خبرگزاری فارس ـ اردبیل| کبری عزیزی: تار و پودهایی که با هنر انگشتان بانوان دیارم امید می‌آفرینند، امیدی از جنس اشتغال، اقتصاد و هنر در روزگار تحریم‌ها، چراغ امید اشتغال در شهر عنبران مهد تولید گلیم این زیرانداز خوش نقش و نگار و اصیل ایرانی از مدت‌ها قبل روشن شده است.
عنبران شهری در ۷ کیلومتری شمال شهرستان نمین در استان اردبیل کانون تولید گلیم با نشان کیفیت یونسکو است که بانوان هنرمند این شهر برجان گلیم‌های دل بافته خود نقوش سنتی و اساطیری که سمبل نمادها و گاه بیان‌گر آرزوهای ساکنان هست می‌تنند و همین هنرشان هوش از سر هر تماشاگری می‌برد، سماور، سینی و خرچنگ در متن گلیم و گردونه مهر (چلیپا) و نقش اژدها در حاشیه گلیم از جمله نقوش رایج در گلیم‌های استان اردبیل است.
اگر از کارگاه‌های بی‌شمار با هویت گلیم بافی بگذریم از کوچه‌های شهر عنبران و خانه‌هایی که تک تکشان دار گلیم را زینت بخش محفل زندگیشان کرده‌اند نمی‌شود گذشت؛ در کنار مادران، دختران کم سن و سال هم با تار و پود سنتی آهنگ دل انگیر کار، اشتغال و درآمد روستایی را راه انداخته‌اند و در انتظار یک‌کسب وکار سودآور دو جانبه هستند.
و چه زیبا و دل انگیز است در روزگاری که تحریم‌ها در کنار ویروس منحوس کرونا برخی صنایع و مشاغل را با مشکل روبه رو کرده، بانوان عنبرانی با ایجاد دارهای کوچک و بزرگ در خانه‌ها و کارگاه‌ها گره بر تار و پود گلیم می‌نشانند تا گره از زندگی بگشایند.
با ورود به شهر عنبران، از مغازه داری که تکه گلیمی را در دیوار دکانش نقش کرده بود آدرس کارگاه گلیم بافی را خواستم، مغازه‌دار که لرزش دست‌هایش حکایت از سن بالا را داشت لبخندی تحویلم داد و با لهجه شیرین محلی گفت؛ «دخترم اینجا همه خانه‌ها برای خودش یک گارگاه گلیم بافیه». در ادامه خانه‌ای در انتهای همان کوچه با در سبز رنگ که به کارگاه بزرگ تبدیل شده را نشان داد که اکثر بانوان کوچه همان جا مشغول هستند.
راهی شدم، طبق گفته پیرمرد به در سبز رنگ بزرگ که رسیدم در زدم؛ به چند دقیقه نکشید که خانم میانسالی در را باز کرد بعد سلام و احوال‌پرسی و معرفی خود مرا به خانه که الان به یک کارگاه بزرگ گلیم بافی تبدیل شده برد.
دور تا دور خانه با اندازه‌های مختلف دارهایی ایجاد شده بود و هر داری برای خود بافنده جداگانه داشت؛ خانم منیر که حال از تولیدکنندگان گلیم در عنبران محسوب می‌شود از شروع کارش گفت؛ «تا چند سال پیش در خانه مشغول گلیم بافی بودم و بعد اینکه دخترانم بزرگ شدند و پسرانم نیز ازدواج کردند، تصمیم گرفتیم همگی باهم کاری را شروع کنیم و برای این منظور نصف خانه را به کارگاه تبدیل کردم حالا علاوه بر دختر و عروس‌هایم، چند نفر از همسایگان هم برای بافت گلیم همراهیم می‌کنند.
دارها رو خودم به پا می‌کنم مواد اولیه هم به عهده بنده هست بعد از اتمام و فروش دستمزد بافنده‌ها را می‌دهیم، خدا را شکر راضی هستیم با بافتن همین گلیم‌ها امرار معاش کرده و زندگیمان را سروسامان می‌دهیم.
