در آلمان صدراعظم نه با رای مستقیم مردم که از سوی پارلمان (بوندس‌تاگ) انتخاب می‌شود. صدراعظم کاندیدای قویترین فراکسیون در پارلمان است و پس از انتخاب به همراه وزیران برای چهار سال کابینه تشکیل می‌دهد. انتخابات پارلمانی آلمان برای تعیین جانشین آنگلا مرکل ۲۶ سپتامبر (۴ مهر ماه) برگزار خواهد شد. مرکل از سال ۲۰۰۵ به عنوان نامزدهای دو حزب سوسیال مسیحی و دموکرات مسیحی، صدراعظم آلمان بوده است. وی نخستین صدراعظم زن در تاریخ آلمان و جوانترین آنها هم بوده است.
حالا برای اولین مرتبه در تاریخ آلمان فدرال، سه کاندیدا برای عالی‌ترین پست سیاسی کشور رقابت می‌کنند. برای اولین بار، یک زن و دو مرد و برای اولین بار بدون وجود صدراعظم وقت.
به استثنای نخستین انتخابات پس از جنگ، صدراعظم وقت همواره خودش یکی از نامزدها بوده است. حال با تصمیم آنگلا مرکل برای ترک صحنه، وضع به گونه دیگری است. ویژگی دیگر این انتخابات، شرح حال و بیلان سیاسی بسیار متفاوت کاندیداهاست.
نامزدها در مواضع و دیدگاه‌ها تفاوت‌های جدی دارند اما خاستگاه خانوادگی و طبقاتی هر سه به هم نزدیک است. هر سه از جوانی وارد فعالیت اجتماعی شده‌اند، تحصیلات مرتبط با حرفه خود دارند، شخصیت‌هایی کاریزماتیک هستند، فوت و فن سیاست را می‌شناسند و تعامل با مخاطبان را به خوبی بلدند. جالب آن که هر سه حقوق خوانده‌اند؛ حوزه‌ای که برای سیاست‌پیشگی و عمل‌گرایی مفید است.
آرمین لاشت، سیاستمدار "استخوان‌دار" و ۶۰ ساله برای مقام صدارت خیز برداشته است؛ کاندیدایی از حزب مرکل و مورد تایید او. کسی که به تبعیت از راه مرکل شهرت دارد و خلق و خویی سازگار همچون مرکل.
رئیس حزب دموکرات مسیحی آلمان در حالی برای عالی‌ترین منصب سیاسی کشور دورخیز کرده که با سماجت یک همکلاسی به سیاست وارد شده است.
نخست‌وزیر پرجمعیت‌ترین ایالت آلمان به تشویق و اصرار دوستش در ۱۸ سالگی به حزب دموکرات مسیحی پیوست؛ ورودی دیرهنگام با حضوری دیرپا.
لاشت اهل آخن است، شهری اسقفی با هویت عمیق تاریخی و فرهنگی. او در مونیخ و بن درس حقوق خوانده و پیش از آن که سیاستمداری حرفه‌ای شود، روزنامه‌نگار بوده و سابقه کار در رادیو و سردبیری رسانه کلیسای آخن را دارد.
او از یک خانواده کارگری و کاتولیک می‌آید و همواره در سخنانش بر ارزش‌های مسیحی، نوع‌دوستی و تعهد اجتماعی تاکید کرده است. مادرش خانه‌دار بوده و پدرش معدنچی.
همین شغل پدر در رقابت‌های درون حزبی برای پست ریاست، برگ برنده لاشت در برابر دو نامزد دیگر شد. او در سخنرانی نهایی پلاک فلزی معدن‌کاری پدرش را از جیب بیرون کشید و از مخاطبان خواست به او اعتماد کنند. اقدامی احساسات‌برانگیز که درست به هدف خورد.
لاشت در ۲۴ سالگی با سوزانه، عشق اول و آخر و همکلاسی دوران دبیرستان ازدواج کرده که کتابدار است. این زوج سه فرزند بزرگسال دارند و یک پسرشان در عرصه مد و مدلینگ فعال است.
مردم حاشیه راین خونگرم‌تر و اهل‌حال‌تر از سایر نقاط آلمان هستند. لاشت عاشق کارناوال و سرخوشی و شوخ‌طبعی است، اما در مبارزه درون گروهی احزاب مسیحی یا رقابت با حریفان انتخاباتی بسیار سرسخت‌و جدی. او عملگراست و آسان‌گیری و خونسردی را برای روبرو شدن با مسائل توصیه می‌کند. شعار لاشت این است که زندگی با قوانین سفت و سخت سنخیت ندارد.
