انرژی هسته‌ای به طور فزایندهای، چشم انداز انرژی در آینده جهان است. در سال‌های اخیر گرایش به فناوری هسته‌ای افزایش قابل توجهی میان کشورها به ویژه در غرب آسیا داشته است. اکنون بسیاری از کشورهای جهان از جمله در منطقه آسیای جنوب غربی، خواستار کسب توانمندی هسته‌ای هستند؛ در حال حاضر در منطقه آسیای جنوب غربی، تنها رژیم صهیونیستی، جمهوری اسلامی ایران و امارات (به تازگی) دارای نیروگاه هسته‌ای هستند، اما در سال‌های اخیر شماری از کشورهای این منطقه به ویژه عربستان، مصر و ترکیه نیز به توسعه برنامه هسته‌ای خود، توجه ویژه‌ای داشته‌اند، ولی تلاش ترکیه در این بین بیش از کشورهای دیگر می‌باشد.
"رجب طیب اردوغان" رئیس جمهوری ترکیه روز شنبه در مراسمی در استان «مرسین» در جنوب این کشور برای چندمین بار بر اهمیت ساخت تاسیسات هسته‌ای و تولید انرژی از آن در آینده نزدیک در کشورش تاکید کرد.
اردوغان با بیان اینکه در مجموع ۱۳ هزار مهندس ترکیه‌ای و روس برای تکمیل نیروگاه "آق قویو" (اولین نیروگاه اتمی ترکیه) کار می‌کنند، تاکید کرد که «این تأسیسات با جدیدترین و امن‌ترین فناوری در حال ساخت که با تولید برق و کاهش انتشار کربن به محیط زیست، کمک می‌کند».
بنابر اعلام رسانه‌های ترکیه، اولین نیروگاه هسته‌ای این کشور شامل چهار راکتور با مجموع توان تولید ۴۸۰۰ مگاوات برق خواهد بود.
پروژه ساخت نیروگاه هسته‌ای "آق قویو" ترکیه در سال ۲۰۱۸ میلادی آغاز شد و اعلام شده که نخستین واحد آن در می ۲۰۲۳ میلادی به بهره برداری خواهد رسید.
توافق ساخت نیروگاه هسته‌ای ترکیه با روس‌ها
آنکارا و مسکو در ۱۲ می ۲۰۱۰ (۱۳۸۸) اولین توافقنامه‌ای برای ساخت نیروگاه هسته‌ای در ترکیه به نام "آق‌قویو" را امضا کردند، ولی این توافق افت و خیزهای زیادی به خود دید تا بالاخره در سال ۲۰۱۸ به حالت اجرایی دربیاید.
شرکت "روس اتم" روسیه از سال ۱۳۹۲ احداث نیروگاه هسته‌ای "آق قویو" در مرسین ترکیه را آغاز کرد و مطابق توافق مسکو و آنکارا، طرف روسی قرار بود ۲۰ میلیارد دلار در این طرح سرمایه گذاری کند.
در توافق روسیه و ترکیه پیش بینی شده بود که یک هزار مهندس هسته‌ای در هر دو کشور دوره‌های آموزشی بگذرانند و شش ماه از آموزش‌ها در آنکارا و یک سال دیگر در مسکو برگزار شود.
در چارچوب این توافق ۲۰ میلیارد دلاری، دانشگاه تحقیقات هسته‌ای ملی روسیه قرار بود برنامه‌های آموزشی را در چهار دانشگاه ترکیه برگزار کند. هدف از اجرای این برنامه‌ها، آموزش دانش فنی برای اداره "آکویو" اولین نیروگاه هسته‌ای ترکیه بود.
ترکیه طی قراردادی ساخت اولین نیروگاه هسته‌ای خود (آق قویو) را به روسیه واگذار کرده است و طبق قرار داد فی مابین آنکارا برای احداث این نیروگاه هیچگونه سرمایه گذاری نمی‌کند و ساخت تمامی تجهیزات این نیروگاه و راه اندازی آن با روس‌ها خواهد بود.