کیفیت برتر و دو سویه بودن گلیم عنبران زبانزد است
شهر عنبران رتبه سوم تولید گلیم در کشور را داراست، کیفیت مناسب و نقوش زیبا و برگرفته از دل طبیعت با رنگ‌های متنوع و خاص از ویژگی‌های بارز این محصول بوده و همین کیفیت باعث شده تا گلیم عنبران نشان کیفیت از یونسکو را دریافت کند؛ از طرفی ویژگی بسیار مهم این گلیم‌ها بافت دوسویه آن است به‌طوری که در کمال شگفت با یک‌بار بافتن هر دو سوی گلیم به یک شکل نموند می‌یابد یعنی به اصلاح گلیم عنبران پشت و رو ندارد.
همچنان که در زیبایی نقوش و رنگ‌های الوان و متنوع و طرح‌های زیبای گلیم‌های بافته شده توسط بانوان هنرمند این شهر غرق شده بودم به مقصد بعدی رسیدم. از قبل آدرس مغازه آقای مرادی یکی از کارآفرینان و تولیدکنندگان گلیم در عنبران را تهیه کرده بودم با رسیدن به مغازه حیرتم دوچندان شد.
مغازه‌ای با وسعت ۱۱۰ متر که دور تا دور تا سقف با گلیم‌های خوش رنگ و نگار پوشانده شده بود، گلیم‌هایی که در انتظار خودنمایی در منازل خاک می‌خورند و حال ناب‌ترین صنایع دستی کشور با عدم معرفی کامل و جامع تار پودش در خفا گوشه‌گیری را به جان می‌خرد.
کمبود فروش در بازار داخلی و خارجی اصلی‌ترین معظل
زیبایی و طرح گلیم که گردشگران داخلی و خارجی حاضر در شهر عنبران را به سکوت و تامل وا می‌دارد در بازارهای جهانی نیاز به معرفی دارد و همچنان به صورت محدود و سنتی به فروش میرسد.
البته این گفته کارشناسان یا من خبرنگار نیست بلکه آقای وفا مرادی از تولیدکنندگان بزرگ گلیم در عنبران از انباشت اجناس خود که ارزش آن گه‌گاه به چندین میلیارد میرسد شکایت کرد و گفت: در تهیه مواد اولیه هیچ‌گونه مشکلی نداریم به راحتی و با قیمت مناسب از داخل استان تهیه می‌شود و خداروشکر مشکل نیروی کار هم نداریم تنها مشکل ما نبود بازار مناسب و در شان گلیم، این صنایع دستی اصیل و تاریخی استان اردبیل است.
وی با بیان اینکه وظیفه من تولیدکننده، تولید محصول با کیفیت بسیار مطلوب و حفظ صنایع دستی استان و ایجاد زیر ساخت برای بافندگان است افزود: همه ما می‌دانیم که فروش یک محصول مهمترین دلیل برای دوام تولید است اگر محصولی فروش نداشته باشد بدون شک تولیدکنندگان از تولید دست برداشته و کسب و کار جدیدی را شروع می‌کنند.
این تولیدکننده گلیم اذعان داشت: انتظار ایجاد بازار فروش برای تولیدکنندگان گلیم به‌عنوان قالی به جا و به حق است که باید مسؤولان تلاش کنند. حال حاضر تنها ۱۰ درصد محصولات تولیدی هر تولیدکننده صادر می‌شود و بخشی در داخل کشور به فروش میرسد و بخش دیگر در انبارها می‌ماند.
وی با اشاره به اینکه ۲۰ سال کارگاه گلیم بافی در این شهر دارد اضافه کرد: در حال حاضر ۵۰ بافنده خانم در کارگاه‌ها و حتی منازل خود گلیم می‌بافند که ماهانه ۵۰۰ گلیم به‌عنوان زیرانداز تولید و وارد بازار فروش و عرضه می‌شود.
مرادی با بیان اینکه به صورت سنتی و محدود فروش گلیم‌های بافته شده را در همین جا انجام می‌دهم ادامه داد: فروش این حجم از گلیم در یک مغازه آن هم در عنبران بسیار سخت است و باید گلیم عنبران در سطح کشور معرفی شود تا مردم بدانند و خرید کنند، البته گلیم عنبران باید در دنیا هم معرفی شود چرا که گردشگران حاضر در عنبران از زیبایی و منحصر به‌فرد بودن این محصول همیشه در حیرت می‌مانند.
