کرونا باعث شد رویکرد آموزش در حوزه فناوری و روش‌های نوین تدریس تا حدودی متحول شود، اما آموزش صد درصد مجازی مشکلات فراوانی را در پی داشته است که تبعات آن نیز در آینده همچنان ادامه‌دار خواهد بود.افت تحصیلی دانش‌آموزان و لطمه خوردن به جنبه‌های شخصیتی آنها از جمله این آسیب‌هاست. از طرفی به دلیل شیوع کرونا، خانواده‌ها در مورد آموزش حضوری نگرانی‌هایی دارند. در این گزارش به نظرات اولیاء دانش‌آموزان و معلمان درخصوص نحوه بازگشایی مدارس و مشکلات هر کدام از شیوه‌های آموزش حضوری و آنلاین در دوران کرونا پرداخته‌ایم.
دخترم در کلاس مثل یک روح بود
مادر یکی از دانش‌آموزان پایه هشتم در خصوص مشکلاتی که در دوران آموزش مجازی تجربه کرده است، می‌گوید: در دوران آموزش مجازی فعالیت دخترم کم شد و چون با معلم در ارتباط نبود، خیلی از زمان‌های کلاسش در تخت او می‌گذشت و اصلا توجهی به توضیحات معلمش نمی‌کرد. همچنین در پرسش و پاسخ کلاسی شرکت نمی‌کرد و مثل یک روح در کلاس بود.
غفارنیا ادامه می‌دهد: نداشتن ارتباط با دیگر بچه‌های کلاس، حس نکردن ارتباط جمعی و نداشتن کار گروهی از دیگر مشکلات این نوع از آموزش بود؛ زیرا کار گروهی باعث می‌شود، بچه‌ها تلاش کنند کارشان را بهتر انجام دهند و رقابت بین بچه‌ها بیشتر باشد. همچنین ترس از کم آوردن نمره دیگر وجود ندارد و در این نوع آموزش خیالشان راحت است که می‌توانند از روی کتاب تقلب کنند.
وی ضمن بیان اینکه «دخترم به اسم انجام دادن تکالیف یا مشورت کردن با دوستانش، ساعت‌ها پای موبایل به چت کردن بی‌مورد و بی‌هدف می‌گذراند»، بیان می‌کند: من خودم به شخصه هیچ کمکی به دخترم در انجام تکالیفش نکردم؛ زیرا باعث می‌شود تنبل‌تر و به کمک من وابسته شود، اما خیلی شنیدم که برخی والدین حتی به جای بچه‌هایشان امتحان می‌دهند.
غفارنیا در خصوص شیوه بازگشایی مدارس اظهار می‌کند: من مشکلی با حضوری بودن ندارم، اما به شرطی که محیط مدرسه آماده باشد. دو سال با ترس از دخترم مواظبت کردم و نمی‌خواهم که با رفتن به مدرسه مشکلی برایش پیش بیاید. آموزش مجازی یک مزیت دارد؛ آن هم این است که ویدیوهای تدریس ذخیره می‌شود و بچه‌ها می‌توانند دوباره درس‌ها را مرور کنند.
این مادر تاکید می‌کند: اول از همه می‌خواهم امنیت دخترم حفظ شود و بعد از لحاظ آموزشی برای شیوه برگزاری کلاس‌هایشان برنامه‌ریزی شود.
مشکلات تعاملی گریبانگیر فرزندانمان خواهد شد
مادر یکی از دانش‌آموزان پایه دهم تیزهوشان درمورد اصلی‌ترین مشکلاتی که آموزش مجازی برای فرزندش به همراه آورده، می‌گوید: بخاطر نبود فضای حضوری کلاس‌ها، بچه‌ها کمتر قدرت ابراز وجود داشتند. بی‌شک زمانی که مدارس حضوری شود، مشکلات تعاملی گریبانگیر فرزندانمان خواهد شد؛ خصوصا کودکانی که از کلاس اول دبستان تدریس مجازی را تجربه کردند.
خانم دستمرد از کم‌تحرکی، نبود برنامه منظم برای خواب و تغذیه مناسب به عنوان دیگر مشکلات آموزش مجازی نام می‌برد و می‌گوید: البته کرونا ثابت کرد حتی آموزش هم می‌تواند از راه دور پیش رود، به شرطی که خدمات‌دهی و امکانات در همه‌جا یکسان باشد، اما یکی از معایب بزرگ آن برای بچه‌ها این بود که با حجم زیادی از اطلاعات جدید و گاهی غیر ضروری آشنا شدند و اکثر مواقع امکان نظارت بر آنها وجود نداشت؛ خصوصا در خانواده‌هایی که مادر و پدر، هردو شاغل هستند.