طبق قرار داد، روسیه با ۲۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری در این نیروگاه، برق تولیدی را به ترکیه خواهد فروخت و روس‌ها پس از یک دوره بهره برداری، این نیروگاه را به ترکیه واگذار خواهند کرد، یعنی ۱۰۰ درصد سهام شرکت نیروگاه هسته‌ای "آق قویو" متعلق به روسیه می‌باشد و مسکو اختیار دارد که بخشی از سهام خود را به بخش خصوصی واگذار کند.
توقف همکاری‌های هسته ای روسیه با ترکیه
هنوز دو سال از اجرای قرارداد هسته‌ای میان ترکیه و روسیه نگذشته بود که با اشتباه تاکتیکی ترک‌ها در هدف قرار دادن "سوخو ۲۴" روسی در پنجم آذرماه سال ۱۳۹۴ در شمال سوریه، روابط میان مسکو – آنکارا به شدت متشنج شد.
پیرو همین حادثه، حملات لفظی مقامات آنکارا به روسیه، "آلکسی اولیوکایف" وزیر توسعه اقتصادی این کشور از توقف همکاری‌های هسته‌ای میان مسکو – آنکارا و راکد گذاشتن اجرای عملیات احداث نیروگاه هسته‌ای "آق قویو" به عنوان یکی از تدابیر پاسخ به سرنگونی جنگنده "سوخو ۲۴" روسی در سوریه خبر داد.
اولیوکایف در همان زمان بر لزوم ارائه برنامه‌ای سریع برای پاسخ به سرنگونی جنگنده روسی توسط ترکیه تاکید کرد و گفت: «پروژه نیروگاه هسته‌ای "آق قویو" و طرح خط لوله گاز "جریان ترک" در فهرست طرح‌های سرمایه گذاری روسیه در ترکیه باید راکد شود».
در ۱۷ آذر ماه ۱۳۹۴ بود که مقامات ترک اعلام کردند که روسیه کار ساخت نیروگاه هسته‌ای "آق قویو" را متوقف کرده است و "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهوری روسیه در تهدیدی آشکار اعلام کرد که «آنکارا از اقدام خود پشیمان خواهد شد».
در همان حال رجزخوانی‌های مقامات آنکارا ادامه داشت که به یکباره کره شمالی، ترکیه را در حمایت از روسیه تهدید به حمله هسته‌ای کرد.
"کیم جونگ اون" رهبر کره شمالی تهدید کرد که اگر ترکیه مقابل روسیه قرار بگیرد و یا با همکاری آمریکا به حمایت از "داعش" در سوریه و عراق بپردازد، هدف حمله هسته‌ای کره شمالی قرار می‌گیرد، به نحوی که از روی نقشه جهان محو شود.
چند ماه بعد یعنی در هشتم اردیبهشت ۱۳۹۵ بود که خبرگزاری "آناتولی" ترکیه به نقل از مسئولان شرکت سهامی نیروگاه هسته‌ای "آق قویو" که از سوی شرکت دولتی روس اتم تاسیس شده است، اعلام کرد که به دنبال بروز بحران در روابط آنکارا – مسکو، این شرکت می‌خواهد ۴۹ درصد سهام این نیروگاه را به بخش خصوصی بفروشد.
در حالی که درگیری سیاسی میان مسکو – آنکارا دلیل توقف کار شرکت اتم روس بود، اما در آن زمان منابع روسی اعلام کردند که روسیه به خاطر مشکل تامین مالی این پروژه، چنین تصمیمی را اتخاذ کرده و یک شرکت ساختمانی بزرگ ترکیه موسوم به شرکت ساختمانی "چنگیز" آمادگی خود را برای خرید این سهام اعلام کرده است.