این تولیدکننده در جواب سوال «اما سال‌های اخیر اخباری مبنی بر معرفی هرچه بهتر این محصول به گوش میرسد»، گفت: نمی‌گویم هیچ‌گونه اقدامی انجام نشده چرا اقداماتی صورت گرفته ولی این اقدامات کافی نیست و باید مسؤولان متولی بدانند که معرفی این محصولات با برنامه‌های اجرایی فعلی کافی نبوده و باید نگاه عمیق و جامعی داشته باشند چراکه گلیم عنبران قابلیت خاص و منحصر بفرد دارد.
صادرات ۸ هزار مترمربع گلیم به کشورهای اروپایی
صادقی، صادر کننده و کارآفرین نمونه دیگر استان اردبیل که بازار مطلوبی برای بافندگان خود ایجاد کرده از ایجاد ۸ کارگاه گلیم بافی در شهر عنبران خبر داد و گفت: در این کارگاه نزدیک به ۸۰۰ بافنده مشغول کار هستند.
وی با اشاره به صادرات محصول خود اضافه کرد: در حال حاضر با توجه به کیفیت مناسب گلیم‌های تولید شده سالانه ۸ هزار مترمربع گلیم به کشورهای خارجی از جمله کلمبیا، ژاپن، جمهوری آذربایجان، ترکیه، آلمان و گرجستان صادر می‌کنیم.
این صادرکننده نمونه بیان کرد: انتظار داریم زمینه‌های صادرات به کشورهای بیشتری فراهم شود تا بتوانیم با افزایش تولید هم اشتغال‌زایی کنیم و در توسعه به اقتصاد منطقه و استان گام برداریم.
خیلی از هموطنان حتی نام شهر عنبران را هم نشنیدند
مرادی، تولیدکننده و کارآفرین عنبرانی نیز اظهار کرد: زمانی مسؤولان می‌توانند بگویند که گلیم عنبران در کشور در حد مطلوب معرفی شده که حداقل ۵۰ درصد هموطنان خود شهر عنبران را بشناسند در حالی‌که علاوه بر استان‌ها دیگر، در خود استان اردبیل هم افرادی هستند که اسم شهر عنبران را هم نمی‌دانند و زمانی که از گلیم عنبران حرف می‌زنیم تعجب می‌کنند، پس باید نتیجه گرفت که فعلا معرفی گلیم عنبران در حد شعار باقی مانده است.
وی تاکید کرد: تولیدکنندگان صنایع دستی قشری هستند که حمایت نمی‌بینند و با سیلی صورت خود را سرخ نگه داشته‌اند، اگر مسؤولان به فکر صنایع دستی هستند باید حمایت کنند مگر نه با حرف و شعار نمی‌توان گلیم عنبران را زنده نگه داشت.
این تولید کننده گلیم تصریح کرد: معرفی صنایع دستی از جمله گلیم عنبران توسعه اشتغال روستایی را در برخواهد داشت و همین‌کار مانع مهاجرت اهالی خواهد شد.
بافت گلیم برای کاربری‌های مختلف؛ از کیف دخترانه تا وسایل تزئینی
برای اینکه مشتریان در انتخاب گلیم، گزینه‌های متعددی داشته باشند و بازار فروش مناسب به‌دست بیاید، بافت این محصول برای کاربری‌های مختلف انجام می‌شود تا گلیم از زیرانداز بودن صرف خارج شود.
در حال حاضر بافت این محصول به شکل‌های تابلو فرش، کیف دخترانه، انواع وسایل آشپزخانه، جامدادی، جا دستمال کاغذی و رومیزی و ... تولید می‌شوند که این در جای خود ابتکاری بی‌نظیر است چرا که در کنار بازار فروش خوب در معرفی گلیم به‌عنوان صنایع دستی کاربرد فراوان دارد.
در مغازه آقای مرادی در کنار قالی‌های گلیم با ابعاد مختلف، کیف‌های مختلف دخترانه هم به چشم می‌خورد که در پاسخ سوال؛ «از گلیم کیف هم تولید می‌کنید؟»، گفت: برای ایجاد بازار مناسب و معرفی‌گلیم عنبران، کیف‌های دخترانه تولید می‌کنیم و خوشبختانه استقبال بسیار خوبی هم از آنها شده است.
