گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم- هفتاد و ششمین نشست مجمع عمومی شورای امنیت سازمان ملل متحد در حالی آغاز می‌شود که اختلاف میان فرانسه و آمریکا بر سر یک پیمان نظامی سه‌جانبه میان آمریکا، انگلیس و استرالیا بر آن سایه انداخته است.
«جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا وعده داده اختلافات با فرانسه را از راه‌های مختلف دیپلماتیک از جمله از طریق دیدارهایی در حاشیه این نشست مورد بررسی و مداقه قرار خواهد داد. با این حال، به نظر می‌رسد اصل موضوع اختلاف فرانسه با متحدانی چون آمریکا و انگلیس مهم‌تر از تلاش‌ها برای عبور از آن اختلافات است.
فرانسه فسخ یکجانبه قراردادی با استرالیا را که «قرارداد قرن» برای صنعت این کشور نامیده می‌شد و ارزش آن بالغ بر 56 میلیارد یورو بود، به منزله «خنجر از پشت» به دست یکی از کشورهای متحد خود قلمداد کرده و به همین دلیل برای نخستین بار سفرایش را از واشنگتن و کانبرا فراخوانده است.
اقدامی که فرانسه در فراخواندن سفیرش از واشنگتن انجام داده عمق عصبانیت پاریس را از یکی از مهم‌ترین متحدانش در آن سوی آتلانتیک نشان می‌دهد و تحولی است که حتی در دوران تنش‌های میان اروپا و آمریکا در ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ» هم اتفاق نیفتاد.
فراخواندن سفیر معمولاً آخرین راهکار دیپلماتیک است و هنگامی اتخاذ می‌شود که روابط میان کشورهای درگیر تنش به مرحله بحران رسیده باشد. چنین مرحله‌ای در روابط میان متحدانی مانند فرانسه، انگلیس و آمریکا امری کاملاً کم‌سابقه تلقی می‌شود.
لودریان در انتقادی تند از انگلیس گفته که پاریس نیازی به فراخواندن سفیرش در لندن نداشته زیرا «ما از فرصت‌طلبی دائمی آنها آگاهیم و بنابراین، فایده‌ای ندارد سفیرمان را در آنجا برای مشورت فراخوانی کنیم.» «اسکات موریسون»، نخست وزیر استرالیا در توجیه تصمیم دولتش برای فسخ قرارداد با فرانسه گفت: «نظر ما عوض نشده است، بلکه نیازمان تغییر کرده.»
توافق آکوس و نظم جدید بین‌المللی
پیمان امنیتی انگلیس، آمریکا و استرالیا به عنوان سه کشور انگلیسی زبان که به «پیمان آکوس» مشهور است، نظم جدیدی در ساختار امنیتی تسلیحاتی جهان را رقم زده است و علاوه بر خشم شرکای اروپایی، نگرانی چین را دوچندان کرده است. رسانه‌ها از این پیمان به عنوان زنگ خطری برای اروپا نام بردند.
تحلیلگران از سوی دیگر این توافق را یکی از نشانه‌های تغییرات مهم و کلان در دنیا می‌دانند. برآورد می شود به زودی (آخرین برآورد برای تحقق آن سال 2030 است) چین به بزرگترین قدرت اقتصادی جهان تبدیل شود. نگرانی از تاثیرات این اتفاق در بخش های امنیتی، سیاسی و نظامی باعث تغییرات و اقدامات جدید از سوی امریکا، اروپا و دیگر قدرت های منطقه‌ای و جهان شده و می‌شود.
بر همین اساس، شاکله پیمان سه جانبه‌جدید را هماهنگی قدرت، فعالیت و امکانات سه کشور طرف توافق علیه چین تشکیل می‌دهد و قرار است پاریس، کارنبرا و لندن در زمینه‌های مختلف از جمله هوش مصنوعی، قدرت هسته‌ای و سایبری علیه چین با یکدیگر هماهنگی و همکاری کنند.
براساس یکی از مفاد این توافق آمریکا به استرالیا زیردریایی‌های پیشرفته با سوخت اتمی خواهد فروخت. زیر دریایی‌های جدیدی که به استرالیا فروخته می‌شود می توانند ماه‌ها زیر آب بمانند و موشک‌هایشان را به نقاط دورتری شلیک کنند. استرالیا ادعا کرده که به هیچ وجه قصد تعبیه سلاح‌های اتمی در آنها را ندارد.
پس از این توافق، استرالیا قرارداد قبلی با فرانسه برای خرید زیردریایی های نظامی را لغو کرده تا نشان دهد که حتی میان کشورهای هم‌پیمان هم علاوه بر رقابت سیاسی، رقابت شدید اقتصادی وجود دارد. قبلاً نیز خبرهایی درباره رقابت شدید آمریکا و فرانسه برای فروش جنگنده‌های خود به کشورهای جنوب خلیج فارس، مصر و هند منتشر شده بود. دو کشور تلاش می‌کردند با ارائه مشوق‌ها و پیشنهادهای جذاب کالاهای خودشان را به مشتری‌هایی در منطقه بفروشند.