عذرخواهی اردوغان از پوتین
اواسط مرداد ماه سال ۱۳۹۵ بود که درگیری لفظی مقامات مسکو و آنکارا شدت زیادی گرفته بود که به یکباره اعلام شد که "رجب طیب اردوغان" رییس جمهوری ترکیه از همتای روس خود به دلیل هدف قرار دادن جنگنده روسی سوخو ۲۴ در فضای سوریه عذرخواهی کرده است، اما آنکارا این موضوع را ابتدا رد کرد، ولی وقتی متن نامه عذرخواهی اردوغان از پوتین در ۱۹ مرداد ماه سال ۱۳۹۵ توسط کاخ کرملین منتشر شد، مقامات ترکیه سکوت اختیار کردند. پس از این تاریخ روابط مسکو – آنکارا وارد مرحله جدیدی گردید و مشکلات طرفین حل شد.
در همان زمان پایگاه اینترنتی کاخ کرملین اعلام کرد که "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهوری روسیه نامه‌ای را از "رجب طیب اردوغان" رئیس جمهوری ترکیه دریافت کرده که در آن اردوغان ابراز تمایل کرده است که مشکل مربوط به سقوط یک فروند جت جنگنده روسی، حل شود.
اردوغان در این نامه تصریح کرده بود که روسیه، دوست ترکیه و شریک راهبردی این کشور است و مقامات ترکیه خواستار خراب شدن روابط دو کشور نیستند.
اردوغان تاکید کرده بود که ما هرگز تمایل و قصدی برای سرنگون کردن هواپیمای فدراسیون روسیه نداشتیم و تلاش زیاد و پرمخاطره‌ای به خرج دادیم تا جسد خلبان روسی را از منطقه تحت کنترل مخالفان بیرون کشیده و به ترکیه انتقال دهیم.
رییس جمهوری ترکیه افزوده بود، ما این کار را مطابق با شأن روابط دو کشور انجام دادیم و من بار دیگر همدردی و تسلیت عمیق خود را به خانواده خلبان روسی اعلام می‌کنم و از آنها "عذرخواهی می‌کنم"؛ من در درد و غم آنها از صمیم قلب شریک هستم؛ ما به خانواده این خلبان روسی به دید خانواده یک خلبان ترک نگاه می‌کنیم و آماده‌ایم تا برای کاستن از آلام آنها هر کاری بکنیم.
اردوغان در این نامه همچنین اعلام کرد که تحقیق قضایی علیه شهروند ترک که در مرگ خلبان روس نقش داشت، درحال انجام شدن است و آماده هستیم تا برای اعاده دوستی سنتی بین ترکیه و روسیه و نیز همکاری دو کشور در پاسخ به وضعیت بحرانی در منطقه و نبرد با تروریسم، هر کار ممکن را انجام دهیم. پیرو همین نامه رییس جمهوری روسیه عذرخواهی اردوغان را پذیرفت و وی پس از چندی به مسکو سفر کرد.
رونمایی رسمی ترکیه از توافق هسته‌ای با چین
هنوز یک ماه از آشتی میان مسکو و آنکارا نگذشته بود که ترکیه در تاریخ ۱۲ شهریور ۱۳۹۵ خبر توافق با چین در مورد همکاری‌های صلح آمیز انرژی هسته‌ای را در روزنامه رسمی خود منتشر کرد؛ توافقی اولیه‌ای که در سال ۲۰۱۲ امضا شده بود. (توافق‌های بین‌المللی در ترکیه تنها پس از انتشار در روزنامه رسمی قابل اجرا است)، اما این سومین نیروگاه ترک‌ها بود و ساخت دومین نیروگاه هسته‌ای ترکیه (سینوپ) را یک کنسرسیوم ژاپنی- فرانسوی در شمال این کشور به عهده گرفته است.
گفته شده که چینی‌ها نیروگاه پنج هزار مگاواتی در ترکیه می‌سازند.
«اسپوتنیک» در این باره اعلام کرد که چین و ترکیه در نوامبر ۲۰۱۴ همکاری‌های دوجانبه را تقویت کردند و آنکارا در همان سال توافقنامه همکاری را برای ساخت سومین نیروگاه هسته‌ای ترکیه با شرکت دولتی فناوری انرژی هسته‌ای این کشور منعقد کرد.