وی که خود معاون اجرایی یکی از مدارس است و علاوه بر خانه، در مدرسه نیز با دانش‌آموزان در ارتباط بوده در مورد آسیب فضای مجازی به بچه‌ها می‌گوید: مطالبی که در فضای مجازی و در گروه‌های مختلف فراگیر می‌شوند همانند بازی مومو، خیلی وقت‌ها موجب آسیب روانی کودکان می‌شود. زمانی که بچه‌ها وارد فضای اینترنت می‌شوند، محدود کردن دسترسی آنها به مطالبی که مناسب سنشان نیست، تقریبا غیرممکن است و طبیعتا نسل جدید نسبت به نسل والدینشان هوس بیشتری برای استفاده از فضای مجازی دارند و این مسئله نیز مزید بر علت است.
این مادر با شیوه ترکیبی مجازی-حضوری بازگشایی مدارس موافق است و توضیح می‌دهد: به نظر من برای درس‌های عمومی اصلا لازم نیست دانش‌آموز به مدرسه رفت‌وآمد داشته باشد؛ بسیاری از بچه‌ها وقت زیادی را در مسیر رفت‌وآمد تلف می‌کنند و شاید مشکلات دیگری در مسیر مدرسه در این جامعه رنگارنگ برای آنها پیش آید.
فرزندان در رفتار با والدین گستاخ و جسور شدند/ روش نیمه حضوری را به آموزش مجازی ترجیح می‌دهم
خانم فانی که یک فرزند در حال تحصیل در مقطع دبستان دارد، در مورد مشکلات دخترش در دوران آموزش مجازی می‌گوید: در این دوران مشکلات فنی زیادی پیش می‌آمد که هم به من و هم به دخترم استرس‌های زیادی وارد می‌شد. از طرفی احساس می‌کنم اختلالات اجتماعی در بچه‌ها ایجاد شده است. اینکه کودک نصف روز در بیرون از خانه و با افرادی در سطح‌های مختلف اجتماعی از جمله مدیر، معلم، راننده سرویس و... ارتباط داشته باشد، طبیعتا تاثیر بسیار زیادی در پیشرفت ارتباطات اجتماعی او می‌گذارد.
او ادامه می‌دهد: این مسئله که بچه‌ها تمام وقت در منزل و نزد والدین هستند، باعث شده در رفتار خود با پدر و مادر گستاخ و جسور شوند و در این مدت والد مجبور بود یک‌سری مسائل را زیر پا بگذارد و با فرزند برخوردی هرچند به اشتباه داشته باشد. از طرف دیگر فکر می‌کنم تا چند سال آینده همه بچه‌ها به دلیل استفاده بیش از حد از موبایل، لپ‌تاپ و... چشمان ضعیفی داشته باشند.
این مادر در خصوص نحوه بازگشایی مدارس اظهار می‌کند: قطعا حضوری شدن مدارس را ترجیح می‌دهم، به شرطی که از لحاظ پاکیزه بودن مدرسه و شرایط مناسب آن اطمینان خاطر حاصل کنم تا خطری متوجه سلامتی فرزندم نباشد. همچنین روش ترکیبی حضوری- مجازی را به آموزش تماما آنلاین ترجیح می‌دهم و خوب می‌شود اگر آموزش و پرورش برای نحوه اجرایی شدن این شیوه ترکیبی برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشد.
افسردگی و بی‌انگیزگی در بچه‌ها موج می‌زند
خانم قمرانی‌پور که ریاضی مقطع متوسطه اول و دوم تدریس می‌کند، در خصوص کیفیت آموزش مجازی می‌گوید: زمانی که به دوران ابتدایی کرونا نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که کیفیت آموزش مجازی بسیار پیشرفت کرده است و اکنون با مشکلات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری کمتری روبه‌رو هستیم.
او ادامه می‌دهد: اما آموزش مجازی اصلا پاسخگوی نیاز دانش‌آموز نیست و هیچ‌گاه جای آموزش حضوری را نمی‌گیرد. با توجه به شرایطی که وجود دارد، الان زمان این است که برای تغییر این رویه، تدبیری اندیشه شود. ما دو سال است که دانش‌آموز را فدا کرده‌ایم و اگر این رویه ادامه‌دار شود، شاید ما دانش‌آموز را به آن شکلی که قبلا داشتیم به کلی از دست بدهیم. آموزش مجازی به نوعی می‌تواند شیوه مکمل در آموزش باشد؛ نه تنها شیوه.
