خبرگزاری مهر، گروه بین الملل رامین حسین آبادیان: حضور جمهوری اسلامی ایران در عراق به ویژه از زمان ظهور تروریست‌های تکفیری داعش در این کشور، همواره توسط برخی جریان‌های خارجی به عنوان دستاویزی برای متهم کردن تهران به مداخله جویی در این کشور، مطرح شده است؛ جریان‌هایی که تلاش می‌کنند این حضور را در راستای دخالت در امور داخلی عراق جلوه دهند.
در وهله اول باید گفت کاملاً طبیعی است که جمهوری اسلامی ایران بر اساس همسایگی و حسن همجواری همواره نسبت به فرایند تحولات سیاسی و میدانی در کشورهای همسایه خود دغدغه‌مند باشد. از همین روی، دغدغه‌مندی تهران نسبت به سلسله تحولات، رویدادها و رخدادهای مختلف در عرصه‌های سیاسی و امنیتیِ کشورهای همسایه یک مسأله کاملاً طبیعی است. علت هم آن است که هر نوع نابسامانی و هرج و مرج در این کشورها، امنیت تهران را نیز متأثر می‌سازد.
ایران بر اساسِ اصل حسن همجواری و نیز وجود اشتراکات فرهنگی، مذهبی و تاریخی، نسبت به تحولات سیاسی و امنیتی در کشورهای همسایه خود حساسیت به خرج می‌دهد افزون بر آنچه که گفته شد، جمهوری اسلامی ایران با همسایگان خود از جمله سوریه و عراق اشتراکات زیادی در عرصه‌های گوناگون دارد؛ اشتراکات گسترده‌ای در حوزه‌های مذهبی، فرهنگی، تاریخی و غیره. بنابراین، وجود چنین اشتراکاتی موجب می‌شود تا تهران بیش از هر زمان دیگری نسبت به تحولات کشورهای همسایه خود حساسیت به خرج دهد؛ کما اینکه همسایگان نیز کمتر از این حساسیت را از تهران انتظار ندارند.
نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد، این است که جمهوری اسلامی ایران به صورت مستقل و یکجانبه در برخی کشورهای همسایه خود حضور ندارد و این حضور در واقع نشأت‌گرفته از درخواست رسمی و علنی مقامات این کشور است.
به عنوان نمونه مقامات سوری و عراقی خود بارها و در مناسبت‌های مختلف اعلام کرده اند که رسماً از تهران برای حضور در بغداد و دمشق جهت مبارزه با تروریسم دعوت به عمل آورده‌اند. افزون بر این، پس از حمله ددمنشانه رژیم صدام معدوم به کویت نیز این مقامات کویتی بودند که رسماً از جمهوری اسلامی ایران برای حضور در این کشور دعوت به عمل آوردند.
بنابراین، ناگفته پیداست که ایران از بدو پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون ضمن پایبندی به تمامی اصولِ حسن همجواری، به موازین نظامی و دیپلماتیک در حمایت از دوستان و همسایگان خود پایبند بوده است. این درحالی است که می‌توان گفت درحال حاضر با توجه به مصوبه پارلمان عراق مبنی بر لزوم خروج نیروهای آمریکایی از این کشور، حضور نظامیان ایالات متحده در آنجا برخلاف حضور ایران، یک حضور کاملاً غیرقانونی است.
به این مسأله نیز باید اشاره کرد که تأثیرگذاری حضور جمهوری اسلامی ایران در کشورهای منطقه از جمله سوریه و عراق تنها در حوزه‌های امنیتی، نظامی و میدانی قابل مشاهده نیست بلکه در دیگر حوزه‌ها نیز می‌توان این حضور را به خوبی مشاهده کرد. به عنوان نمونه، یکی از آثار حضور ایران در کشورهای منطقه تأثیرگذاری گفتمانی آن بوده است که امروز این تأثیرگذاری را می‌توان در سوریه، عراق، یمن، فلسطین، لبنان و … به وضوح مشاهده کرد.
تأثیرگذاری حضور ایران در نقاط مختلف از جمله سوریه و عراق تنها در حوزه‌های امنیتی و میدانی نیست بلکه دیگر حوزه‌ها ازجمله حوزه گفتمانی را نیز شامل می‌شود زمانی که طرف‌های خارجی و در رأس آنها ایالات متحده آمریکا، عربستان سعودی و بنگاه‌های رسانه‌ای، تبلیغی وابسته به آنها از حضور جمهوری اسلامی ایران در کشورهای منطقه به عنوان دخالت یاد می‌کنند، این سوال برای افکار عمومی ایجاد می‌شود که چگونه اقدامات کشوری با مؤلفه‌های مذکور که بدان اشاره شد، مداخله جویی تلقی می‌شود؟ در واقع، آمریکایی‌ها و سعودی‌ها با هدف ایران هراسی رسانه‌های خود را بسیج کرده اند تا از حضور ایران در منطقه به عنوان مداخله جویی یاد کنند.
