هر چند در جریان سفر گروسی به‌تهران، خبر مثبتی درباره احیای برجام مخابره نشد اما فعالان بازار که در ۳ماه گذشته بخشی از زیان ماه‌های اصلاحی بازار را جبران شده می‌دیدند و در بخشی از پرتفوی خود به‌نقطه سربه‌سر زیان رسیده بودند، حالا به‌دنبال هر بهانه‌ای برای خروج از بازار و اسیر نشدن در موج نزولی دیگری هستند. از این‌رو برداشت بورس‌بازان این بود که با سفر گروسی به‌ایران، یک گام به‌احیای برجام نزدیک‌تر خواهیم شد و این مهم به‌معنای کاهش نرخ دلار و در نتیجه پایان سیر صعودی قیمت‌ها در بازار سهام بود. از این‌رو در جریان دادوستدهای روز یکشنبه شاهد ثبت چهار رکورد کاهشی در تالار شیشه‌ای بودیم. ارزش معاملات خرد سهام به‌کمترین سطح در یک‌ماه گذشته نزول کرد. دومین خروج سنگین حقیقی‌ها در سال‌جاری رقم خورد و بیش از ۹۰درصد نمادهای معامله‌شده گرفتار صفوف فروش شدند. نماگر هم‌وزن نیز با ثبت افت ۸۷/ ۲ درصدی، بیشترین میزان عقبگرد از ۵ مردادماه سال ۹۹ را رقم زد.
واکنش قرمز بورس برای گروسی
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سفری غیرمنتظره و هماهنگ نشده دیشب وارد تهران شد و هدف خود از این سفر را صحبت درباره مسائل فنی و سرویس برخی از تجهیزات نظارتی آژانس اعلام کرد و یک منبع مطلع به پرس تی‌وی گفته بود؛ قرار نیست موضوعی دیگری در سفر او به‌تهران مطرح و تغییری در روند دسترسی آژانس به‌اطلاعات مراکز هسته‌ای صورت پذیرد اما وال‌استریت‌ژورنال ادعا کرده بود، در پی تفاهم ایجاد شده، تهران به‌آژانس دسترسی به‌تجهیزات نظارتی فعالیت‌های هسته‌ای خود را خواهد داد و همکاری در تحقیقات درباره مواد هسته‌ای پیدا شده در ایران را دوباره از سر خواهد گرفت. به‌هر روی فعالان بازارها برداشت خود را از سفر گروسی به‌تهران داشتند. پس از رشد مناسب قیمت سهام در ۵/ ۳ماه اخیر، دلهره‌ای بازار و فعالان کم‌تجربه آن را فراگرفته که منتظر هستند جایی این‌روند صعودی پایان پذیرد و از این‌رو به‌دنبال بهانه‌ای برای فروش و ذخیره سودهای کسب کرده در این بازه زمانی هستند. در این میان لازم به‌تکرار نیست که تحریم‌های اقتصادی و برجام از‌دست‌رفته سبب شده تا در ماه‌های گذشته شاهد تقویت انتظارات تورمی باشیم و این بهترین دلیل برای صعودی ماندن و تضمین بازدهی بازار دارایی‌ها در سال‌جاری بود.
حالا هر خبر یا تحلیلی که احتمال احیای برجام را در نگاه سرمایه‌گذاران پررنگ‌تر کند، بهانه‌ای برای شناسایی سود به‌معامله‌گران می‌دهد. در این میان همواره بورس واکنش شدید و هیجانی‌تری به‌اخباری از این دست نشان می‌دهد و روز گذشته نیز با وجود افت نه‌چندان شدید دلار (افت ۲۲۰ تومانی نسبت به‌روز شنبه) بورس‌بازان چند رکورد منفی از خود به‌جای گذاشتند و با سرازیر‌شدن به‌صف‌های فروش، دماسنج تالار شیشه‌ای را بیش از ۴۰هزار واحد به‌عقب راندند.
هر چند در سال‌جاری همانند موج‌های صعودی گذشته، حقیقی‌ها حضور فعالی در زمین خرید سهام نداشتند اما غلبه هیجان منفی بر دادوستدهای روز یکشنبه سبب شد تا شاهد خروج ۱۱۵۹ میلیارد تومانی سهامداران خرد از گردونه معاملات سهام باشیم. ثبت چنین خالص فروشی از سوی حقیقی‌ها از ۸ شهریورماه تاکنون بی‌سابقه بود و در عین حال دومین خروج بزرگ این دسته از معامله‌گران در سال ۱۴۰۰ محسوب می‌شد. نکته قابل‌توجه اینکه روز یکشنبه هیچ‌کدام از صنایع بورسی با خالص خرید مثبت حقیقی‌ها همراه نشدند و جابه‌جایی سهام در تمامی گروه‌ها در مسیر حقیقی به‌حقوقی انجام شد. البته معاملات سراسر سرخ تالار شیشه‌ای در این‌روز، یک نکته مثبت نیز داشت و آن روانه شدن بخشی از سرمایه‌های خروجی از سهام به‌سمت صندوق‌های معامله‌پذیر بود. در این راستا دیروز ETFها شاهد خالص خرید ۲۰۳ میلیارد تومانی حقیقی‌ها بودند تا با افزایش ریسک کسب سود هنگفت در بازار سهام، سرمایه‌ها روانه پناهگاه امن خود یعنی صندوق‌های سرمایه‌گذاری شوند. پربیراه نیست اگر بگوییم بازار سهام و البته دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری همچون ارز، بازارهای تورم‌دوست هستند. برجام و رفع تحریم‌ها از همان اتفاقاتی است که چندان مورد‌علاقه بورس‌بازان نیست. در هر حال سرمایه‌گذاران بورسی را نیز مردمی تشکیل می‌دهند که نه به‌دنبال جنگ بوده و نه با گشایش‌های اقتصادی و سیاسی مشکلی دارند. اما اصل موضوع این است که در ماه‌ها و سال‌های اخیر شرایط اقتصادی کشور به‌گونه‌ای بوده که شاهد رشد افسارگسیخته تورم، کاهش ارزش پول ملی و گران‌شدن بی حد و مرز دارایی‌هایی بودیم که حالا تصور در اختیار داشتن آن برای بسیاری از مردم به‌رویا تبدیل شده است. در این میان بازار سهام فرصتی را در اختیار صاحبان پول قرار داده که می‌تواند بخشی از سرمایه از دست رفته خود را به‌دست آورند. به‌نظر می‌رسد مردم به‌این نتیجه رسیده‌اند که هیچگاه قرار نیست ارزش سابق سرمایه‌های خود را به‌دست آوردند.حتی اگر برجام مجددا احیا شود و تحریم‌ها از سر راه برداشته شوند؛ این ناامیدی از آینده اقتصادی کشور سبب شده تا سرمایه‌گذاران بورسی تنها به‌دنبال کسب سود از این بازار باشند و آن را تنها در افزایش ریسک‌های سیاسی و به‌دنبال آن رشد نرخ دلار ببینند.
