهوری اسلامی ایران همواره برای حل بحران‌های منطقه تلاش فراوانی کرده است و هیچ‌گونه دخالتی در امور داخلی دیگر کشورها ندارد.
اختلاف‌نظرها درباره مذاکرات احیای برجام از سوی کشورهای غربی به ویژه آمریکا در حالی ادامه دارد که رهبران کشورهای عضو بریکس، شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی، روز پنج‌شنبه در بیانیه‌ای مشترک ضمن حمایت از حفظ برجام، بر ضرورت «حل و فصل مساله هسته‌ای ایران از طریق روش‌های مسالمت‌آمیز و دیپلماتیک مطابق با قوانین بین‌الملل» تاکید کردند.
از زمان پیروزی ابراهیم رییسی در انتخابات، مذاکراتی که در وین میان ایران و امضاکنندگان توافق برجام در حال پیگیری بود متوقف شده است. ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور ایران در اولین گفت‌وگوی زنده تلویزیونی با مردم تاکید کرد که ایران ابایی از مذاکره ندارد و آماده از سرگیری رایزنی‌ها در وین است، اما این مذاکره نباید تحت فشار غرب باشد زیرا تهدید و تحریم جواب نمی‌دهد.
رییسی در این مصاحبه مفصل تلویزیونی، تاکید کرد که او با هدف رفع تحریم‌های اقتصادی این مذاکرات را از سرخواهد گرفت. او گفت: « ما به دنبال مذاکره برای مذاکره نیستیم. به دنبال مذاکرات نتیجه‌محور هستیم و نتیجه‌ای هم که به دنبالش هستیم این است که تحریم‌ها برداشته شوند. » در آخرین دور این مذاکرات طرفین اعلام کرده بودند که بر سر چارچوب‌های مهم توافق جدید به نتیجه رسیده‌اند و متنی نیز در این زمینه تهیه شده است. عباس عراقچی که در آن زمان ریاست هیات مذاکره‌کننده ایرانی را برعهده داشت، با آن متن به تهران برگشت. اما متن امضا نشد و مذاکرات بی‌نتیجه ماند.
