شایع‌ترین اختلالات عصبی در سالمندان کدامند؟  

اول اکتبر مصادف با ۹ مهرماه روز جهانی سالمندان نامگذاری شده که فرصتی مناسب برای اطلاع رسانی در این زمینه است.

دکتر فاطمه محمدیان، متخصص بیماریهای مغز و اعصاب در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا اظهار داشت: شیوع جنسیتی این بیماری ها نشان می دهد سکته مغزی در بین مردان و سایر اختلالات در بین زنان شایع‌تر است.

وی بیان داشت: سکته مغزی به عنوان رویدادی خطرناک و تهدید کننده زندگی، زمانی اتفاق می افتد که خون رسانی به قسمتی از مغز به طور ناگهانی قطع یا رگ خونی در مغز پاره شود.  

محمدیان با اشاره به اینکه علائم هشدار دهنده این بیماری شامل افتادگی صورت، ضعف بازو و مشکل در گفتار است، گفت: درصورت مشاهده علائم هشدار دهنده سکته مغزی، باید فوراً با اورژانس تماس گرفته شود.

وی افزود: آلزایمر یک بیماری پیشرونده است که سلول های مغز را از بین می برد و در اساسی ترین عملکردهای روحی و جسمی فرد تداخل ایجاد می کند و علت دقیق آن هم، هنوز ناشناخته است.

متخصص بیماریهای مغز و اعصاب با اشاره به اینکه بیماری پارکینسون، یک بیماری مزمن و پیشرونده حرکتی است، افزود: بیماری پارکینسون شامل نقص و مرگ سلول های عصبی حیاتی در مغز می شود. گزینه های درمانی این بیماری شامل دارو و جراحی برای مدیریت علائم آن است.

وی افزود: نوروپاتی به عنوان یک اختلال عصبی سبب علائمی مانند بی‌حسی و ضعف می شود که در اغلب موارد، دست ها و پاها را تحت تاثیر قرار می دهد.

محمدیان با اشاره به اینکه میوپاتی، اختلال در ماهیچه ها است، افزود: میوپاتی با ضعف عضلانی مشخص می شود که معمولاً شدیدترین حالت در قسمت فوقانی بازوها و ران ها است.

وی بیان داشت: دیستروفی عضلانی، گروهی از اختلالات پیشرونده عضلانی است که اساس ژنتیکی دارد. علائم این بیماری با ضعیف شدن عضلات نزدیک به تنه بدن شروع می شود و در ادامه به تحلیل رفتن شدید عضلات و انقباض ماهیچه ها می انجامد.

وی تاکید کرد: اقداماتی وجود دارد که می توان برای به حداقل رساندن خطر ابتلا به یک بیماری مغز و اعصاب انجام داد که اولین اقدام کنترل عوامل خطر مانند سیگار، فشار خون بالا، کلسترول بالا و چاقی است. در صورتی که افراد سنین بالا دچار یک بیماری مغز و اعصاب شوند، هرچه سالم تر باشند، بهتر می توانند با آن کنار بیایند.

نسبت افراد مسن جهان در بین سال های ۲۰۱۵ تا ۲۰۵۰ تقریباً دوبرابر می شود

وی با اشاره به اینکه جمعیت جهان به سرعت در حال پیر شدن است، گفت: بین سال های ۲۰۱۵ تا ۲۰۵۰ میلادی، نسبت افراد مسن جهان تقریباً  دوبرابر می شود و از حدود ۱۲ به حدود ۲۲ درصد خواهد رسید.

متخصص بیماریهای مغز و اعصاب ادامه داد: افراد مسن با مشکلات جسمی و روانی خاصی روبرو هستند که باید به دقت شناخته شود.

وی گفت: بیش از ۲۰ درصد از بزرگسالان ۶۰ سال به بالا از اختلالات روانی یا عصبی رنج می برند (به استثنای اختلالات سردرد) و ۶.۶ درصد از همه ناتوانی ها در افراد بالای ۶۰ سال به اختلالات روانی و عصبی نسبت داده می شود.

بسیاری از اختلالات سیستم عصبی درمان پذیر هستند

محمدیان بیان داشت: بسیاری از اختلالات مغز و سیستم عصبی را می توان با موفقیت درمان کرد و همچنین درمان های مختلفی که پزشکان از آن استفاده می کنند دائما درحال بهبود است.

وی افرود: پیری بیولوژیکی به عنوان فرایندی از تغییرات پیشرونده، ذاتی و تجمعی سلولی و اندامی تعریف می شود که به کاهش توانایی ارگانیسم برای مقاومت برابر عوامل استرس‌زا منجر می‌شود.  این تغییرات در نهایت منجر به کاهش توانایی بدن برای زنده ماندن می شود.  

متخصص بیماریهای مغز و اعصاب گفت: پیری بیولوژیکی همچنین با جهانی بودن در جمعیت ها، فرهنگ ها و محیط های فیزیکی مشخص می شود.

وی با اشاره به اینکه علل دقیق پیری ناشناخته مانده است، گفت: بسیاری از نظریه های پیری با شواهد تجربی پشتیبانی می شوند، اما هنوز یک چارچوب واحد پیدا نشده است.

