محسن پاک‌آیین روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار سیاسی ایرنا با اشاره به پذیرش عضویت دائم ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای گفت: عضویت ایران به عنوان کشور مهم در منطقه غرب آسیا با منابع غنی طبیعی، جمعیت زیاد و قدرت ثبات‌سازی در حوزه امنیتی و دارا بودن منابع غنی نفت، گاز و معادن برای سازمان همکاری‌های شانگهای هم بسیار مهم است.
سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان افزود: این بدان معناست که دوطرف دارای منافع متقابل هستند هم اعضای سازمان همکاری‌های شانگهای می‌توانند از عضویت ایران استفاده کنند و هم ما می‌توانیم از حضورمان در سازمان شانگهای بهره‌مند شویم.
پاک‌آیین عنوان کرد: سازمان همکاری‌های شانگهای دارای ماهیت امنیتی است. در عین حال امروز امنیت ارتباط مستقیم با موضوع اقتصاد دارد و سرمایه جایی می‌رود که امنیت وجود داشته باشد و امنیت معمولا حامی و حافظ سرمایه است.
وی تصریح کرد: توانایی ایران و مواضع قوی ایران در استقرار صلح و امنیت در منطقه و به خصوص در آبهای آزاد خلیج‌فارس و دریای عمان برای انتقال آزاد انرژی نکات مهمی است که مورد توجه کشورهای عضو شانگهای قرار دارد.
کارشناس ارشد مسائل راهبردی بیان کرد: علاوه بر این مبارزه قوی ایران با تروریسم و قاچاق مواد مخدر از عوامل ثبات‌ساز در منطقه است که می‌تواند به پیشرفت همکاری‌های اقتصادی کمک کند.
پاک‌آیین ادامه داد: کشورهای عضو شانگهای نیز در حوزه‌های مختلف می‌توانند برای ایران حائز اهمیت باشند. در حوزه تجاری ایران می‌تواند بازار تجاری خوبی برای این کشورها باشد و این کشورها در عین حال می‌توانند وارد کننده کالاها و صادرات ایران باشند. به همین دلیل کاهش تعرفه‌های تجاری و گمرکی از مسیر امضای انعقاد قرارداد ترجیحی بین کشور بسیار مهم است.
وی اضافه کرد: اگر قرارداد ترجیحی بین ایران با این کشورها منعقد شود، همکاری‌های تجاری طرفین افزایش پیدا می‌کند و کالاها رقابتی‌تر می‌شوند و به همین دلیل قیمت آنها هم کاهش پیدا می‌کند و می‌توانند به‌راحتی هم در ایران هم در کشورهای عضو شانگهای در دسترس مردم قرار گیرند.
این دیپلمات پیشین خاطرنشان کرد: در ارتباط با بحث انرژی کشورهای عضو شانگهای، کشورهای مهم مانند چین و هند وارد کننده نفت هستند، پاکستان نیاز به گاز ایران دارد و به دنبال این است که خط لوله گاز با ایران احداث کند و از آنجا حتی به هند هم صادر کند بنابراین آنها طالب انرژی ایران هستند.
پاک‌آیین اظهار کرد: ایران علاقه‌مند است از سرمایه کشورهایی مانند چین، هند و روسیه استفاده کند این کشورها سابقه سرمایه‌گذاری در ایران دارند. هندی‌ها در منطقه چابهار و چینی‌ها هم در پروژه‌های داخل ایران و روسیه هم در بخش‌های نیروگاهی در ایران سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
وی گفت: ایران برای اجرای پروژه‌های اقتصادی خود به این سرمایه این نیاز دارد بنابراین می‌تواند از سرمایه‌های این کشورها استفاده کند و در عین حال می‌تواند از این کشورها انتقال تکنولوژی هم داشته و نیازهای خود را تامین کند.
سفیر پیشین ایران در زامبیا، ازبکستان، تایلند و جمهوری آذربایجان اضافه کرد: در کنار اینها موقعیت خاص ترانزیتی ایران به عنوان پل اتصال شرق آسیا، غرب آسیا و خود آسیا، اروپا و آفریقا بسیار برای کشورهای عضو شانگهای برای دستیابی به آبهای گرم خلیج‌فارس و دریای عمان بسیار حائز اهمیت است.
پاک‌آیین ادامه داد: چنانچه بتوانیم برخی از مسیرهای ترانزیتی را ایجاد، احداث و تکمیل کنیم موجب خواهد شد هم همکاری‌های تجاری صورت بگیرد و هم درآمد حاصل از ترانزیت کالا بهره‌مند شویم.
