به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از عصر ایران، رکسنا دانیالی - خارخَسَک با نام علمی Tribulus Terrestris گیاهی علفی، یک ساله و دارای ساقه های خوابیده است که گل هایی کوچک به رنگ زرد دارد. هرچند از تمام قسمت های گیاه مورد نظر از جمله میوه، دانه، برگ و ریشه می توان برای مقاصد درمانی و دارویی استفاده کرد، اما معمولا میوه پرکاربردترین بخش خارخسک است.
این گیاه بوته ای که تحت عناوین دیگری نظیر خسک و شکوهنج نیز شناخته می شود، در نقاط مختلف کره زمین مانند اروپا، آسیا، آفریقا و خاورمیانه رشد می کند. ریشه و میوه خارخسک از دیرباز در طب سنتی چین و طب آیورودا هند تاریخچه ای طولانی و مصرف دارویی داشته اند. مردم محلی مناطق مذکور غالبا از این گیاه برای افزایش میل جنسی، حفظ سلامت مجاری ادراری، تسهیل دفع سنگ های ادراری و همچنین کاهش تورم استفاده می کنند. مجموعه این فواید سبب شده تا امروزه از تریبولوس به طور گسترده در تولید مکمل های دارویی کمک گرفته شود. این محصولات به راحتی از طریق داروخانه های سراسر کشور قابل خریداری هستند.
در ادامه نگاهی به برخی از پر مصرف ترین و در عین حال مهم ترین مزایای استفاده از خارخسک خواهیم داشت که همگی با استناد به مقاله منتشر شده توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا جمع آوری شده اند:
هرچند اکثر مردم از خارخسک بیشتر به خاطر اثرات بالقوه آن بر عملکرد جنسی استفاده می کنند، اما این گیاه خارق العاده به واسطه فواید مهم دیگری نظیر تاثیرگذاری بر سلامت دستگاه قلبی و همینطور قند خون هم مورد بررسی قرار گرفته است.
برای مثال در پژوهشی تاثیر مصرف روزانه 1000 میلی گرم خارخسک روی 98 زن مبتلا به دیابت نوع 2 آزمایش شد. پس از گذشت 3 ماه بانوانی که مکمل مصرف کرده بودند در مقایسه با شرکت کنندگان گروه دارونما، سطح قند خون و کلسترول پایین تری را نشان دادند.
علاوه بر این مطالعات حیوانی نیز تایید کردند که خارخسک می تواند با کاهش سطح قند خون، رگ های خونی را از آسیب های احتمالی محافظت کرده و از افزایش کلسترول خون نیز جلوگیری کند.
یکی از محبوب ترین کاربردهای خارخسک به همین مورد مربوط می شود. محققان دریافته اند که مصرف دوز روزانه 750 الی 1500 میلی گرم از این گیاه به مدت 2 ماه در مردان، میل جنسی کاهش یافته را تا 79 درصد افزایش می دهد. از طرفی 67 درصد بانوان با مشکل مشابه نیز تقویت میل جنسی به دنبال مصرف 90 روزه 500 الی 1500 میلی گرم خارخسک را گزارش کردند.
در خصوص اختلال نعوظ آقایان هم نتایج ضد و نقیضی به دست آمده است. برخی مطالعات نشان می دهند که مصرف 800 میلی گرم از این مکمل به طور روزانه قادر به بهبود اختلال عنوان شده خواهد بود. در مقابل گزارشاتی دیگری در دست هستند که دوز روزانه 1500 میلی گرم در راستای تاثیر قابل قبول را توصیه می کنند.
بر اساس نتایج به دست آمده از مطالعات گوناگون، شمار زیادی از دانشمندان معتقد هستند که می توان نسبت به فواید زیر نیز اظهار امیدواری کرد:
- تعادل مایعات: خارخسک با اثر مدری خود به عنوان یک عامل ادرار آور عمل کرده و تولید آن را افزایش می دهد.
- تقویت سیستم ایمنی: تجویز فرآورده های گیاهی حاوی خارخسک در موش های صحرایی در فضای آزمایشگاهی نشان دهنده تاثیر این گیاه بر تقویت سیستم ایمنی بوده است.
- سلامت مغز و دستگاه عصبی: این ترکیب در محصولات چند جزئی، اثر ضد افسردگی بر موش های آزمایشگاهی داشته است.
- کاهش التهاب: برخی از تست های آزمایشگاهی نشان داده اند که خارخسک می تواند حاوی اثرات ضد التهابی باشد.
- تسکین درد: مکمل های با دوز بالا از خارخسک قادر به مهار سیگنال درد در موش های صحرایی بوده اند.
- کمک به درمان سرطان: تست های آزمایشگاهی حاکی از تاثیر ضد سرطانی احتمالی خارخسک هستند.
محققان تا به امروز از دوزهای متنوع به منظور ارزیابی اثرات خارخسک استفاده کرده اند. در مطالعات انجام شده روی فواید مرتبط با کاهش قند خون، بیشتر از دوز روزانه 1000 میلی گرم استفاده شد. این در حالی است که مطالعات مربوط به افزایش میل جنسی، دوزهای 250 الی 1500 میلی گرم به صورت روزانه را بررسی کرده اند.
گفتنی است که بر اساس یک سری از پژوهش ها، بهتر است تنظیم دوز مصرفی خارخسک با توجه به وزن بدن صورت گیرد. در چنین مطالعاتی معمولا به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، از 10 الی 20 میلی گرم عصاره استاندارد شده گیاهی استفاده شده است. برای مثال اگر وزن شما حدودا 70 کیلوگرم است، دوز روزانه معادل 700 الی 1400 میلی گرم مناسبتان خواهد بود.
در خصوص عوارض جانبی، آزمایش با استفاده از دوزهای متفاوت نگرانی های بسیار خفیفی را در این زمینه به دنبال داشت. با این وجود عوارض جانبی غیر معمول شامل گرفتگی معده و آسیب احتمالی کلیوی هستند. لازم به ذکر است که یک مورد مسمومیت هم در مردی که به منظور درمان سنگ کلیه از این فرآورده استفاده می کرد، گزارش شد. در مجموع بر اساس مطالعاتی که تا به امروز انجام شده اند، مکمل های دارویی خارخسک فاقد عوارض جانبی جدی، شدید و تهدید کننده حیات هستند. اما توصیه می شود که افراد علاقه مند به مصرف این دسته از فرآورده های گیاهی، پیش از هرگونه اقدامی نخست با پزشک و یا داروساز خود مشورت کنند و احتیاطات مصرف را در نظر داشته باشند.
