بد نیست بدانید در آن سال فردی ارمنی به نام «آساتور» با آوردن دستگاه آپارات ۱۶ میلیمتری به کاشمر، اولین سینما را در چهارراه شهید ترابی فعلی راه‌اندازی کرد. آن زمان برای نمایش فیلم در سالن سینما، افرادی با مسئولیت کاری مشخص حضور داشتند همچون بلیت فروش، کنترلچی و آپارتچی، شخصی که در سالن سینما مسئولیت تخصصی‌تری داشت، آپاراتچی سینما بود.
در همین خصوص به سراغ آپارتچی قدیمی اولین سینمای کاشمر «عباس خالق‌زاده» رفتیم. او یکی از کاشمری‌هایی است که با راه‌اندازی سینما در کاشمر؛ خود نیز مخاطب خاص سینما در آن زمان بوده و پس از مدت کوتاهی توانست سمت اپراتوری سینمای کاشمر را به دست گیرد، تا جوانان و مردم در سال‌هایی که از وجود تلویزیون بی‌بهره بودند، با تماشای فیلم در سینما بخشی از اوقات فراغت خود را سپری کنند.
این اپراتور قدیمی سینما در کاشمر گفت: در سال ۱۳۳۸ برای اولین بار سینما در کاشمر راه‌اندازی شد. به قدری استقبال از آن زیاد بود که دست‌اندرکاران امر، مجبور شدند یک انبار، پشت شبکه بهداشت فعلی اجاره کرده و در آنجا سینما را راه‌اندازی کنند.
خالق‌زاده که اینک ۸۲ سال دارد، گفت: آن زمان که سینما در کاشمر راه‌اندازی شد؛ شاگرد دوچرخه‌سازی بودم و البته در کنار دوچرخه‌سازی، تعمیرات رادیو را هم یاد گرفتم. حدود یک سال از راه‌اندازی سینما در کاشمر می‌گذشت، دستگاه آپارات سینما خراب شد و آقای آساتور هم از کاشمر رفت و سینمای کاشمر تعطیل شد، در آن زمان مرحوم حسن زوار یکی از بزرگان این شهر، پولی به این افراد داد تا سینمای اصلی را راه اندازی کنند، اما محقق نشد.
وی مطرح کرد: تعمیر رادیوی آقای زوار به دست من، زمینه راهیابی به حوزه آپارات سینما شد، مرحوم حاج حسن زوار رادیویی داشت که پارازیت می‌داد و من توانستم پارازیت آن را برطرف کنم و این اقدام برای ایشان مفید بود، روزی حاج آقای زوار آمدند و از من خواستند آپارات سینما را باز کنم تا محل سینما را که آن روزها تماشاچی نداشت تخلیه کنند و من هم انجام دادم.
وی ادامه داد: در آن زمان سه رقم آپارات سینما بود یکی سوپر هشت خانگی، ۱۶ میلیمتری نیمه‌حرفه‌ای و ۳۵ میلیمتری حرفه‌ای که آپارات اولین سینمای کاشمر ۱۶ میلیمتری بود، وقتی من برای باز کردن اپاراتور سینما رفتم در صورتی که هیچ آشنایی با کارکرد این دستگاه نداشتم، برای امتحان فیلمی گذاشتم و کار کردم و دیدم تصویر دارد ولی عیبش این بود که صدا نداشت و صدای آمپلی‌فایر آن خراب بود که با یک ضبط جداگانه توانستم صوت آن فیلم را نیز روبه‌راه کنم، پس از انجام این کار آقای زوار پیشنهاد دادند سینما را فعال کنم، من موافقت کردم و پای من به اپراتوری سینما باز شد.
وی با بیان اینکه در آن زمان استفاده از فکر جوان‌ها مورد توجه بود، گفت: سینمای جدید شهر کاشمر در سال ۱۳۴۰ راه‌اندازی شد. در آن زمان نصب دستگاه آپارات «آاِگ» پس از خریداری به من سپرده شد و من هم طی یک هفته با فکر و توانایی خودم، بدون اینکه از کسی یاد گرفته باشم، دستگاه را راه‌اندازی و با یک فیلم کارتونی آن را آزمایش کردم.
خالق‌زاده گفت: آن زمان برای دریافت فیلم جهت نمایش در سینما با مشکل مواجه شدیم و به ما فیلم نمی‌دادند. البته در ابتدا مرا به عنوان اپراتور قبول نداشتند؛ چون در تمامی کشور مسئولان سینما و اپراتورها ارمنی بودند و کسی به جز خودشان این مسئولیت را نداشت، با این حال به عنوان نماینده کاشمر به مشهد رفتم و در مشهد مرا راهنمایی کردند که باید از «سینما شهرزاد» تهران فیلم بگیرم و البته تهران گفته بودند آپاراتچی باید شخصاً حضور داشته باشد تا از او امتحان بگیریم؛ لذا به تهران سفر کردم و در آنجا سوالاتی از من شد و همه متعجب بودند چگونه یک مسلمان، کار آپاراتچی سینما را انجام می‌دهد و در واقع آن‌ها باور نداشتند که من خودم این کار را یاد گرفته و از کسی آموزش ندیده‌ام.