وی با بیان اینکه خرید محصولات گلیم با کاربری‌های مختلف خوب است افزود: برخی افراد به لحاظ مسائل اقتصادی که نمی‌توانند قالی گلیم را بخرند از کیف و سایر محصولات استقبال می‌کنند و حتی بیشتر خریداران کیف را به‌عنوان سوغاتی یا کادو می‌خرند.
این تولیدکننده گلیم در عنبران گفت: گلیم را بعد از بافت و اتمام برش داده و در کارگاه‌هابه کیف‌هایی در ابعاد مختلف تبدیل می‌کنیم.
معرفی گلیم عنبران در دنیا؛ از معرفی هنر ایرانی تا درآمد و اشتغال پایدار روستایی
معرفی شهر عنبران به‌عنوان مهد تولید گلیم با کیفیت در دنیا هم می‌تواند گردشگر و توریست جذب این منطقه کرده و هم شهر و روستاها به واسطه این هنر اصیل و زیبا می‌توانند شاهد توسعه و اشتغال پایدار باشند به شرطی که زیرساخت‌های معرفی این محصول انجام و صادرات به انبوه برسد.
کسب نشان کیفیت از یونسکو بزرگترین مزیت برای گلیم عنبران است و در نبود کارخانه‌ها و فرصت شغل پایدار، بازار صنایع دستی اردبیل بزرگترین ظرفیت برای اشتغال و درآمدزایی است. برای اطلاعات از برنامه و اقدامات درخصوص معرفی گلیم عنبران سراغ ناصر محمودی، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل رفتیم.
شهر عنبران ۱۵ دی ماه شهر ملی گلیم می‌شود
ناصر محمودی با بیان اینکه اقدامات و پیگیری بسیاری برای ثبت عنبران به عنوان شهر ملی گلیم در کشور انجام و تصویب شده است، اظهار داشت: ظرف چند روز آتی یعنی در ۱۵ دی ماه، شهر عنبران رسما به‌عنوان شهر ملی گلیم در کشور اعلام می‌شود و بعد از اعلام رسمی، برنامه‌های اجرایی دقیق‌تر و بهتری برای معرفی گلیم عنبران صورت خواهد گرفت.
وی با اشاره به اینکه با ثبت شهر ملی گلیم تلاش خواهیم‌کرد تا شهر عنبران را شهر جهانی گلیم درسطح دنیا معرفی و ثبت کنیم افزود: زیرساخت‌های لازم جهت معرفی شهر عنبران به‌عنوان شهر ملی و جهانی وجود دارد و یکی از این زیرساخت‌ها در کنار تولید انبوه و با کیفیت بین المللی وجود نمایشگاه‌های دائمی صنایع دستی در شهر نمین و عنبران است.
فعالیت ۶ هزار صنعت‌گر و هنرمند حوزه گلیم بافی در اردبیل
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل در ادامه با بیان اینکه گلیم در بیشتر نقاط شهری و روستایی استان اردبیل تولید می‌شود گفت: بیش از ۶ هزار نفر صنعت‌گر و هنرمند در حوزه گلیم بافی در سطح استان اردبیل فعالیت می‌کنند که ۴ هزار نفر آن در شهر عنبران فعال هستند.
محمودی با بیان اینکه علاوه بر شهرستان نمین، بخش زهرای شهرستان گرمی نیز از مناطق تولید گلیم در استان محسوب می‌شود گفت: شهر عنبران با ۷ روستا و بخش و با وجود ۴ هزار بافنده شهرت جهانی دارد و از ۳ هزار پروانه تولید گلیم بافی صادر شده در سطح استان، ۲ هزار پروانه مربوط به شهرستان نمین است.
وی با بیان اینکه آموزش شاغلین صنایع دستی در روستاها و شهرها ادامه دارد، تصریح کرد: اداره کل میراث فرهنگی استان همه سالانه کلاس‌های آموزشی متعدد جهت افزایش تعداد بافندگان گلیم را برگزار می‌کند که یکی از اهداف این آموزش‌ها، آموزش بافت گلیم با کیفیت و با استاندارهای جهانی برای شاغلین این حوزه است.