موج ایران هراسی توسط واشنگتن و ریاض تا جایی اوج گرفته است که حتی آنها سلسله تحولات و رخدادهای منطقه‌ای سال‌ها و ماه‌های گذشته را نیز که هیچ ارتباطی به ایران نداشته است، به آن ارتباط داده اند. اعتراضات اکتبر سال ۲۰۱۹ در عراق در واکنش به اوضاع اقتصادی و معیشتی در این کشور برگزار شد اما بوق‌های تبلیغاتی آمریکا و عربستان ضمن منحرف ساختن مسیر این اعتراضات، آن را در مواجهه با ایران جلوه دادند.
از سوی دیگر، متحدان آمریکا و عربستان به ویژه امارات نیز در این پازل نقش آفرینی کردند. اماراتی‌ها به مزدوران خود مبالغی را جهت به آتش کشیدن کنسولگری ایران در عراق پرداخت کردند تا اینگونه القا کنند که مردم عراق در اعتراض به دخالت‌های ایران چنین اقدامی را صورت داده اند! تمامی این تلاش‌ها و اقدامات خصمانه علیه تهران در عراق درحالی صورت می‌پذیرد که بنا بر اذعان مقامات رسمیِ پیشین و کنونی عراق، ایران اولین کشوری بود که پس از یورش داعش به عراق به حمایت از بغداد شتافت.
در نقطه مقابل، حضور ایالات متحده آمریکا در عراق نه تنها همواره با مداخله جویی همراه بوده است بلکه با واشنگتن در طول مدت زمان گذشته تمام تلاش خود برای بسط سیطره و نفوذ در نقاط مختلف عراق را به کار بسته است. آمریکایی‌ها تاکنون جنایت‌های متعددی را در عراق مرتکب شدند که شکنجه و کشتار عراقی‌ها در زندان مخوف «أبو غریب» تنها بخشی از این جنایت‌ها محسوب می‌شود.
اقدامات آمریکا در عراق از سال ۲۰۰۳ تاکنون نشان می‌دهد که واشنگتن فراتر از مداخله جویی به دنبال بسط نفوذ و هیمنه خود در عراق است از سوی دیگر، افکار عمومی عراقی هنوز جنایت نیروهای شرکت امنیتی خصوصی آمریکایی «بلک واتر» علیه غیرنظامیان عراقی در سال ۲۰۰۷ را فراموش نکرده اند؛ نیروهایی که به قتل ۱۴ شهروند عراقی در میدان «النسور» عراق مبادرت ورزیده و یک کشتار دسته جمعی را رقم زدند. چندی پیش نیز «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا حکم عفو ۴ تَن از نیروهای شرکت مذکور را که در جنایت النسور دست داشتند، صادر کرد.
افزون بر تمامی آنچه که گفته شد، سفارت ایالات متحده آمریکا در حال حاضر از یک مرکز دیپلماتیک به یک پادگان نظامی تبدیل شده است و شخصیت‌های عراقی بر این باورند که تمامی اقدامات جاسوسی و امنیتی واشنگتن علیه عراق و گروه مقاومت حشد شعبی در داخل همین سفارت انجام می‌شود؛ سفارتی که پیچیده‌ترین و غیرمعمول ترین تدابیر امنیتی را در حال حاضر به خود می بیند.
بر اساس تمامی آنچه که گفته شد، مقایسه نوع و ماهیت حضور جمهوری اسلامی ایران و نیز ایالات متحده آمریکا در عراق به خوبی حاکی از آن است که تهران در راستای شکل گیری یک عراق قدرتمند، تأثیرگذار و قوی گام برمی دارد به گونه‌ای که بغداد بتواند نقش راهبردی خود در منطقه را بازیابی کند. این درحالی است که آمریکایی‌ها با اقدامات جنایتکارانه ای که در طول حدود ۲ دهه اخیر در عراق انجام داده اند ضمن ایجاد تروریسم در آن، اکنون نیز فراتر از مداخله جویی به دنبال بسط نفوذ و هیمنه خود در عراق هستند.