وی بیان کرد: من از آن‌ها خواستم کارم را پای اپراتور ببینند تا بفهمند همه مسائل مربوط به کار را یاد دارم، آن‌ها در ابتدا مخالفت کردند و می‌گفتند چون فیلم‌ها قیمتی است نمی‌توانیم، ولی من اصرار کردم تا اینکه موافقت کردند. در آنجا آقایی به نام مسرور آپارتچی سینما مرا مورد آزمایش قرار داد، از امتحان موفق بیرون آمدم به طوری که از آن زمان اطمینانشان را جلب کرده هر وقت صوت سینما شهرزاد مشهد خراب می‌شد، می‌رفتم و آن را درست می‌کردم.
خالق‌زاده گفت: اولین فیلم به نمایش گذاشته شده در سینمای جدید شهر کاشمر «چک یک میلیون تومان» بود. پس از آن فیلم‌های خارجی و ایرانی به کاشمر ارسال می‌شد که شاهد استقبال خیلی خوبی بودیم چون جوانان امکانات تفریحی نداشتند به قدری شلوغ می‌شد که عده‌ای ایستاده فیلم‌ها را تماشا می‌کردند و هر سانس حدود ۱۰۰ نفر تماشاچی حضور داشتند.
وی با بیان اینکه در ایام هفته فقط یک سانس در شب فیلم به نمایش گذاشته می‌شد و در جمعه‌ها دو سانس نمایش فیلم داشتیم؛ تصریح کرد: فیلم‌ها پس از اکران در تهران و مشهد به کاشمر می‌آمد و هیچ وقت فیلم تکراری نداشتیم.
خالق‌زاده افزود: آن زمان قیمت بلیت سینما ۵ ریالی، یک تومانی و دو تومانی بود که بلیت صندلی‌های جلو سالن ۵ ریالی بود و لژها مربوط به بلیتهای ۲ تومانی بود.
خالق‌زاده با بیان اینکه حتی از روستاها هم به سینما می‌آمدند؛ گفت: اغلب آن‌ها با دوچرخه برای دیدن فیلم می‌آمدند به گونه‌ای که داخل کوچه سینما پر از دوچرخه می‌شد، اما با آمدن تلویزیون رفته رفته سینما کم رنگ‌تر شد ولی باز هم علاقه‌مندان به سینما همچنان از نمایش فیلم‌ها در سینما استقبال می‌کردند.
وی با بیان اینکه امروز، نمایش فیلم خیلی راحت‌تر شده و با یک فلش چند گرمی چندین فیلم قابل نمایش است؛ تصریح کرد: در آن زمان یک فیلم دو ساعتی ۱۲ حلقه داشت و در سه جعبه ۶۰ سانتی جدا گذاشته می‌شد که برای بردن به اتاق آپارات هر حلقه را جداگانه بالا می‌آوردند. در نگهداری این فیلم‌ها باید دقت می‌کردیم، حتی روی حلقه‌های فیلم تعداد چسبها معلوم بود و اگر موقع برگشت این چسب ها اضافه می‌شد جریمه میشدیم.
وی که ۱۵ سال در این شغل مشغول به کار بوده اما نتوانسته از سابقه بیمه برخوردار باشد؛ اظهار کرد: سربازی خود را نیز به عنوان اپراتور در سینما به پایان رساندم و پس از انقلاب با راه اندازی سینما در سالن شهرداری توسط هلال‌احمر به یک نفر که از تربت حیدریه معرفی شده بود آموزش‌های لازم را دادم و دیگر کار اپراتوری انجام ندادم.
وی با بیان اینکه همزمان با اشتغال در سینما به عنوان آپاراتچی مغازه سیم پیچی نیز داشتم؛ گفت: در جوانی تمامی فعالیت‌های اپراتوری سینما، رادیوسازی، تعمیر موتورسیکلت، تعمیر چاه موتور دیزل آب کشاورزی و سیم‌کشی الکتروموتور را به صورت تجربی یاد گرفتم.
خالق‌زاده ادامه داد: اگرچه پس از تحویل اپراتور به نیروی هلال احمر عملاً اپراتوری را کنار گذاشتم، ولی کارهای تعمیراتی آپارات در شهرهای کاشمر، تربتحیدریه، سرخس، تربت‌جام را انجام می‌دادم.
وی با اعلام اینکه در گذشته در مشهد ۱۸ سینما فعال بود و الان تعداد سینماها به چهار سینما رسیده است؛ مطرح کرد: طی دهه‌های اخیر با تولید فیلم‌های با کیفیت و متناسب با مسائل مورد نیاز جوانان اوضاع فیلم‌سازی تغییر کرده است.
وی با بیان اینکه کاشمر از گذشته سینما داشته و طی چند سال اخیر دوباره توسط شهرداری کاشمر راه‌اندازی شده است، گفت: از همت شهردار برای راه‌اندازی سینما تشکر می‌کنم، با راه‌اندازی دوباره سینما در کاشمر شاهد حضور خوب مردم بودیم و این نیاز جامعه است؛ جوانان ما به دلیل بیکاری و نبود امکانات تفریحی نیاز به سینما برای سپری کردن بخشی از اوقات فراغت خود دارند و امید دارم پس از رفع بحران کرونا بار دیگر شاهد بازگشایی سینمای شهرستان باشیم.
انتهای پیام