متخصص بیماریهای مغز و اعصاب بر لزوم حفظ و ارتقا سلامتی آنان تاکید کرد و گفت: بدیهی است که مواردی که برای سیستم "مغز و اعصاب" شما مفید محسوب می‌شوند، معمولاً برای قلب و سایر سیستم های بدن نیز مفید هستند.  

وی با اشاره به اینکه خوب استراحت کردن برای همه از جمله سالمندان بسیار مفید است، گفت: دست کم ۷ ساعت خواب خوب داشته باشید. برخی از افراد با بیشتر یا کمی کمتر عملکرد بهتری دارند. مقابله با مشکلات خواب ممکن است زمان‌بر باشد، اما برخی کارها را می توان برای بهبود خواب انجام داد.

محمدیان به سالمندان توصیه کرد که تغذیه مناسب داشته باشند و خوب غذا بخورند. تغذیه به طور کلی نقش مهمی در سلامت ما دارد. مغز و سیستم عصبی به غذاهای غنی از ویتامین B، اسیدهای چرب امگا ۳، ویتامین D، منیزیم و آهن نیاز دارد.  

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: ماهی،  آجیل به ویژه گردو، حبوبات، سبزیجات سبز تیره، شیر کم چرب، ماست، غلات غنی شده،  سیب زمینی و گوجه فرنگی، فهرستی از غذاهای مناسب است که باید در رژیم غذایی متعادل گنجانده شود.  

وی به استفاده زمان روزانه از نور خورشید و شیر غنی شده برای تامین ویتامین D، روغن سرشار از امگا-۳ مثل روغن زیتون و کنجد تاکید کرد و گفت: کاهش استرس یکی از مهمترین مواردی است که یاید مورد توجه جدی قرار گیرد. هرچند استرس می تواند بر سیستم عصبی تأثیر بگذارد، اما مواردی مانند یوگا، مدیتیشن، تنفس عمیق و ورزش منظم می تواند سیستم عصبی را در وضعیت مناسبی نگه دارد.

محمدیان با اشاره به اینکه ورزش و تمرینات بدنی همیشه در حفظ سلامت بدن، بسیار کمک کننده است، گفت: اگر می توانید راه بروید، می توانید به اندازه کافی ورزش کنید. پیاده روی ساده روزانه ۲۰-۳۰ دقیقه می تواند معجزه کند.

وی تاکید کرد: مغز را تمرین دهید. فعال نگه داشتن مغز می تواند به ما در حفظ ارتباطات و بهبود حافظه و انعطاف پذیری کمک کند. این امر به ویژه با افزایش سن اهمیت دارد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: یادگیری چیزهای جدید، دیدن مکان های جدید، حل معماها و مشکلات، انجام کارهای جدید از جمله کارهایی است که می تواند ما را تیزبین نگه دارد.

وی افزود: علاوه بر این، محققان نشان داده اند که نوشتن ساده روی کاغذ سیستم عصبی را به خوبی فعال می کند. به مدت پانزده دقیقه در روز، نوشتن روی کاغذ - یا حتی نقاشی روی کاغذ چندین فرایند روحی و جسمی را تقویت می کند.

محمدیان گفت: کنترل و درمان فاکتورهای خطر ایجاد سکته مغزی، بیماری آلزهایمر و دیگر سندرم های سالمندی  شامل بیماری دیابت، فشارخون، چربی بالا است. در برخی موارد، علائم عصبی ممکن است تهدید کننده زندگی باشد و باید بلافاصله در شرایط اضطراری ارزیابی شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: در صورت مشاهده هر یک از این علائم تهدید کننده زندگی از جمله موارد زیر، بهتر است با مراقبت های پزشکی فوری (با ۱۱۵ تماس بگیرید) که این موارد شامل تغییر در سطح هوشیاری، مانند بیهوشی یا عدم واکنش، مشکل در بلع، سرگیجه یا سردرد شدید گفتار مبهم یا آشفته یا ناتوانی در صحبت کردن از دست دادن هماهنگی ماهیچه ها و اختلال تعادل، مشکلات تنفسی، مانند تنگی نفس، تنفس سخت، خس خس سینه، تنفس نکردن تشنج، فلج ناگهانی یا ناتوانی در حرکت دادن قسمتی از بدن در بیمارانی که در معرض ابتلا به دمانس (زوال عقل) است.

وی گفت: رعایت موارد زیر در این زمینه کمک کننده است:

- افزایش ارزیابی و تشخیص زودهنگام، کاهش ریسک و پیشگیری و مدیریت بیماریهای مزمن برای افرادی که مبتلا به آلزایمر یا سایر زوال عقل هستند یا در معرض خطر هستند.

- افزایش استفاده از سایر خدمات پیشگیرانه بالینی مانند کنترل فشار خون، غربالگری سرطان.

- ارائه برنامه های تغییر شیوه زندگی از طریق برنامه ملی پیشگیری از دیابت برای کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲.

- ترویج برنامه های فعالیت بدنی برای کاهش خطر ابتلا به زوال عقل، درد آرتروز و زمین خوردن.