معاهده جدید رقابتی از همان جنس است که حالا به فروش زیردریایی‌ها رسیده است. آمریکایی‌ها توانستند با پیشنهاد فروش زیردریایی با سوخت اتمی به استرالیا، قرارداد 50 میلیارد دلاری و 50 ساله فرانسه برای فروش زیردریایی‌هایی با سوخت گازوئیلی به استرالیا را نابود کنند.
این توافق استرالیا را در کنار آمریکا، انگلیس، روسیه، هند، فرانسه و چین در جمع شش کشور دارای ظرفیت زیردریایی هسته‌ای قرار می‌دهد. تا قبل از این توافق آمریکا تنها توانایی‌های زیردریایی هسته‌ای خود را در اختیار بریتانیا قرار داده بود.
توافق فرانسه و استرالیا
ارزش توافق میان‌دولتی فرانسه و استرالیا که 5 سال پیش امضا شد، در ابتدا 31 میلیارد یورو بود اما به دلیل افزایش هزینه‌ها و نیز تغییرات نرخ ارز به مرور زمان افزایش یافت. گروه صنعتی فرانسوی «ناوال» در سال 2016 برای ساخت 12 زیردریایی برقی-دیزلی در استرالیا انتخاب شد. استرالیا تمایل دارد برای رویارویی با فشارهای چین در اقیانوس آرام، شش فروند زیردریایی خود را با زیردریایی‌های نو عوض کند.
در سال 2016، ناوال متعهد شد زیردریایی‌های «اَتَک» را برای استرالیا بسازد که قرار بود از زیردریایی‌های اتمی «باراکودا»ی فرانسوی در آینده تولید شوند. سلین پاژون، پژوهشگر بخش آسیا در مؤسسه روابط بین الملل فرانسه به شبکه رادیویی فرانس‌انفو گفت: «این قرارداد یک توافق نسبتاً پیچیده بود، به ویژه به این دلیل که استرالیایی‌ها خواهان انتقال فناوری بودند و می‌خواستند که بخشی از ساخت و ساز مستقیماً در آنجا انجام شود.»
گزینه فروش زیردریایی با پیشرانه اتمی فرانسوی به استرالیا در نهایت به سرانجام نمی‌رسد و رها می‌شود زیرا استرالیا می‌خواهد زیردریایی‌هایش را در سراسر منطقه اقیانوس آرام حرکت دهد و این کار ممکن نبود. زیرا نیوزیلند از سال 1985 به این سو به دلیل آزمایش‌های اتمی فرانسه در منطقه اقیانوس آرام، اجازه استفاده از بنادرش برای نزدیک شدن تجهیزات هسته‌ای را نمی‌دهد.
در سال 2019 قرارداد دومی بین فرانسه و استرالیا امضا شد که این بار موضوع آن مشارکت راهبردی و تنظیم روابط میان دو کشور به مدت پنجاه سال بود. سلین پاژون می‌گوید: «این قرارداد پنجاه ساله برای فرانسه ساختارمند بود زیرا با آن می‌توانست راهبرد خود را به طور دائمی در منطقه اقیانوس هند و اقیانوس آرام مستحکم کند.»
قرار بود سایت دریایی گروه فرانسوی ناوال در بندر شربورگ در حاشیه دریای مانش، مرحله دوم قرارداد با استرالیا را در ماه سپتامبر آغاز کند. در فرانسه 650 نفر که بیشترشان در دفاتر مطالعه و طراحی کار می‌کردند، مشغول آماده کردن سفارش‌های استرالیا بودند. این قرارداد حدود 10 درصد گردش مالی گروه ناوال را تشکیل می‌داد.
استرالیا به علت نقض قرارداد، برخی مجازات‌های مالی را متحمل می‌شود. به گفته امانوئل گوده، اطلاع از میزان دقیق غرامتی که در قرارداد تعیین شده و بندهای مربوط به آن محرمانه است، هنوز زود است اما گروه دریایی ناوال قصد دارد «مبلغ زیادی» از مشتری خود درخواست کند. وی می‌افزاید: «ما برای خاتمه زودهنگام تعهدی که برای ساخت زیردریایی‌ها انجام داده بودند، حتما درخواست غرامت می کنیم.»
روزنامه فایننشال ریویو، بزرگترین روزنامه تجاری استرالیا روز چهارشنبه برآورد کرد که استرالیا ممکن است 400 میلیون یورو جریمه شود.