وی یادآورشد: به عنوان مثال احداث خط آهن رشت- آستارا بسیار مهم و تنها نقطه تکمیل نشده از کریدور شرق به غرب است و چنانچه این نقطه تکمیل و متصل شود، تجارت ما با کشورهای حوزه آسیای مرکزی و قفقاز افزایش پیدا می‌کند و کشورهای شانگهای هم می‌توانند از این مسیر ریلی استفاده کرده و محصولات خود را سریعتر و با قیمت مناسب‌تر به بندرعباس برسانند.
معاون پیشین فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گفت: بنابراین در حوزه‌هایی که عنوان شد تجارت، ترانزیت و انرژی بسیار مهم است و حوزه‌های دیگر مانند گردشگری و درآمدی که از آن حاصل می‌شود می‌تواند برای طرفین حائز اهمیت باشد.
پاک‌آیین بیان کرد: البته همه این موارد در سایه برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌ها محقق می‌شود ما باید از همین امروز به‌دنبال این باشیم که پروژه‌هایی را در حوزه‌های مختلف اقتصادی تعریف و سعی کنیم در چارچوب‌های روابط دو یا چند جانبه با کشورهای عضو شانگهای وارد گفت وگو شویم و پروژه‌ها را اجرایی کرده تا بتوانیم از امتیاز عضویت در سازمان شانگهای استفاده کنیم.
وی درباره فرآیند مدت زمان به عضویت درآمدن ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای گفت: اینطور که گفته شده این روند، بحث‌های فنی و حقوقی دارد که معمولاً بین یک تا دو سال طول می‌کشد.
کارشناس ارشد مسائل راهبردی خاطرنشان کرد: البته این مدت زمان با پیگیری‌ها می‌تواند کاهش یابد اما اینها مانع از این نیست که ما کار خودمان را شروع نکنیم. ما می‌توانیم برنامه‌های خودمان را با اعضای شانگهای بصورت دوجانبه و چندجانبه جلو ببریم.
پاک‌آیین درخصوص اینکه عضویت ایران چه تاثیری بر رویکرد غربی‌ها در تعامل با ایران می‌گذارد، گفت: اتخاذ سیاست رویکرد به شرق به این معنا نیست که ما دنبال این هستیم که با دیگر نقاط جغرافیایی جهان همکاری نکنیم.
وی بیان کرد: کشورهای غربی هم اگر خصومت خود علیه ایران را کنار بگذارند و رویکرد دوستانه‌ای با ایران داشته باشند و بخواهند در چارچوب احترام متقابل رفتار کنند، می‌توانیم با این کشورها و حتی تروئیکای اروپا مناسبات خوبی داشته باشیم.
مشاور پیشین وزیر امور خارجه ادامه داد: البته حساب آمریکا جدا است به دلیل اینکه واشنگتن خصومت نهادینه شده با ایران دارد و من تصور نمی‌کنم که به این زودی‌ها بتوانیم با آمریکا ارتباط برقرار کنیم.
پاک‌آیین اضافه کرد: سیاست نگاه به شرق به معنی ایجاد توازن در روابط میان کشورهای مختلف و در میان دوستان ایران هست و به معنی نفی مناطق جغرافیای دیگر نیست.
وی یادآور شد: ما امروز با بسیاری از کشورهای اروپایی غیر ازکشورهایی که رویکرد خصومت آمیزی با ما دارند، ارتباط داریم علاوه بر این با کشورهای آمریکای لاتین و آفریقا هم ارتباط هست. با این حال اتخاذ نگاه به شرق به معنای اولویت دادن به همکاری با همسایگان و کشورهایی است که در دوران تحریم در کنار ما بودند و با ما خصومت نکردند.
این دیپلمات پیشین درباره تاثیر عضویت دائمی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای بر FATF گفت: تا زمانی که تحریم‌های اقتصادی علیه ایران وجود داشته و ما تعاملات بانکی با دنیا نداشته باشیم و سوئیفت ایران قطع باشد، تامین نظرات FATF معنایی ندارد و کمکی به اقتصاد ما نمی‌کند.
پاک‌آیین با بیان اینکه رویکرد فعلی که ما اتخاذ کرده‌ایم رویکرد درستی است، گفت: بعد از لغو تحریم‌ها می‌توان درباره موضوع FATF صحبت کرد. چرا که وقتی تعاملات بانکی میان کشورها وجود داشته باشد بحث تامین نظرات FATF می‌تواند معنا پیدا کند.
