همشهری- علی خوش‌تراش: بسیاری از مردم علاقه وافری به مصرف میوه‌های گرمسیری و نوبرانه‌های خارج از فصل دارند و معمولا این دست محصولات را که از آنها به‌عنوان «میوه‌های لاکچری» یاد می‌شود، می‌توان در میوه‌فروشی‌های بسیاری از نقاط کشور تهیه کرد، با این وجود بیشتر مصرف‌کنندگان نمی‌دانند این میوه‌های خوش‌طعم و رنگارنگ در کدام مناطق پرورش می‌یابد و تولید می‌شود. برهمین اساس هم باورعمومی این است که بیشتر آنها وارداتی هستند، اما واقعیت چیز دیگری است. سیستان و بلوچستان استانی کم‌بارش و گرم و خشک است. همین موضوع سبب شده تا عموم مردم تصور کنند کار کشت و زرع دراین استان چندان به‌صرفه نباشد و بیشتر فعالیت‌های کشاورزی و باغداری دراین استان، درحد فعالیت‌های معیشتی است، اما باید اعتراف کرد که این استان با وجود خشکسالی‌های پیاپی و بارش‌های کم، همچنان از قطب‌های کشاورزی کشور، به‌ویژه در زمینه تولید محصولات گرمسیری و خارج از فصل است.
تولید محصولات بی‌رقیب
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری درباره جایگاه کشاورزی استان اظهار می‌کند: سیستان و بلوچستان از کم‌بارش‌ترین و کم‌آب‌ترین نقاط کشور است. طولانی و ادامه‌دار شدن خشکسالی آسیب‌های فراوانی به استان وارد کرده‌است. با وجود همه این مشکلات، این استان جایگاه هشتم تولیدات کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده‌است.
«امان‌الله طوقی» می‌گوید: موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی استان، ظرفیت و بازدهی پرورش و تولید محصولات و میوه‌های گرمسیری و خارج از فصل را به‌شدت بالا برده‌است. براین اساس سیستان و بلوچستان رتبه بالایی در تولید خرما و بسیاری از محصولات گرمسیری کشور دارد. وی ادامه می‌دهد: در بیشتر مناطق جنوبی کشور پرورش و تولید میوه‌های گرمسیری رایج است، اما قابل رقابت با محصولات سیستان و بلوچستان نیستند. به‌عنوان مثال رتبه نخست تولید موز و انبه به این استان اختصاص دارد.
توسعه اراضی زیر کشت
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان همچنین می‌گوید: توسعه اراضی زیرکشت محصولات گرمسیری و خارج از فصل با ظرفیت منابع آبی استان درحال انجام است و این موضوع ضمن ایجاد اشتغال بیشتر، مانع خروج ارز و سرمایه داخلی از کشور می‌شود و کاهش واردات را نیز به‌دنبال دارد. طوقی عنوان می‌کند: اکنون بیش‌از ۵ هزارهکتار از اراضی استان زیرکشت موز قرار دارد و تولیدات استان تا حد زیادی نیاز به واردات این محصول را رفع کرده‌است. وی می‌افزاید: چند سالی است که کشت و پرورش انبه نیز در مناطق جنوبی استان مورد توجه قرار گرفته که چشم‌انداز خوبی برای آینده این محصول نیز قابل تصور است.
رنگین‌کمان میوه‌های گرمسیری
این مسئول همچنین اظهار می‌کند: پرورش و تولید دیگر میوه‌های گرمسیری نیز در سیستان و بلوچستان مورد توجه قرار گرفته است. به‌عنوان مثال در سال جاری تاکنون هزار و ۲۰۰ تن میوه گرمسیری «چیکو» از سطح ۱۵۰ هکتار از باغ‌های این استان برداشت شده و این درحالی‌است که سطح کل باغ‌های زیرکشت این محصول ۲۳۱ هکتار است و عمده آنها در شهرستان‌های چابهار، سرباز، کنارک و قصرقند قرار دارند.
طوقی می‌افزاید: علاوه بر میوه‌های یاد شده، میوه‌هایی مانند «پالسا»، «گواوا»، «سیتاپُل»، «پاپایا»، «جَم»، «تمبرهندی»، «انار بی‌دانه»، «بیرام»، «جمبولان» و «کنار» در منطقه بلوچستان کشت و پس از برداشت، روانه بازارهای مصرف در داخل و حتی خارج از کشور می‌شود.