بر اساس این گزارش، در ماه ژوئن ۲۰۱۴ وزیر انرژی ترکیه در جریان سفری به چین برای حضور در نشست وزیران گروه ۲۰ تفاهمنامه‌ای را با پکن در زمینه توسعه دو جانبه فناوری‌های انرژی هسته‌ای امضا کرد. در ماه آگوست نیز معاون وزیر امور خارجه چین از ترکیه دیدن کرد و در خصوص مسائل مربوط به انرژی با مقام‌های این کشور به گفت و گو نشست و به دنبال این رخدادها، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۲ میان پکن و آنکارا تایید شد.
آغاز احداث اولین نیروگاه برق هسته‌ای ترکیه با حضور پوتین
بالاخره پس از افت و خیزهای فراوان کار ساخت اولین نیروگاه برق هسته‌ای ترکیه با حضور رئیس جمهوری این کشور و ولادیمیر پوتین همتای روس او در تاریخ ۱۴ فروردین ۱۳۹۷ آغاز شد. پوتین در آغاز سفر دو روزه خود به ترکیه پس اینکه از سوی رجب طیب اردوغان همتای ترک خود مورد استقبال رسمی قرار گرفت، به همراه او از طریق ویدیو کنفرانس کلید آغاز ساخت اولین نیروگاه هسته‌ای ترکیه را فشردند. در همان تاریخ اعلام شد که مرحله اول این نیروگاه در سال ۲۰۲۳ وارد مدار خواهد شد.
رئیس جمهوری روسیه در مراسم آغاز احداث فاز اول نیروگاه برق اتمی ترکیه (آق قویو) گفت که این نیروگاه ده درصد برق مورد نیاز ترکیه را تامین می‌کند و شرکای روس با پیمانکاران بخش خصوصی ترکیه همکاری می‌کنند.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه نیز طی سخنانی در این مراسم ضمن خوش آمدگویی به ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه که در این مراسم حضور داشت، گفت: با توجه به گسترش روابط دو کشور در زمینه انرژی، شاهد لحظه‌ای تاریخی در این روابط هستیم. امروز با حضور ولادیمیر پوتین، کلنگ (اولین) نیروگاه برق اتمی ترکیه را به زمین زدیم.
واکنش یونان به ترکیه هسته‌ای
پس از نهایی شدن قرارداد "آق قویو" میان روسیه با ترکیه شماری از مقامات یونان نسبت به آن واکنش نشان دادند، ولی واکنش رسمی از سوی "نیکوس دندیاس" وزیرخارجه یونان بود که از گام‌های هسته‌ای ترکیه، به عنوان همسایه خود به شدت ابراز نگرانی کرد.
چندی پیش وزیر امور خارجه یونان در تماس تلفنی با "آنتونی بلینکن" همتای آمریکایی خود گفت که نیروگاه هسته‌ای "آق‌قویو" امنیت منطقه را به خطر می‌اندازد.
وزیر خارجه یونان افزود که با توجه به عدم تمایل آنکارا در به اشتراک گذاری اطلاعات در مورد این نیروگاه، تاسیسات "آق‌قویو" تهدیدی امنیتی برای سایر کشورهای نزدیک ترکیه محسوب می‌شود و این نیروگاه می‌تواند به "چرنوبیل" جدید در شرق مدیترانه تبدیل شود.
به رقم برخی اعتراض‌ها به ساخت تاسیسات هسته‌ای ترکیه از سوی شماری از همسایگان این کشور همچون یونان، اما مقامات آنکارا عزم خود را برای بهره مندی از انرژی هسته‌ای جزم کرده‌اند و نکته مهم در این زمینه این است که آمریکا و رژیم صهیونیستی به رقم این که مخالف برنامه هسته‌ای صلح آمیز ایران هستند، اما آنها هیچگونه مخالفتی با هسته‌ای شدن ترکیه ندارند.