اما برخی از این راهکارهای سهولتی نتایج معکوسی برای لاشت به بار آورده‌اند. به طور مثال او در سال ۲۰۱۵ کرسی تدریس افتخاری در دانشگاه فنی آخن را بعد از ۱۶ سال از دست داد. دلیل امر این بود که پوشه نمرات و برگه‌های امتحانی دانشجویان را گم کرده بود و چاره را در این دید که از روی حافظه به هر کس نمره‌ای بدهد، حتی به دانشجویانی که اصلا امتحان نداده بودند!
وقتی در پایان مناظره اول تلویزیونی در چارچوب انتخابات ۲۰۲۱، مجری برنامه از آنالنا بربوک خواست چیز مثبتی در باره لاشت بگوید، کاندیدای سبزها گفت: «شما می‌توانید با لاشت بر سر اصول بگومگوی جانانه‌ای داشته باشید اما او تا آخر بحث گشاده‌رو و منطقی می‌ماند.»
رفتار سرخوشانه لاشت البته در جریان سیل غرب آلمان کار دست او داد. او بلافاصله پس از فاجعه مرخصی‌اش را لغو کرد و برای سرکشی و رسیدگی به منطقه رفت، اما در جریان بازدید رئیس جمهور و درست زمانی که فرانک والتر اشتاین مایر با چهره‌ای مغموم با مردم همدردی می‌کرد، لاشت داشت در گوشه‌ای با همراهان شوخی می‌کرد و ریسه می‌رفت.
این صحنه از چشم رسانه‌ها پنهان نماند. این ضربه‌ای بود به منزلت لاشت که به پوزش‌خواهی منجر شد، اما لکه‌ای در کارنامه او ماند. آرای دموکرات مسیحی‌ها بعد از این غفلت، آشکارا فرو ریخت.
حزب دموکرات مسیحی در آلمان به "دستگاه تولید صدراعظم" شهرت دارد. در ۵۲ سال از ٧٢ سال پس از جنگ، یک صدراعظم از این حزب کشور را اداره کرده است. تنها ۳۲ سال این مدت به آنگلا مرکل و هلموت کهل تعلق دارد.
مخاطبان اصلی این حزب به طور معمول گروه‌های سنی ۶۰ سال به بالا، جمعیت غیرشهری و مسیحیان معتقد هستند. حزب نیمی از آرای خود را از کاتولیک‌ها و یک سوم آن را از پروتستان‌ها کسب می‌کند. تنها ۷ درصد اعضای جدید حزب را کارگران تشکیل می‌دهند و عمده رای‌دهندگان آن صاحبان مشاغل آزاد هستند.
آرمین لاشت با برنامه‌ای وارد کارزار انتخاباتی شده که "برای ثبات و نوآوری" نام دارد. برنامه‌ای پرچالش برای حزبی که دیدگاه‌های سنتی در باره خانواده دارد، بدنه‌اجتماعی‌اش را کارفرمایان و صاحبان صنایع و قشرهای محافظه‌کار تشکیل می‌دهند، به ناتو تمایل دارد اما هم‌زمان دنبال ایجاد فصل مشترکی با مهاجران، زنان یا اقلیت‌ها و دگرباشان است.
این برنامه هم‌زمان مبتنی بر کاهش مالیات شرکت‌ها و افراد ثروتمند است. با این طرح، دولت ده میلیارد یورو درآمد مالیاتی خود در سال را از دست می‌دهد اما لاشت می‌گوید کاهش مالیات این گروه‌ها، باعث بالا رفتن شانس سرمایه‌گذاری در کشور می‌شود و متعاقبا تولید و اشتغال رشد خواهد کرد. استدلال او این است که کارگران و قشرهای آسیب‌پذیر به این ترتیب زندگی باثبات‌تری پیدا می‌کنند.
این راه‌کار به جای متقاعد کردن مخاطبان، رای دهندگان خاکستری را به سمت سوسیال دموکرات‌ها سوق داد. لاشت در عین حال دوست خوبی برای مهاجران بوده و در کارزار انتخاباتی هم روی همیاری با مهاجران تاکید کرده است. زمانی جامعه ترک‌های مهاجر در نورد راین وستفالن به لاشت به خاطر مناسبات حسنه با ترک‌ها و مواضع حمایت‌گرانه‌اش، لقب "آرمین ترک" داده بودند. وقتی لاشت رئیس حزب دموکرات مسیحی شد، رسانه‌های ترکیه با همین تیتر به استقبال این انتخاب رفتند.
