خبرگزاری فارس- فرشید باغشمال: «سعید بیابانکی» شاعر نام‌آشنایی است که تنوع قالب‌های شعری در حوزه‌های مختلف آثار کلاسیک، طنز و ترانه، وی را به یکی از چهره‌های شاخص شعر روزگارمان بدل کرده است. به مناسبت 27 شهریور روز ملی شعر و ادب با این شاعر در مورد استاد شهریار گفت‌وگو کردیم.
شهریار یک شاعر مکتب‌ساز
توصیف سعید بیابانکی از جایگاه ادبی استاد شهریار، چیست؟
شهریار را به عنوان یک شاعر مکتب‌ساز می‌شناسیم. مکتبی که شهریار آغاز کرده، پیروان زیادی داشته است. به نظرم همین که شهریار در حوزه‌های مختلف شعر فارسی و ترکی، آثار فاخری در قالب‌های مختلف غزل، قصیده و نیمایی خلق کرده و از همه ظرفیت‌های قالبی شعر فارسی استفاده کرده، نشان از توانایی‌های او دارد.
در حوزه غزل عاشقانه، اجتماعی و آئینی، شهریار یک شاعر شاخص است، در حوزه زبان و اندیشه هم جایگاه او بی‌‌تردید، منحصر به‌فرد است، در حوزه شعر آذری، باید بگویم شناخت کاملی از این زبان ندارم، اما با توجه به ترجمه آثار درخشان مثل سهندیه و حیدربابا که شنیده‌ام، می‌دانم که این دست آثار وی نه تنها در بین آذری‌زبانان کشورمان بلکه در کشورهای دیگر هم آثار بزرگی محسوب می‌شود و در نوع خود شاهکار هستند.
شهریار، «حافظ و سعدی» را به قرن ما آورده است
با این توضیح، مهم‌ترین وجه بارز شعر شهریار را در چه نکته‌ای می‌بینید؟
شعر او در عین لطافت و روانی، زبان شاعران بزرگی چون حافظ و سعدی را به‌روزرسانی کرده و به قرن امروز آورده است. این امر به این معنی نیست که شهریار ما را به عصر این شاعران بزرگ برده؛ بلکه آنها را به قرن ما آورده است. بزرگترین هنر شهریار در عرصه زبان، همین است. شعر او آنقدر سلیس و ساده است که لطافتش ما را یاد زبان سعدی می‌اندازد.
در حوزه رندانگی و مضمون‌سازی هم، شهریار شعر حافظ را برایمان تداعی می‌کند. گاهی هم نازک‌خیالی‌های سبک هندی او ما را یاد صائب می‌اندازد. به این ترتیب، می‌توان گفت شهریار منشوری است که از هر طرف بچرخانیم، آثار شاخص شاعران بزرگ فارسی در آن هویداست. برآیند این ویژگی‌ها مکتب شهریار را تشکیل داده است.
شرایط اجتماعی و محیط فرهنگی‌که شاعر در آن به سر برده، چه ویژگی شاخصی داشته است؟
در کنار توانمندی‌های شاعرانه، یک موقعیت خوب دیگری هم که شهریار داشته و از آن به صورت بهینه استفاده کرده، این بوده که شهریار در یک شرایط خاص اجتماعی و سیاسی حضور داشته و با بزرگانی همنشین بوده که هر کدام یک قطب مهم فرهنگی و اجتماعی محسوب می‌شوند.
ممکن است شاعری در روزگاری به دنیا بیاید که اطرافیان شاخصی نداشته باشد. اما شهریار با بزرگانی چون نیما، صبا، عارف، بهار و دیگرانی که هر یک در اجتماع تاثیرگذار بوده‌اند همنشین بوده و از این شرایط به خوبی استفاده کرده است.
در سفر دو سه سال پیش، اشاره می‌کردید به برخی ایرادات در خصوص نحوه انتشار آثار شهریار است در این خصوص بیشتر توضیح دهید.
ببینید، هر شاعر آثار ضعیف، متوسط و قوی دارد اما معتقدم لزوماً همه این آثار نباید منتشر شود. چاپ بی‌رویه شعرها، چیزی به شاعر اضافه نمی‌کند. متاسفانه، یک بی‌ذوقی که فکر کنم در زمان حیات شهریار اتفاق افتاده، این بوده که همه شعرهایش منتشر شده است. این اقدام نه یک کار ذوقی محسوب می‌شود و نه پژوهشی و ای کاش کسانی که آثار مرحوم شهریار را منتشر کردند در این زمینه اقتدا می‌کردند به مقتدای شاعر یعنی حافظ،
حافظ با این درجه اعتبار، توانایی و عظمت در قرن هشتم هجری، قطعا بیش از 500 غزل که امروز در دیوانش موجود است، داشته‌است؛ اما ترجیح داده که فقط آثار شاخص خود را منتشر کند. این در صورتی است که الان بعضاً شاعران جوان روزگار ما با 30 سال سن، صدها غزل دارند. ای کاش آثار شهریار به‌گزینی می‌شد. حالا من شعرهای آذری را نمی‌دانم اما در مورد شعرهای فارسی وی شک ندارم که نیاز جدی به یک گزینش اساسی وجود دارد.
این نحوه انتشار چه تاثیری بر کلیت دیوان شاعر داشته است؟
این باعث شده آثار درخشان شهریار در میان آثار متوسط و ضعیف او تحت تاثیر قرار بگیرد، شک نکنید که اگر 300 غزل از شهریار منتشر می‌شد و از باقی آثارش صرف‌نظر می‌شد، دیوان شهریار یکی از شاهکارهای ادبی به شمار می‌آمد. اما انتشار کارهای ضعیفی که بعضاً هیچ ربطی به شعر ندارند از قبیل «هر چه کردم همه در بانک کشاورزی بود» باعث شده شعرهای قوی هم بعضاً کمتر به چشم بیایند. به نظرم هنوز هم دیر نیست و ای کاش می‌شد این به‌گزینی صورت بگیرد.
آهنگسازان و خوانندگان کمتر سراغ شهریار رفته‌اند، نشان از نوعی کم‌ذوقی است
شعر شهریار باوجود ظرفیت‌های موسیقیایی، کمتر مورد توجه جریان جدی موسیقی قرار گرفته است. به‌عنوان شاعری که عضو شورای عالی شعر و موسیقی صدا و سیما نیز هست، این نقص را چطور می‌بینید؟
قابلیت‌های موسیقیایی شعر شهریار بالاست. اینکه آهنگسازان و خوانندگان کمتر سراغ شهریار رفته‌اند، نشان از نوعی کم‌ذوقی است. نمونه خیلی محدود و موفق این کار را محسن چاووشی با کار «سیزده» به خوبی نشان داده است.
این اثر چنان موفق است که خیلی از نسل نوجوان ما که شاید زیاد اهل مطالعه نباشند، شهریار را با این ترانه شناختند. شعر شهریار برای خوانندگانی که نسبت زیادی با شعر ندارند و یک مشت ریتم را به خورد مردم می‌دهند، می‌تواند یک منبع غنی و ارزشمند باشد.
شهریار در دل زندگی همه ایرانی‌ها قرار دارد
سخن پایانی برای یک جمع‌بندی در مورد شعر و شخصیت استاد شهریار؟
شعر، برای شهریار مَقـَر و مَفـَری برای امرار معاش و کسب شهرت نبوده است. شهریار، با اعتقادات مردم کشورش همراه بوده و آثاری آفریده است که در دل زندگی همه ایرانی‌ها جای گرفته است.
انتهای پیام/60034/س/ر
