هفته‌نامه بین‌المللی اکونومیست هفته قبل در گزارشی ادعا کرد: «آمار واقعی مرگ‌های ناشی از کرونا در جهان با تحلیل‌های خوش‌بینانه و بدبینانه، می‌تواند بین 9.5 تا 18.6 میلیون باشد». البته پیش از این نیز موسسه پژوهشی وابسته به دانشگاه واشنگتن، در زمانی که آمار رسمی مرگ‌های کرونایی جهان 3.2 میلیون نفر بود، آمار واقعی آن را 6.9 میلیون نفر تخمین زده بود.
چرا و چگونه؟
حالا هفته‌نامه اکونومیست در گزارشی جدید، چگونگی دستیابی به این اعداد را هم توضیح داده: «هم‌اکنون آمار رسمی قربانیان این بیماری، 4.6 میلیون نفر است اما طبق بررسی آمارهای فوت در 156 کشور، طی بازه‌های زمانی معین و مقایسه آن با آمارهای دوره همه‌گیری، میتوان به آمار 9.5 تا 18.6 میلیون رسید».
دلیل تفاوت آمار رسمی و واقعی هم این موارد اعلام شده است:
1. در بسیاری از کشورهای جهان، افرادی که تست کرونایشان قبل از فوت مثبت نبوده، از آمار نهایی حذف می‌شوند.
2. بسیاری از افرادی که بر اثر کرونا فوت می‌کنند، هرگز مورد تست قرار نمی‌گیرند.
3. برخی بیمارستان‌ها یا ادارات با تاخیر چند هفته‌ای اقدام به ثبت اطلاعات فوتی‌ها می‌کنند.
4. برخی افراد با وجود اینکه به دلیل ابتلا به بیماری‌های دیگر فوت کرده‌اند، اما یک علت فوتشان ترس از مراجعه به مراکز درمانی در دوره کرونا بوده، پس این ویروس به طور غیرمستقیم در مرگ آن‌ها نقش داشته است.
در کنار این دلایل، این تحلیل هم وجود دارد که عوارض ناشی از کرونا، از عوامل غیرمستقیم برخی مرگ‌ها در بهبودیافتگان بوده است.
شک و تردید درباره آمار قربانیان آمریکا و چین
در برخی کشورها از جمله آمریکا و چین نیز پنهان‌کاری به عنوان دلیل تفاوت آمار اعلام شده است. به عنوان نمونه آسوشیتدپرس در ماه ژوئیه(تیرماه) گزارش داد که تفاوت زیادی بین آمارهای رسمی و واقعی قربانیان کرونا در نیویورک وجود دارد و به تبع آن، «کتی هوکول» فرماندار جدید نیویورک به یک‌باره آمار فوتی‌های منطقه خود را 12 هزار نفر افزایش داد و گفت: «مانند فرماندار قبلی بر مرگ و میرها سرپوش نخواهد گذاشت». درباره چین نیز طبق نظر پروفسور پاتریک برش، استاد میکروبیولوژی و مدیر پیشین انستیتو پاستور فرانسه، «به دشواری میتوان باور کرد که در یک کشور، ولو با وجود قرنطینه، مرگ‌و‌میر تا این حد کم باشد».
تفاوت 11 برابری در آمار فوتی‌های رسمی و واقعی هند
البته گزارش جدید اکونومیست با اشاره به دلایل ذکر شده، مصداق‌هایی هم دارد:
- طبق برآوردها احتمالا در هند، طی ماه می(اردیبهشت گذشته)، حدود 2.3 میلیون نفر بر اثر جهش دلتا جان باختند؛ در حالی که آمار رسمی، تعداد آن‌ها را 200 هزار نفر نشان می‌دهد.
- در برخی کشورهای درحال توسعه مانند آفریقای جنوبی که آمار مرگ و میر را به طور منظم تهیه می‌کنند، فاصله وحشتناکی بین آمار رسمی فوتی‌های کرونا و پیش‌بینی آمار واقعی وجود دارد که احتمالا سه جهش مرگبار ویروس در این کشور دلیل آن بوده است.
- در کشورهایی مانند مالزی و فیلیپین فاصله معناداری بین مرگ‌های کرونایی با مرگ‌های معمول وجود ندارد که ممکن است دلیل آن رعایت دقیق فاصله‌گذاری‌ها باشد.
تفاوت آمار در ایران همانند بسیاری از کشورها
به گفته بسیاری از متخصصان، ما نیز با تفاوت در آمار رسمی و واقعی قربانیان کرونا مواجه‌ایم؛ موضوعی که دکتر «مسعود یونسیان»، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دلیلش را این‌طور توضیح داده است: «تعداد زیادی از موارد بیماری را تشخیص نمی‌دهیم، از طرفی مرگ‌هایی را هم که به عنوان مرگ قطعی کووید۱۹ اعلام می‌کنیم فقط همان‌هایی است که تست‌شان مثبت شده. نه تعداد مرگ‌ها و نه تعداد ابتلاها واقعی نیست. البته واقعی نبودن به معنای گزارش جعلی نیست؛ بلکه باید تعداد تست بیشتری انجام می‌دادیم اما به هر دلیلی این اتفاق نیفتاده است». با این تجربه جهانی، حالا دیگر نقل‌قول جنجالی کوروش هلاکویی نائینی، استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران هم چندان عجیب نیست که گفته بود: «طبق آن‌چه خود آقای حریرچی معاون کل وزارت بهداشت گفته، آمار فوتی‌ها را باید 2.5 تا 3 برابر کرد اما من می‌گویم می‌توانید تا هفت برابر بیشتر کنید»؛ یا اظهارنظر دکتر پیام طبرسی رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری که تعداد واقعی فوتی‌ها را دوبرابر آمار رسمی ارزیابی کرده بود و در تازه‌ترین اظهارنظر نیز، صحبت روز گذشته مسعود پزشکیان نماینده کنونی مجلس و وزیر اسبق بهداشت که گفت: «آمار واقعی مرگ و‌میر روزانه کرونا در کشور بالاتر از ۱۵۰۰ نفر است». اظهارنظرهایی که طبق تجربه جهانی و گزارش اکونومیست، به دلیل مشکلاتی همچون کمبود تست‌ها، تاخیر در اعلام نهایی آمار حیاتی، مشخص نبودن علت قطعی برخی مرگ‌ها و نگرانی از مراجعه بیماران به مراکز درمانی، خیلی هم عجیب نیست.