لاشت گفته که آلمان مدیرعامل نمی‌خواهد، ناخدا لازم دارد. او زیر و بم سیاست را به خوبی می‌شناسد. پنج سال عضو شورای شهر آخن، شش سال عضو پارلمان اروپا و از سال ۲۰۱۰ نماینده مجلس ایالتی نوردراین وستفالن بوده است.
او که در مرز آلمان و بلژیک بزرگ شده، به خوبی فرانسوی صحبت می‌کند. از سال ۲۰۱۹ نماینده ویژه آلمان در روابط فرهنگی دو کشور است و با رهبران فرانسه در پاریس از نزدیک تماس دارد.
لاشت عضو فرهنگستان اروپایی دانش و هنر نیز است.
لاشت به جناح میانی و لیبرال حزب دموکرات مسیحی تعلق دارد و ریاست او در حزب نیز پیروزی مشی لیبرال‌ها و مرکل تلقی شد. او یک شعار محوری دارد: «هماهنگی به جای قطبی‌سازی».
او می‌گوید در جهان سیاست قطب‌بندی آسان است اما جامعه به یک‌پارچگی، مدارا و تعامل نیاز دارد. لاشت یک همراه حزبی وفادار مرکل بوده و این را به ویژه در بحران پناهندگی سال ۲۰۱۵ نشان داد که صدراعظم برای پذیرش صدها هزار پناهجو و پیامدهای بعدی، زیر فشار درون حزبی بود.
در جریان همه‌گیری کرونا اما لاشت تا حدودی با موضع مرکل تحت عنوان مدیریت فراگیر کرونا زاویه پیدا کرد. این اختلاف نظر به خصوص وقتی مرکل مقررات قرنطینه برای تعطیلات پاک را لغو نکرد، بارزتر شد.
هفته‌هاست بنیاد کنراد آدنائر، وابسته به حزب دموکرات مسیحی در صفحه اصلی سایت خود، آرمین لاشت را سیاستمداری معرفی می‌کند که تمام پیش‌نیازها برای دستیابی به عالی‌ترین منصب کشور را دارد. خود لاشت در بیانی ساده‌تر گفته است: «کسی که یک ایالت ۱۸میلیون نفری را با موفقیت اداره می‌کند، می‌تواند در سطح فدرال هم نخست‌وزیر موفقی باشد.»
بربوک نخستین نامزد صدراعظمی در تاریخ حزب سبزها و جوانترین نامزد این مقام در تاریخ آلمان فدرال است. رئیس سبزها در ایالت بایرن در توصیف او گفته است: «بربوک برای نوسازی وارد رقابت‌ها شده و دیگران برای درجا زدن در گذشته.» او با ۴۰ سال سن، دو دهه از دو کاندیدای دیگر جوان‌تر است، اما این تفاوت سنی به معنای تازه‌کاری نیست. هر سه کاندیدا سیاستمداران حرفه‌ای هستند.
بربوک نزد والدینی رشد کرده که در اعتراض به مسابقه تسلیحاتی یا انرژی اتمی به تظاهرات می‌رفتند. مادرش مددکار اجتماعی است و پدرش مهندس ماشین‌آلات. بربوک در هانوفر به دنیا آمده و دوست دارد بگوید که در دامان طبیعت و در یک حیاط فراخ بزرگ شده است. این تاکید را می‌توان پیامی به حامیان محیط زیست و حفظ اقلیم تلقی کرد.
او در آلمان علوم سیاسی خوانده و در انگلیس اقتصاد و حقوق بین‌الملل. بربوک ورزشکار موفقی نیز هست و حتی در مسابقات قهرمانی ترامپولین آلمان حضور داشته است. رقبای او هیچ پیشینه ورزشی ندارند.
بربوک از ۲۴ سالگی عضو حزب "سبزها" بود و در ۳۰ سالگی رئیس فراکسیون سیاست خارجی این حزب در پارلمان اروپا. او از سال ۲۰۱۳ تا کنون نماینده سبزها در پارلمان فدرال است و از سال ۲۰۱۸ یکی از دو رهبر این حزب. آنالنا بربوک از سال ۲۰۱۷ عضو کمیته خانواده، سالمندان، زنان و جوانان پارلمان آلمان است و در سیاست خارجی، از تشکیل ارتش اروپا تحت نظر پارلمان اروپا و مواضع سرسختانه‌تر اروپا در قبال روسیه و چین حمایت می‌کند.
آنالنا بربوک متاهل است و دو دختر دبستانی دارد. انگلیسی را روان حرف می‌زند و سخنور خوبی هم هست. البته در میزگردها و گفت‌وگوها گاهی عصبی می‌شود. در مواردی او برای کنترل این نقطه ضعف، رشته کلام را از دست می‌دهد و این چیزی است که از چشم مخالفان دور نمانده است.