خانم قمرانی‌پور با بیان اینکه «در این مدت دانش‌آموزان به شدت افت داشته‌اند»، عنوان می‌کند: ضمن افت درسی، افت روانی و شخصیتی دانش‌آموزان مسئله مهمتری است که در این مدت با آن روبه‌رو شده‌ایم. شاید افت درسی با برگزاری جلسات درسی قابل جبران باشد، اما متاسفانه تغییر شخصیتی که در دانش‌آموزان اتفاق افتاده است، مشکلی نیست که به این راحتی قابل جبران باشد.
وی ادامه می‌دهد: افسردگی، ناامیدی و بی‌انگیزگی در بچه‌ها موج می‌زند و باید به آنها حق داد؛ چراکه حداقل تفریح و ارتباطاتی که داشتند، از آنها سلب شده است. تمامی زنگ‌های تفریح، کلاس‌های ورزش، ارتباطات دوستانه و... را از بچه‌ها گرفتیم و آنها را تمام‌مدت جلوی یک سیستم نشاندیم. من بیشتر از اینکه درگیر مسئله درسی بچه‌ها باشم، نگران این مسائل روحی هستم که نتایج آن چند سال آینده نمود پیدا می‌کند.
این معلم در خصوص مشکلات اساسی آموزش مجازی می‌گوید: عدم نظارت بر دانش‌آموزان اصلی‌ترین مشکلی است که من با این سیستم دارم؛ به طور مثال والدین برخی دانش‌آموزان صبح سرکار می‌روند و در هنگام شرکت در کلاس هیچ نظارتی بر دانش‌آموزان نیست، و انها تمام وقت کلاس خواب هستند و هنگامی که صدایشان هم می‌کنیم هیچ بازخوردی از انها نمی‌شنویم. از طرفی در هنگام امتحانات هم نمی‌توانیم مطمئن باشیم که خود دانش‌آموز در حال امتحان دادن است.
کلاس حضوری وقتی خوب است که همه دانش‌آموزان شرکت کنند
او ضمن اظهار به اینکه من با بازگشایی مدارس به شیوه ترکیبی-مجازی موافقم، بیان می‌کند: البته یک شرط دارد و آن هم این است که همه دانش‌آموزان در کلاس‌های حضوری شرکت کنند؛ اینکه فقط یک تعدادی از آنها در کلاس حضوری شرکت کنند و باز معلم مجبور شود در کلاس آنلاین همه مباحث را از ابتدا توضیح دهد، این شیوه یک بی‌نظمی ایجاد می‌کند که ما آن را در سال پیش تجربه کردیم و دردسر آن از آموزش آنلاین بیشتر است.
قمرانی‌پور ادامه می‌دهد: اگر در هر دو کلاس‌های حضوری و مجازی دبیر قرار است یک کار انجام دهد، این شیوه تنها وقت تلف کردن و موازی‌کاری است. سال پیش در یک مدرسه‌ای آموزش را به این شیوه تنظیم کردند؛ فرضا اگر یک کلاس ۳۰ نفره بود، ۱۵ نفر اول هفته زوج و ۱۵ نفر دوم هفته فرد در مدرسه حضور پیدا می‌کردند و در کنارش آموزش آنلاین را هم داشتیم.
وی بیان می‌کند: در این بین، یک‌سری از دانش‌آموزان نه در هفته زوج و نه فرد، به مدرسه نمی‌آمدند و فقط در کلاس‌های آنلاین شرکت می‌کردند. از طرفی مسئولان مدرسه فکر این را نکرده بودند، وقتی ما یک هفته در میان تدریس می‌کنیم و هردو هفته یک بار، کار یک هفته را انجام می‌دهیم، در پایان سال وقت کم می‌آوریم. این باعث شد یک بلبشویی درست شود که خودمان هم نمی‌دانستیم چگونه آن را حل کنیم.
قمرانی‌پور در پاسخ به این سوال که چه پیشنهاداتی برای نحوه بازگشایی مدارس دارید، می‌گوید: در حال حاضر دبیران، به خصوص ما که درس تخصصی تدریس می‌کنیم، آرزویمان این است که کلاسمان حضوری شود، اما فکر نمی‌کنم بشود یک نسخه را برای همه پیچید؛ چراکه شرایط هر مدرسه و هر منطقه متفاوت است. باید به این مسئله توجه کرد که آیا مدرسه موردنظر تهویه مناسب و فضای مناسب برای برگزاری کلاس‌ها به صورت حضوری دارد یا نه.
