خبرگزاری مهر، گروه استان ها- مریم بزی: گلستان به لحاظ شرایط آب و هوایی مناسب و دارا بودن مواد اولیه نساجی همچون پنبه مرغوب، ابریشم و پشم های مناسب می تواند بستر مناسبی برای تولید پارچه های مناسب و طبیعی باشد.
در این هیاهوی بازار پارچه های خارجی و صنعتی، «سیده هدی حسینی» توانسته هنر پارچه بافی را بار دیگر در استان زنده کند و با راه اندازی کارگاهی هر چند کوچک و آموزش در این حوزه به افراد مختلف، قدم های مثبتی برای این هنر بردارد لذا در این راستا با این هنرمند گرگان گفتگو کردیم که در ادامه خواهد آمد.
*خودتان را معرفی کنید.
«سیده هدی حسینی» هستم، ۳۶ ساله و فارغ التحصیل رشته طراحی و دوخت از دانشگاه شریعتی تهران، حدود هفت سال است که در کار بافت پارچه فعالیت می کنم.
به دلیل اینکه دوست داشتم در شهر خودم درس بخوانم، تلاش کردم تا در دانشکده فنی و حرفه ای مائده گرگان قبول شوم و بعد تحصیلاتم را در دانشگاه شریعتی تهران قبول شوم.
* آیا فقط به ادامه تحصیل فکر می کردید؟
وقتی وارد دانشگاه شدم با خودم گفتم، باید علاوه بر گرفتن مدرک کارشناسی، بتوانم کار و حرفه ای را به صورت تخصصی که مرتبط با رشته خودم باشد را دنبال کنم. ترم چهارم دانشگاه با بافت پارچه آشنا شدم و آنقدر به این حرفه علاقمند شدم که زمانی که پشت دستگاه بافت دانشگاه می نشستم، گذر زمان را اصلاً متوجه نمی شدم.
بر همین اساس هم پایان نامه خودم را به عنوان «پارچه بافی و به روزرسانی دست بافته های ابریشم بافی گلستان» انتخاب کردم.
من ۹ ماه برای تحقیق به سه شهرستان های کلاله، مینودشت و رامیان رفتم، متاسفانه در آن زمان هیچ منبعی حتی در خود میراث فرهنگی برای پارچه بافی گلستان وجود نداشت، مگر در کتابخانه میرفندرسکی که توانستم جسته و گریخته مطالبی را از کتاب های اسدالله معطوفی به دست بیاورم.
مجبور شدم با پرس و جو از خانم های مسن در روستاهای گالیکش، کلاله و رامیان پژوهش های میدانی را انجام دهم و تمام تلاشم این بود که پایان نامه خوبی اجرا شود.
*با «ابریشم کجین» چگونه آشنا شدید؟
در این تحقیق با نخی به نام «ابریشم کجین» آشنا شدم که هنوز هم برای بافت پارچه هایم از آن استفاده می کنم، وقتی نمونه نخ را پیش اساتیدم در تهران بردم، آنها هم از آن استقبال کردند.
۸۰ درصد پیله های تولیدی گلستان از استان خارج می شود در حالی که ما باید تولیدکننده نخ باشیماین نخ، از زائده های ابریشم بافته می شد، در واقع از ته پیله ها، پیله های نامرغوب و یا پیله هایی که سوراخ شده بود، گرفته می شد، پارچه «ابریشم کج» هم با این نخ درست می شود.
زمانی که خواستم از این نخ پارچه ای را ببافم، کسی را در منطقه رامیان پیدا نکردم، برای همین مجبور شدم تا به روستاهایی همچون «روستای کشکک» بروم تا برایم نخ و پارچه درست کنند.
البته بعدها توانستم این نخ را از روستاهای مشهد مانند «روستای بسک» که مهد ابریشم بافی ایران است، تهیه کنم.
سه ماه بعد از پایان نامه، دانشگاه پایان نامه من را به همراه دیگر پایان نامه ها به جشنواره مد و لباس فرستاد، در آن جشنواره توانستم بین ۲۰۰ پایان نامه در سال ۹۳ رتبه برتر را کسب کنم، آنجا بود که به راه درست خودم ایمان آوردم.
* سنت پارچه بافی در گلستان به چه شکلی ادامه یافته بود؟
این سنت به شکل های مختلف در استان ادامه یافته بود به عنوان مثال زنان رامیانی در مراسم آیینی باید یک دست لباس سنتی در جهاز دخترانشان قرار می دادند و این باید ها باعث شده بود تا سنت ها هنوز در بین آنها حفظ شود، ولی با تمام زحمت های اصولی و با کیفیت، پارچه خوبی بافته نمی شد.
رنگرزی های مصنوعی باعث پس دادن رنگ ها روی پارچه می شد، به همین دلیل آنها لباس های بافته شده را نمی شستند، حتی این پارچه ها با تعریق هم رنگ پس می داد.
متاسفانه استفاده از نخ های مصنوعی و ابریشم های بی کیفیت وارداتی باعث شده بود تا دل و دماغ بهره گیری از روش های سنتی از مردم گرفته شود، به همین دلیل آنها از بازار نخ های مصنوعی ابریشمی را می خریدند و با آنها پارچه می بافتند و از آن طرف پیله هایی را که پرورش می دادند را به استان های دیگر به صورت خام می فروختند.