تولید ۹۰ الی ۱۲۰ هزار مترمربع گلیم در شهر عنبران
این مسؤول با بیان اینکه در شهر عنبران سالانه ۹۰ الی ۱۲۰هزار مترمربع گلیم تولید می‌شود اظهار کرد: گلیم‌های بافته شده به ارزش ۱۲ الی ۱۳ میلیارد ریال علاوه بر فروش در داخل کشور به کشورهای آسیایی و اروپایی صادر می‌شود.
محمودی با اشاره به اینکه بیشترین صادرات صنایع دستی به کشورهای خارجی، گلیم و ورنی است بیان کرد: آمار دقیقی در خصوص میزان صادرات گلیم عنبران در دست نیست ولی بیشترین صادرات استان را گلیم عنبران و ورنی مغان به خود اختصاص داده است.
وی افزود: قبول داریم با شیوع ویروس کرونا صادرات به کشورهای آسیایی و اروپایی کاهش یافته ولی قطعا برنامه‌ریزی‌های خوبی جهت معرفی کلیم عنبران در سطح دنیا در آینده نزدیک اجرا خواهد شد.
ایجاد بازارچه فروش گلیم عنبران در حاشیه جاده
وی با بیان اینکه وجود ویروس کرونا، تولیدکنندگان و بافندگان گلیم را با مشکل روبه‌رو کرده و فروش این محصول باکیفیت، کمی با اما و اگر همراه شده اضافه کرد: سالانه در سطح استان جهت معرفی و فروش گلیم عنبران چندین نمایشگاه استانی و منطقه‌ای برپا می‌شد که به فروش محصولات کمک بسیاری می‌کرد ولی امسال به علت شیوع ویروس منحوس کرونا، امکان برگزاری اتسن نمایشگاه‌ها را نداشتیم.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل با بیان اینکه به محض اتمام کرونا نمایشگاه استانی و کشوری را برپا خواهیم کرد افزود: وجود نمایشگاه‌های دائمی در شهر نمین و عنبران از نقاط قوت است که در کنار بازگشایی این نمایشگاه‌ها، جشنواره گلیم عنبران را هم در دستور کار داریم.
محمودی با بیان اینکه با مساعد شدن شرایط در نظر داریم بازار موقت فروش گلیم عنبران را درشهرستان راه اندازی کنیم بیان کرد: یکی از برنامه‌ها جهت معرفی و فروش گلیم عنبران، ایجاد بازارچه‌های موقت در خود شهرستان و همچنین ایجاد بازارچه در حاشیه جاده از ورودی آستارا است.
وی اضافه کرد: محل ایجاد این بازار پیش بینی شده و پیگیر آماده سازی هستیم که به محض مساعد شدن شرایط، بازارچه موقت در ایام مختلف به‌خصوص ایام ورود مسافران به استان ایجاد خواهد شد.
فروش گلیم با کاربری‌های مختلف از طریق فضای مجازی
این مسؤول در پاسخ به سوال؛ «در زمان کرونا و با توجه به کاهش فروش محصولات چه تدبیری دیده شده؟»، افزود: وجود ویروس کرونا فروش در داخل و صادرات به خارج از کشور را تحت شعاع قرار داده ولی جهت ایجاد بسترهای مناسب فروش با اداره کل پست استان تفاهم نامه همکاری امضا شده است.
محمودی بیان کرد: طبق این تفاهم‌نامه صنعتگران و تولیدکنندگان صنایع دستی به اداره پشت معرفی و با توجه به پنل ایجاد شده، محصولات و تولیدات خود را به فروش می‌رسانند. البته امید است با ایجاد نمایشگاه مجازی، فروش محصولات را به حد مطلوب برسانیم.
به گزارش خبرگزاری فارس از اردبیل، ورود بیشتر صنایع دستی و میراث فرهنگی به حمایت از تولیدکنندگان عنبرانی و معرفی این شهر به عنوان مهد تولید گلیم و همچنین فراهم کردن زمینه‌های فروش در داخل کشور و حتی صادرات به‌صورت گسترده می‌تواند هم منجر به اشتغال پایدار روستایی شده و هم به اقتصاد منطقه و کشور کمک شایانی کند.
انتهای پیام/3463/ی