او ادامه می‌دهد: از طرفی زمانی که بچه‌ها به هم می‌رسند و اجتماع آنها تشکیل می‌شود، هیچ‌گونه نمی‌شود آن را کنترل کرد؛ بنابراین باید تمامی مسائل در خصوص نحوه بازگشایی مدارس مدنظر تصمیم‌گیرندگان قرار داشته باشد.
مدرس رفتن برای بچه‌ها فرصتی بود که از مشکلات خانوادگی دور شوند/سلامتی نسبت به آموزش اولویت دارد
خانم اسدی از دبیران مقطع متوسطه اول و دوم است که علوم و زیست تدرس می‌کند. او با مقایسه آموزش حضوری و مجازی اظهار می‌کند: در آموزش حضوری معلم از نزدیک با دانش آموزان ارتباط دارد و می‌تواند شخصیت، رفتار و روحیات بچه‌ها را ارزیابی کرده و متناسب با آن، بهترین رفتار و عکس العمل را نشان دهد. همچنین در آموزش حضوری قطعا کلاس جذاب‌تر است؛ زیرا معلم می‌تواند شیوه‌های مختلفی را برای تفهیم درس به کار گرفته و اطمینان خاطر داشته باشد که همه بچه‌ها در حال فراگیری درس هستند.
او ادامه می‌دهد: در آموزش مجازی منِ معلم مجبورم در چارچوب خاصی کلاسم را برگزار کنم؛ چراکه این احتمال را می‌دهم که به جز دانش آموزانم، افراد دیگری هم صدای من را می شنوند. دیگر نمی‌توانم در کلاسم راحت باشم، جو کلاس را شاد کنم و حتی نمی‌توانم دانش‌آموزم را برای کوتاهی در عملکرد درسی‌اش و یا موارد انضباطی توبیخ کنم.
خانم اسدی اعتقاد دارد رفتن به مدرسه برای بچه‌ها، فرصتی بود که مدتی هرچند کوتاه از مشکلات خانوادگی و اضطراب‌های زندگی شخصی‌شان دور شوند. او در این خصوص بیان می‌کند: در سال‌های قبل دیدن معلم‌ها، فضای مدرسه، دوستانی که داشتند و حتی برنامه‌هایی که مدرسه برایشان ترتیب می‌داد، همه و همه کمک می‌کرد تا دانش آموز با روحیه بهتری پای درس و کتاب بنشیند.
او ادامه می‌دهد: در آموزش مجازی دانش‌آموزِ من باید باوجود همه اتفاقاتی که ممکن است شب و روز گذشته برای خودش یا خانواده‌اش افتاده باشد، صبح زود بیدار شده و در کلاسی شرکت کند که فقط صدا است، البته بعضی از بچه‌ها یک کار مفید انجام می‌دهند و آن هم این است که حضوری‌شان را در کلاس می زنند و می‌روند.
خانم اسدی با بیان اینکه «به نظرم بیشترین لطمه تحصیلی را دانش آموزان مقطع متوسطه دوم می‌بینند»، می‌گوید: همه این دانش‌آموزان دیر یا زود باید برای کنکور آماده شوند، اما اکثر آنها به دلیل کیفیت یا بازدهی بسیار پایین آموزش مجازی از درس‌ها عقب افتاده‌اند. بهتر است کلاس‌ها برای این دانش‌آموزان حداقل به صورت نیمه‌حضوری برگزار شود.
وی در خصوص مسائل غیردرسی که مدرسه نرفتن برای دانش‌آموزان ایجاد کرده است، بیان می‌کند: متاسفانه در دوران کرونا در بسیاری از موارد مسائل پرورشی از نظام آموزشی به کل حذف شده یا به آن آنطور که باید، پرداخته نشده است که البته عواقبش در سال‌های آینده به چشم خواهد آمد.
این معلم بازگشایی مدارس به صورت نیمه‌حضوری را کارآمدتر از آموزش صرفا مجازی می‌داند و می‌گوید: البته جایی که بین سلامتی و آموزش صحیح یکی را باید انتخاب کرد، قطعا سلامتی در اولویت است. به نظر من تا زمانی که واکسیناسیون کامل نشده و به شرایط پایداری نرسیده‌ایم، بهتر است کلاس‌ها را به صورت مجازی برگزار کنیم و چاره‌ای نداریم، جز اینکه بین بد و بدتر یکی را انتخاب کنیم.