یکی از آمار کاهشی معاملات روز یکشنبه بورس تهران، کاهش ارزش معاملات خرد سهام به‌سطوح کمتر از ۵هزار میلیارد تومان (در بورس) بود که کمترین سطح این متغیر از ۱۷ مردادماه به‌شمار می‌رفت. دو هفته پیش یعنی ۸ شهریورماه نیز شاخص‌کل بورس در رخدادی مشابه بیش از ۳درصد عقب‌نشینی کرده بود اما ارزش معاملات خرد سهام کاهش چندانی را تجربه نکرده بود. دلیل اصلی این وضعیت در بورس یکشنبه اما سنگین‌‌شدن صفوف فروش و کاهش محسوس نقدشوندگی بازار بود. به‌نظر می‌رسد درد درمان نشده بازار سهام یعنی دامنه نوسان در روزهای سرخ بازار بیشتر خودنمایی می‌کند.
همان‌طور که اشاره شد یکی از دلایل افت محسوس ارزش معاملات خرد سهام در جریان معاملات روز یکشنبه، قفل‌شدن تعداد زیادی از سهام در صف‌های فروش بود. هر چند رقم این صفوف چندان سنگین نبود اما آمار نشان می‌دهد روز گذشته بیش از ۹۰درصد نمادهای معامله‌شده در تالار شیشه‌ای با مازاد عرضه مواجه شده و به‌سبب محدودیت دامنه نوسان راهی صف‌فروش شدند. این مهم خود یکی از رکوردهای منفی بورس تهران در روز گذشته بود؛ چرا‌که از ۲۹ فروردین‌ماه به این‌سو، این تعداد نماد با صف فروش در بازار سهام مشاهده نشده بود.
در حالی که روز گذشته شاخص‌کل بورس تهران با افت ۶۴/ ۲ درصدی مواجه شد که میزان عقبگرد نماگر هم‌وزن ۸۷/ ۲درصد برآورد شد. این نماگر از همه نمادها بدون در‌نظر‌گرفتن ارزش بازار و به‌یک میزان اثر می‌پذیرد و میزان تغییرات آن به‌نوعی نشان‌دهنده وضعیت کلی بازار سهام است. به‌این ترتیب در روزی که قیمت پایانی ۹۱درصد از نمادهای معامله شده در تالار شیشه‌ای منفی بود، شاخص هم‌وزن نیز افت ۸۷/ ۲ درصدی را ثبت کرد که بیشترین میزان افت (درصدی) این نماگر از ۵مردادماه سال گذشته بود.
در روزی که شاخص‌کل بورس تهران با افت ۶۴/ ۲درصدی مواجه شد، از ۳۴۲ نماد معامله‌شده، قیمت پایانی ۲۸ سهم (۸ درصد) مثبت بود و در مقابل ۳۱۱ سهم (۹۱درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۱۴ نماد (۴درصد) صف خریدی به‌ارزش ۶۴۲ میلیارد تومان تشکیل دادند اما در مقابل شاهد شکل‌گیری صف فروش در ۱۳۸ نماد بورسی (۴۱درصد) به‌ارزش ۴۰۶میلیارد تومان بودیم.
در فرابورس ایران اما در روزی که آیفکس افت ۸/ ۱درصدی را ثبت کرد، ۱۳۸ نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۱۳ سهم (۹ درصد) مثبت و ۱۲۵ سهم (۹۱ درصد) منفی بود. در این بازار ۶نماد (۴درصد) صف خریدی به‌ارزش ۴۹۵میلیارد تومان تشکیل دادند اما ۵۸ نماد (۴۲درصد) نیز با صف‌فروشی به‌ارزش ۱۸۰ میلیارد تومان مواجه شدند.
بازار پایه نیز دیروز میزبان دادوستد ۱۳۶نماد بود. در این میان ۳۵ سهم (۲۶درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد ۹۵سهم (۷۰درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۲۶ نماد (۱۹درصد) صف خریدی به‌ارزش ۱۰۶ میلیارد تومان شکل دادند و صف فروش در این بازار به۷۰نماد (۵۱درصد) با ارزشی بالغ بر ۲۴۶میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد.