یکی دیگر از پیامدهای این رویداد که انتظار آن می‌رود تیرگی روابط فرانسه و استرالیاست، روابطی که به قول پیر سِوران، کارشناس راهبرد نظامی، «سال‌های سال بسیار صمیمانه بود». این تصمیم همچنین ممکن است روابط بین استرالیا و نیوزیلند را نیز تیره کند، زیرا نیوزیلند از این بیم دارد که با لغو این قرارداد به نفع قرارداد آکوس برای تهیه زیردریایی‌های اتمی آمریکا، منطقه در درازمدت به منطقه‌ای هسته‌ای بدل شود.
واکنش چین و روسیه
چین توافق سه‌جانبه را محکوم کرده و آن را «شدیدا غیرمسئولانه» و «تنگ نظرانه» خوانده است. «ژائو لیجیان»، سخنگوی وزارت خارجه چین چند روز پیش گفت که ائتلاف این سه کشور خطر «وارد شدن خسارات شدید به صلح منطقه ای و تشدید رقابت تسلیحاتی» را به همراه دارد. پکن همچنین حصول این توافق را اقدامی بر مبنای ذهنیت جنگ سرد دانسته است.
«نیکلای پاتروشف» دبیر شورای امنیت روسیه این اتحاد تسلیحاتی را به عنوان یک بلوک نظامی دیگر برضد روسیه و چین توصیف و همچنین تاکید کرد که این «اقدام مخاطره آمیز» کل ساختار امنیتی آسیا را در معرض خطر قرار می‌دهد.
پیمان آکوس و تداوم ترامپیسم
اعلام پیمان آکوس در شرایطی صورت گرفت که «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا با وعده ترمیم روابط خدشه‌دار‌شده آمریکا با متحدانش بعد از دوران ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ» روی کار آمده بود. یکی از محورهای تبلیغات بایدن در دوران انتخابات این بود که ترامپ چیزی جدا از آمریکا است و سیاست پشت کردن به متحدان، استراتژی خاص و منحصر به فرد شخص ترامپ به عنوان یک فرد بیگانه‌هراس بوده است.
با وجود این، او همین چند هفته پیش، هنگام اجرای توافق خروج از افغانستان به دولت «محمد اشرف غنی» پشت کرد تا نشان دهد که خیانتکاری آمریکا اگرچه ممکن است در دوران یک رئیس‌جمهور به شکل بارزتری انجام شود، اما یکی از محورهای اساسی سیاست خارجی این کشور است.
به همین دلیل است که وزیر خارجه فرانسه در واکنش به توافق آکوس این نکته را یادآوری کرده که اقدامات بایدن تفاوتی با سیاست‌های ترامپ ندارد و گفته است: «این تصمیم ناخوشایند، یکجانبه و غیرقابل پیش‌بینی من را به یاد بسیاری از اقدامات ترامپ می‌اندازد.»
ماندگار بودن ترامپیسم علی‌رغم کنار رفتن او از قدرت، چیزی است که بسیاری از تحلیلگران قبل از روی کار آمدن بایدن به آن اشاره کرده بودند. یک دیپلمات غربی در بحبوحه جدال‌های انتخاباتی در آمریکا در گفت‌وگو با روزنامه «فایننشال‌تایمز» گفته بود: «اروپایی‌ها به یک آمریکای قدرتمند نیاز دارند، اما تصور بازگشت همه چیز به روال قبل از انتخاب ترامپ، ساده‌لوحانه می‌نماید.»
این دیپلمات گفته تنها چیزی که در دوران بایدن (در صورت پیروزی او در انتخابات) تفاوت خواهد کرد «لحن دوستانه‌تر، لبخندهای بیشتر، عکس‌های بیشتر و سفرهای بیشتر» خواهد بود.
«ربکا لیسنر»، استادیار «کالج جنگ نیروی دریایی» آمریکا نیز گفته بود که آثار سیاست خارجی ترامپ ماندگار خواهد بود و با رفتن او از بین نخواهند رفت. این استاد دانشگاه به فایننشال‌تایمز می‌گوید تصمیم‌های ترامپ در خارج کردن واشنگتن از این همه توافق‌های بین‌المللی، برای همیشه این برداشت را ایجاد خواهند کرد که روسای جمهور آمریکا نمی‌توانند دولت‌های ما بعد خودشان را به پایبندی به توافقات فعلی ملزم کنند و این خصوصاً با توجه به افزایش قطبیت فضای سیاست آمریکا مسئله‌ای بسیار قابل توجه است.
لیسنر می‌گوید: «عصر توافقات عمده به پایان رسید. مسئله محتمل این است که شرکای ما دیگر به آمریکا برای پایبند ماندن به تعهداتش اعتماد نکنند. حتی اگر آمریکا بخواهد سکان سنتی خودش در رهبری را بازپس بگیرد ما از این پس همیشه کشوری خواهیم بود که دونالد ترامپ را انتخاب کرد.»
انتهای پیام/