نامزد حزب سبزها برای مقام صدراعظمی عضو کلیسای پروتستان است و ارزش‌های اخلاقی و معنوی را ارج می‌نهد، اما هیچ اصراری ندارد که خود را فردی مومن و معتقد معرفی کند.
برای بربوک، غلبه بر معضل تغییرات اقلیمی و بحران آب و هوا مهم‌ترین هدف سیاسی است. او گفته است که در صورت تشکیل دولت، حفاظت محیط زیست، مبارزه با گرمایش زمین و گسترش انرژی‌های تجدیدشونده را کانون وظایف خود قرار می‌دهد.
تلاش برای بهبود وضعیت حقوق بشر، صلح، برابری جنسیتی، حقوق پناهندگان یا دگرباشان جنسی را نیز محورهای اصلی برنامه او اعلام شده‌اند.
طبعا مخاطبان چنین شعارهایی نسل جوان، مهاجران و دانش آموزانی هستند که در جنبش "جمعه‌ها برای آینده" فعالیت می‌کنند. آلمان اما چالش‌های اقتصادی کلانی دارد و توجه جمعیت مسن‌تر و محافظه‌کارتر، بیشتر روی مسائلی چون بازنشستگی، بیکاری، تورم یا رفاه و امنیت است.
انتخاب بربوک به عنوان کاندیدای صدارت حزب سبزها یک نقطه عطف بود و در نخستین واکنش ۳۷۰۰ نفر به اعضای این حزب افزوده شد. هم اینک سبزها بیش از ۱۱۰ هزار عضو دارند.
سبزها در انتخابات پارلمانی ۲۰۱۷ تنها ۸.۹ درصد آرا را کسب کردند و بهترین رکوردشان در عمر چهل ساله حزب، به سال ۲۰۰۹ باز می‌گردد که ۷/ ۱۰ درصد رای آوردند.
اولین نظرسنجی‌های پس از اعلام کاندیداتوری بربوک در چهار ماه قبل نشانگر جهش آرای این حزب به ۲۷درصد بود اما این میزان به تدریج کاهش یافت. تازه‌ترین نمودارها رقم ۱۶ درصد را نشان می‌دهند که البته هم نسبت به دوره قبل بیشتر است و هم نسبت به رکورد پیشین.
اولاف شولتس، معاون صدراعظم، وزیر دارایی کابینه چهارم و وزیر کار کابینه اول مرکل، شانس اصلی برای جانشینی او تلقی می‌شود؛ سیاستمداری پرسابقه و سرد و گرم چشیده از حزب سوسیال دموکرات که تجربه بسیاری از مناصب مهم سیاسی را داشته است به غیر از صدارت عظما.
او قائم مقام حزب سوسیال دموکرات، سناتور و اولین شهردار هامبورگ، وزیر کار فدرال و وزیر دارایی دولت ائتلافی بوده و در حیطه‌ای گسترده، از محلی و ملی تا بین المللی سابقه فعالیت دارد. او در میان سه کاندیدا از همه پخته‌تر است اما این پختگی گرما ندارد و جای احساسات در آن خالی است. شخصیت آرام و مصمم شولتس، هم امتیاز اوست و هم نقطه ضعف. امتیاز برای روحیه منطقی افکار عمومی و ضعف به خاطر تعامل شکننده با بدنه اجتماعی.
شولتس را از یک طرف ماشین محرک سوسیال‌دموکرات‌ها می‌خوانند و از طرف دیگر او را زیادی خشک و جدی می‌دانند. اشپیگل یکبار درباره او نوشت: «شولتس از آن دسته سیاستمدارانی است که هوشمندانه فکر می‌کنند اما هوشمندانه ارتباط برقرار نمی‌کنند.»
اولاف شولتس ۶۳ ساله است، زاده اوسنابروک، بزرگ‌شده هامبورگ در خانواده‌ای متوسط با والدینی شاغل. تحصیل‌کرده حقوق قضایی، وکیل متخصص حقوق کار و شریک یک دفتر وکالت بزرگ و معتبر.
شولتس به خاطر پاسخ‌های چکشی و قالبی، نزد روزنامه‌نگاران به Scholzomat (ترکیبی از شولتس و اتومات) ملقب است. تا چند ماه قبل گفته می‌شد چنین کسی نمی‌تواند صدراعظم آلمان باشد، اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که آرای حزب سوسیال دمکرات و شانس او از دو کاندیدای دیگر بیشتر است.