* کار بافت پارچه را در گلستان چگونه آغاز کردید؟
بعد از فارغ التحصیلی نمونه پارچه را به میراث فرهنگی استان نشان دادم، آنها به من کارت شناسایی البسه محلی دادند و تقریباً سه ماه بعد یک اتاق به همراه دستگاه سنتی در خانه هنرمندان هنرهای بومی به من واگذار شد تا بتوانم کار ابریشم بافی را آغاز کنم.
بعد از مدتی فعالیت به یکی از بانک های عامل برای گرفتن وام معرفی شدم ولی متاسفانه به دلیل اینکه کارشناسان بانک هیچ اطلاعاتی از این حیطه نداشتند با مبلغ کمی موافت کردند.
با این مبلغ فقط توانستم بخش بافت پارچه را راه اندازی کنم، یعنی دستگاه ها و مواد اولیه را خریداری کردم و مقداری را هم برای سرمایه در گردش گذاشتم ولی با وجود تمامی مشکلات توانستم از سال ۹۴ کارگاه را راه اندازی کنم.
* تدریس را از چه زمانی آغاز کردید؟
همزمان با آغاز فعالیت کارگاهی تدریس در دو دانشگاه فنی را در استان آغاز کردم و به هنرجوها پارچه بافی را آموزش دادم، البته در آن زمان در گرگان کسی از این هنر اطلاعات زیادی نداشت.
* برای راه اندازی کارگاه با چه مشکلاتی روبرو شدید؟
زمانی که کارگاه را راه اندازی کردم، به دنبال فرد ریسنده ای در استان بودم، اما متاسفانه کسی پیدا نمی شد، چون همه کسانی که روزی در این حوزه فعالیت می کردند، دستگاه ها را دور انداخته و دیگر فعالیت نمی کردند.
برای پیدا کردن نخ مناسب با استان های زیادی تماس گرفتم، تا سرانجام با خانمی به نام «خاله کبوتر» که کار نخ ریسی انجام می داد، آشنا شدم و به کمک این فرد توانستم همان معیار نخ ریسی خودم را پیاده کنم، به طوری که تا به امروز در سطح کشور من را به عنوان بهترین ریسنده الیاف طبیعی و پارچه خاص دست باف می شناسند.
برای توسعه کارگاه به سراغ بافنده های شهر علی آبادکتول و رامیان برای تولید پارچه رفتم، البته سعی می کردم تا کسانی را انتخاب کنم که بتوانند به خوبی بافت انجام دهند.
* بازار فروش پارچه های دست باف چگونه است و چند نفر در کارگاه مشغول به فعالیت هستند؟
از سوددهی کار راضی هستم و هر روز هم بهتر می شود، در حال حاضر با برندهای زیادی کار می کنیم که کار صادرات پارچه را انجام می دهند، البته بازار فروش ما بیشتر به صورت سفارشی و به شهرهای بزرگ در تهران و اصفهان است.
همچنین قیمت پارچه بسته به نوع آن از متری ۱۰۰ تا ۴۰۰ تومان است که تقریباً ماهانه حدود ۱۵ میلیون تومان درآمد داریم.
تعداد نیروی انسانی ما هم به صورت ثابت ۲۷ نفر و متغیر ۱۵ تا ۲۰ نفر است.
* چه مشکلاتی پیش روی شما است؟
در حال حاضر مشکل آموزش و فروش در استان وجود ندارد، بلکه مسأله مهم، تولید است و اگر حمایت های لازم انجام شود ممکن است انگیزه لازم دوباره به وجود بیاید.
* چه انتظاری از مسئولان دارید؟
کافی است تا به چرخه تولید، نگاه حمایتی شود، آن وقت مسأله اشتغال خود به خود حل می شود، برای مثال؛ خانه ای به نام «خانه خلاق نساجی سنتی» در گرگان وجود دارد که به موزه تبدیل کرده اند، اما وقتی وارد می شوید با چند دستگاه و مجسمه های شکسته مواجه می شوید، بارها از مسئولان میراث فرهنگی درخواست کردم تا اتاقی را در آن خانه به ما بدهند تا به این وسیله زمانی که گردشگر می آید، بتواند به طور زنده با کار پارچه بافی آشنا شود، ولی متاسفانه هیچ جوابی به من ندادند.
رونق گردشگری هم با حمایت از هنرمند صنایع دستی حل می شود، اما در این سال ها هیچ حمایتی از ما نشده و ممکن است خیلی از هنرمندان هم مانند ما پیگیر و سختکوش نباشند.
متاسفانه در حال حاضر حدود ۸۰ درصد پیله های ابریشم و پنبه های ما از استان خارج می شود، در حالی که ما باید خودمان تولید کننده نخ باشیم.
کافی است تا نگاهی واقع بینانه به محیط اطرافمان داشته باشیم، ما استانی دارای نیروی انسانی توانا و پویا هستیم و با توجه به داشتن مواد اولیه فراوان، می توانیم بستر مناسبی را برای ایجاد اشتغال همه فراهم کنیم.