در تصمیم‌گیری در مورد بازگشایی مدارس به تفاوت‌های هر منطقه و مدرسه توجه شود
خانم معمارزاده که مدیر یکی از مدارس غیرانتفاعی است. او با اظهار به اینکه «آموزش مجازی که ما بلافاصله از اسفند ۹۸ آن را آغاز کردیم، انرژی و وقت فراوانی را از دبیران، والدین و به خصوص کادر مدرسه گرفت»، می‌گوید: در ابتدا یک‌سری تصمیمات لحظه‌ای از سمت وزارت گرفته و به ما ابلاغ می‌شد که پشت آن هیچ فکر صحیحی نبود. آموزش مجازی ضربه بسیار بدی را به آموزش کشور زد؛ خصوصا در مناطق کم‌برخوردار و محروم که باعث بازماندن بچه‌ها از تحصیل شد.
وی ادامه می‌دهد: آموزش مجازی تنش‌های زیادی را خصوصا میان مادران و فرزندان ایجاد کرد. از طرفی در مدرسه نظم و انضباط دانش‌آموز حرف اول را می‌زند، اما در این شیوه از آموزش این مسئله تحت الشعاع قرار گرفت. همچنین حذف ارتباطات اجتماعی دانش‌آموزان با دوستان، معلمان و کادر مدرسه لطمات جبران‌ناپذیری را به شخصیت آنها وارد کرده است؛ بنابراین شاید بشود عقب‌ماندگی‌های آموزشی را جبران کرد، اما مسائل پرورشی، فرهنگی و اخلاقی به این سادگی قابل جبران نیستند.
آموزش مجازی به هیچ عنوان نباید ادامه پیدا کند
این مدیر مدرسه با تاکید بر اینکه آموزش مجازی به هیچ عنوان نباید ادامه پیدا کند، می‌گوید: باید مسئولان اتاق‌های فکری را متشکل از افراد شاخص و کارشناس در حوزه آموزش‌وپروش تشکیل داده و یک تصمیم‌گیری اساسی برای بحث آموزش داشته باشند. در حال حاضر وضعیت به لحاظ کرونا سفید نیست که بتوانیم آموزش را به طور کامل حضوری کنیم و شاید عاقلانه‌ترین کار، بازگشایی مدارس به شیوه ترکیبی حضوری-مجازی باشد.
به گفته خانم معمارزاده، در تصمیم‌گیری درمورد نحوه بازگشایی مدارس باید به تفاوت‌های هر منطقه، شهرستان و مدرسه توجه شده و در نهایت اینکه به مدیران مدرسه در تصمیم‌گیری در این حوزه اعتماد شود.
درمورد نحوه فعالیت مدارس به مدیران اختیار داده شود
او بیان می‌کند: به نظر من نمی‌شود یک نسخه کلی را برای تمام مدارس پیچید و باید تصمیم‌گیری در این مورد به مدیر مدرسه سپرده شود؛ چراکه این مدیر است که از ظرفیت و امکانات مدرسه، روحیات اولیاء دانش‌آموزان، ساعات آموزشی و سطح فرهنگی و آموزش مدرسه خود آگاه است و می‌تواند بر اساس واقعیات بهترین تصمیم‌گیری را داشته باشد.
این مدیر مدرسه تاکید می‌کند: اگر قرار باشد حضور پیدا کردن در مدرسه در شیوه بازگشایی ترکیبی دل بخواهی باشد، این وضعیت بی‌نظمی خطرناکی را رقم می‌زند که آسیب‌های آن هم دامن مدرسه و هم اولیاء را می‌گیرد. همچنین باید یک برنامه‌ریزی جزئی و دقیقی صورت بگیرد که این شیوه زمان آموزش را طولانی نکند. به لحاظ بهداشتی نیز قطعا مدرسه به خصوص سرویس بهداشتی باید هرروز ضدعفونی شده و تهویه کلاس‌ها و فاصله‌گذاری رعایت شود.
خانم معمارزاده ادامه می‌دهد: همچنین می‌شود طوری برنامه ریزی کرد که زنگ تفریح پایه‌های مختلف در زمان‌های متفاوت صورت گیرد؛ یعنی زمانی که یک پایه سر کلاس هستند، زنگ تفریح یک پایه دیگر باشد و برعکس؛ بنابراین هم دانش‌آموزان و هم کادر مدرسه باید توجیه باشند که در این شرایط بحرانی، نظم و برنامه‌ریزی مدرسه را کاملا جدی گرفته و رعایت کنند.
انتهای پیام
