آخرین عوارض جانبی گزارش شده از واکسن کرونا

واکسیناسیون عمومی کرونا در کشور آلمان شروع شده، اما بسیاری از کسانی که منتظر این مرحله بودند نگران عوارض جانبی واکسن هستند. صدور سریع مجوز آژانس دارویی اروپا و تایید فوری کمیسیون اروپا، برای خیلی از شهروندان پرسش‌ برانگیز است.

آژانس دارویی اروپا مجوز استفاده از واکسن فایزر و بیون‌تک را صادر کرده و کمیسیون اتحادیه هم با تایید خود راه را برای واکسیناسیون هموار ساخته است. هر چند بسیاری از شهروندان منتظر شروع مصون‌سازی در برابر بیماری کرونا بودند، اما سرعت کار برای خیلی‌ها پرسش برانگیز است؛ بیش از همه، نگرانی نسبت به عوارض جانبی واکسن بالاست.

در آزمایش بالینی فاز سه، بسیاری از افراد (۶۶ تا ۸۳ درصد از افراد مورد مطالعه) درد در محل تزریق را تجربه کردند. خیلی‌ها هم از خستگی و سردرد، کوفتگی عضله و یا لرز شکایت داشتند. ۱۱ درصد افراد مسن و ۱۶ درصد جوان‌ها تب کردند.

دو موسسه علمی روبرت کخ و پاول ارلیش، موارد برشمرده را عوارض عمومی واکسن دانسته‌اند. در واقع این عوارض نشان‌دهنده پردازش درست عامل بیماری در سیستم دفاعی بدن هستند؛ یعنی بدن در حال تمرین برای مواجهه با ویروس واقعی است.

به غیر از این نشانه‌ها، مواردی ویژه در بریتانیا و آمریکا مشاهده شده‌ است. مثلا در آلاسکا، فردی بلافاصله پس از تزریق، دچار شوک آنافیلاکتیک یا حساسیت حاد شد. ۲ الی ۵ درصد مردم جهان می‌توانند آنافیلاکسی را در مقاطعی از زندگی تجربه کنند؛ چیزی که به ترشح واسطه پروتئین از انواع خاصی از گلبول‌های سفید خون مربوط می‌شود.

فرد مورد اشاره در آلاسکا، سابقه بیماری یا آلرژی نداشت، اما دچار تنگی نفس حاد و سرخی شدید پوست شد. در انگلستان هم دو نفر واکنش مشابهی داشتند. در آن‌ها کمی بعد از تزریق واکسن فایزر، واکنش‌های آلرژیک حاد بروز کرد، اما تفاوت در این بود که هر دو نفر در پرونده پزشکی خود سابقه حساسیت داشتند. بعد از این تجربه، به افراد آلرژیک توصیه شد که هنگام واکسن زدن، سرنگ آدرنالین همراه داشته باشند.

پرسش بسیاری از شهروندان در آلمان این است که در صورت عوارض غیرعادی واکسیناسیون چه باید کرد؟ توجه ویژه به این امر در حالی است که عوارض جانبی ویژه به ندرت مشاهده شده‌اند و عملا در هر ۱۰۰هزار نفر یک نفر چنین واکنش‌هایی نشان می‌دهد.

اولین کار، آگاه کردن پزشک خانواده است. پزشکان عمومی و مقامات بهداشتی اطلاعات مربوطه را به انستیتو پاول ارلیش منتقل می‌کنند. ثبت و تحلیل واکنش‌های حاد و بررسی سوابق بیماری‌های فرد در این موسسه، می‌تواند از ارتباط احتمالی دو مسئله رمزگشایی کند.

انستیتو پاول ارلیش داده‌های مربوطه را به آژانس دارویی اروپا EMA تحویل می‌دهد تا در یک پایگاه اطلاعاتی مرکزی تجمیع شوند. این آمار، برای تشخیص کارایی و تاثیر واکسن و پیشرفت‌های بعدی بسیار راهگشا خواهند بود.

انستیتو پاول ارلیش، اپلیکیشنی تحت نام "SafeVacc" راه‌اندازی کرده تا عوارض جانبی واکسن به سهولت در آن ثبت شود. علاوه بر این، دولت فدرال نیز یک پرتال اینترنتی دایر کرده تا شهروندان بتوانند هرگونه واکنش غیرعادی به واکسن را از طریق آن اطلاع دهند.

همچنین قرار شد که افکار عمومی در اتحادیه اروپا از طریق پزشکان خانواده از مشکلات احتمالی مربوط به واکسن آگاهی یابد. در این روند، ابتدا آژانس دارویی اروپا، تولیدکنندگان واکسن را مطلع می‌کند و آن‌ها هم به نوبه خود نامه‌هایی به پزشکان می‌فرستند که به بیماران نسبت به عوارض جانبی بخصوصی هشدار دهند. اطلاعات ضروری مربوط به این امر، در وبسایت‌های انستیتو پاول ارلیش و آژانس دارویی اروپا نیز در دسترس عموم خواهند بود.

واکسن‌هایی که بر پایه mRNA ساخته می‌شوند، نوع جدیدی از واکسن هستند که به روش معمول، ویروس ضعیف شده یا عفونتی را وارد بدن نمی‌کنند، بلکه به جای تزریق پروتئین ویروسی، فرد ماده ژنتیکی (mRNA) را دریافت می‌کند که که پروتئین ویروسی را کدگذاری می‌کند. با این واکسن‌ها آنتی ژن به وسیله سیستم ایمنی شناسایی و برای مبارزه با پاتوژن آماده می‌شود. یعنی وقتی این دستورالعمل‌های ژنتیکی به بازو تزریق می‌شود، سلول‌های عضلانی از آن برای ساخت پروتئین ویروسی استفاده می‌کنند.

این نوع واکسن‌ها که نسل چهارم واکسن نامیده می‌شوند، سرعت تولید بالایی دارند و به دلیل تهیه در آزمایشگاه‌ها، شرکت‌های دارویی امکان پنهان کردن عوارض جانبی یا رد این عوارض را ندارند.