اولاف شولتس در نوجوانی به فعالیت اجتماعی پیوسته و کارنامه‌ای بلند با نوسان‌های ملایم دارد. او در جوانی به چپ متمایل بود اما اینک جزو سوسیال دمکرات‌های محافظه‌کار محسوب می‌شود.
او در ۱۷ سالگی و قبل از آن که دیپلم بگیرد، به سازمان جوانان حزب پیوست و سخنگوی دبیرستان بود. بعد در سال ۱۹۸۲ و زمانی که هنوز درس حقوق می‌خواند، برای شش سال قائم‌مقام سازمان جوانان حزب سوسیال دموکرات آلمان شد.
پسری با موهای بلند تابدار و شبیه همه جوان‌های سرکش آن نسل که از ریاست شعبه‌های محلی حزب در هامبورگ شروع کرد، مدتی سناتور داخلی شد و در دولت گرهارد شرودر قائم مقام حزب.
شولتس هفت سال شهردار هامبورگ بود و در همین مقام، میزبان سران جی ۲۰ در سال ۲۰۱۷.
تظاهرات مخالفان جهانی‌شدن در اعتراض به اجلاس، به غائله، ناآرامی‌های خیابانی و خشونت انجامید و شولتس که احتمال درگیری‌ها را دست کم گرفته بود، زیر ضرب انتقادها رفت.
او پیش از اجلاس اطمینان داده بود که همه چیز در امنیت پیش خواهد رفت. بعد از آن شکست مدیریتی، شولتس شهرداری هامبورگ را وانهاد و به برلین برگشت.
اولاف شولتس سال ۲۰۱۹ در کنگره حزب سوسیال دمکرات، به رقبای درون حزبی باخت و از رهبری SPD بازماند. شکستی نامنتظر که او را تا آستانه تصمیم‌گیری برای ترک سیاست کشاند. این تلخ‌کامی یک سال بیشتر طول نکشید، شولتس با افق بلندتری برگشت. این بار کاندیدای صدارت شد و اولین نامزدی بود که برنامه انتخاباتی خودش را ارائه داد.
برنامه‌ها و دیدگاه‌های شولتس درباره نظام بیمه بیکاری و پیشگیری از بدهی‌های جدید دولت مورد توجه افکار عمومی است. شولتس برای حداقل دستمزد ساعتی ۱۲ یورو مبارزه کرده و ضمن حمایت از مشاغل صنعتی، پیگیر بهبود مناسبات با اتحادیه‌های کارگری است.
او وعده کرده که در صورت پیروزی در انتخابات، مالیات‌ها را به سود خانوارهای کم‌درآمد و برای کسب درآمد بیشتر از ثروتمندان تعدیل کند. این شعارها، جامعه کارگری و قشر میانی را به سمت SPD سوق داده، اما سوسیال دموکرات‌ها هنوز با دورانی که ۴۰ درصد رای نزد مردم داشتند و رهبرانی چون ویلی برانت یا هلموت اشمیت فاصله زیادی دارند.
وقتی کرونا به اقتصاد آلمان ضربه زد، شولتس در رویکردی هماهنگ با مرکل، صدها میلیارد یورو کمک و اعتبار به شرکت‌های خرد و کلان آلمان داد و فضا را آرام نگاه داشت.
اما این سخاوتمندی با تداوم پاندمی و بروز عوارض اقتصادی، نزدیک ۲۰۰ میلیارد یورو بدهکاری برای دولت به بار آورد. تا قبل از بحران کرونا، دولت آلمان برای ده سال متوالی نه تنها با کسر بودجه روبرو نبود، بلکه سالی حداقل ۲۰میلیارد یورو درآمد اضافی مالیاتی داشت.
دولت بعدی آلمان باید در دوران پساکرونا سیاستی انقباضی در پیش بگیرد، اما صرفه‌جویی در کنار رشد بیکاری و افزایش هزینه‌ها چالشی جدی برای دولت بعدی خواهند بود.
اگر شولتس صدراعظم شود و ناگزیر به قناعت باشد، سندیکاها، احزاب مخالف، بازنشستگان، بیکاران و خانوارهای کم درآمد ساکت نخواهند ماند.
شولتس هم اینک در پوتسدام زندگی می‌کند و نماینده این حوزه انتخابیه در پارلمان آلمان (بوندس‌تاگ) است. او با بریتا ارنست، وزیر آموزش و پرورش ایالت براندنبورگ ازدواج کرده اما فرزندی ندارد. اگر شولتس صدراعظم شود، دست‌کم در این نکته با آنگلا مرکل مشابهت خواهد داشت.