تولید بهترین انواع خرما
سیستان و بلوچستان با دارا بودن شرایط آب و هوایی تقریبا استوایی، گرم و مرطوب، خاستگاه تولید متنوع‌ترین میوه‌های گرمسیری در کشوراست و حتی در تولید برخی میوه‌ها در ایران بی‌رقیب محسوب می‌شود که مهم‌ترین آنها خرماست. به‌گفته مسئولان مربوط دراستان، پس‌از بررسی آمارهای ارائه شده ازسوی سازمان‌های جهاد کشاورزی سراسر کشور، این نتیجه به‌دست می‌آید که رتبه نخست تولید خرما از آن سیستان وب لوچستان است. معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان با بیان اینکه این محصول مهم‌ترین و بالاترین رقم تولیدات کشاورزی استان را دارد، می‌گوید: فروش و عرضه این محصول به اندازه تولید آن اهمیت دارد، در غیر این‌صورت فعالیت‌های کشاورزان منطقه بی‌نتیجه خواهد ماند.
طوقی بیان می‌کند: اکنون سرمایه‌گذاری‌های خوبی برای ایجاد سردخانه‌ها، صنایع تبدیلی و بسته‌بندی دراستان درحال انجام است و گام‌های خوبی نیز دراین رابطه برداشته شده‌است.
وی ادامه می‌دهد: هنوز فضا برای ایجاد این دست زیرساخت‌ها در استان وجود دارد و هر سرمایه‌گذاری از هر نقطه از کشور بخواهد دراین حوزه‌ها سرمایه‌گذاری و فعالیت کند، حتما مورد حمایت سازمان جهاد کشاورزی استان قرار می‌گیرد و از همه خدمات، ازجمله کسب مجوز و تسهیلات، بهره خواهد برد.
تولید میوه‌های خارج از فصل
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان تأکید می‌کند: یکی از ویژگی‌های بارز کشاورزی استان، تولید محصولات خارج از فصل است. به‌عنوان نمونه، هندوانه شب یلدایی که در سراسر کشور عرضه می‌شود، بیشتر در منطقه چابهار پرورش می‌یابد. طوقی می‌افزاید: لیموی ترش، نارنگی، کریپ‌فرود، ترنج، انگور یاقوتی، انار بی‌دانه و انار رسمی ازجمله میوه‌های تولیدی استان هستند که خارج از فصل در سیستان و بلوچستان تولید و روانه بازار مصرف می‌شود.
وی همچنین اظهار می‌کند: با توجه به محدود بودن منابع آبی استان، توسعه کشت گلخانه‌ای در دستورکار است و اکنون بیش از ۳۲۰ هکتار گلخانه در استان به تولید انواع محصولات اشتغال دارند.
طوقی عنوان می‌کند: موقعیت آب و هوایی سیستان و بلوچستان سبب شده بسیاری از نقاط استان در طول سال به تولید انواع محصولات گلخانه‌ای اشتغال داشته باشند که دراین رابطه بسیاری از محصولاتی که امکان تولید آنها در خارج از فصل وجود ندارد، دراین منطقه تولید می‌شود.
استفاده بهینه از پساب نخیلات
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان درباره کشت برنج در منطقه نیکشهر نیز می‌گوید: هر تولیدکننده‌ای می‌داند که کشت برنج آن هم در سیستان و بلوچستان منطقی نیست، چراکه منابع آبی ما محدود است و برای تولید چنین محصولاتی کفاف نمی‌دهد.
طوقی ادامه می‌دهد: این‌درحالی‌است که برخلاف تصورهای موجود، کشت برنج در جوار نخلستان‌های نیکشهر بلامانع و حتی مفید است. وی می‌افزاید: باید اشاره کرد که آب مورد استفاده در شالیزارهای نیکشهر آب‌های اضافی، سطحی و پساب‌های نخلستان‌هاست. اگر این آب‌ها برای کشت برنج مورد استفاده قرار نگیرند، هدر می‌رود، پس چه بهتر است که از آنها برای تولید محصولات دیگری استفاده شود.
طوقی اضافه می‌کند: ریشه نخل‌ها باید با رطوبت و آب در تماس باشد. به همین منظور باغداران در جوار نخلستان‌ها و باهدف افزایش کیفیت محصول خرما، اقدام به کشت یونجه یا شبدر می‌کنند تا رطوبت لازم برای نخل‌ها تأمین شود. در نیکشهر این فعالیت به کشت برنج اختصاص یافته و میزان فعالیت هم برای تولید برنج مصرفی کشاورزان است و جنبه تجاری ندارد.
