روزنامه ایران نوشت: هفته تکریم و منزلت سالمندان نیز همانند بسیاری از مناسبت‌های تقویمی هرساله بهانه‌ای است برای بحث و گفت‌و‌گوهای کلیشه‌ای درخصوص مشکلات سالمندان. با فرا رسیدن این هفته راهکارهایی برای برون‌رفت از چالش‌هایی که در آینده‌ای نزدیک پیش روی جامعه قرار خواهد گرفت، در این هفته مطرح و بعد بسیاری شان فراموش می شود تا سال دیگر! اما به‌راستی تاکنون در این زمینه چه اقداماتی صورت گرفته است؟ نخستین بار در برنامه سوم توسعه کشور به موضوع ساماندهی سالمندان توجه شد اما سال‌ها گذشت تا سرانجام ۳۱ شهریور ۱۳۹۹، سند ملی سالمندان کشور به دستگاه‌های اجرایی عضو شورای ملی سالمندان کشور ابلاغ شد. حالا اما با وجود ابلاغ این سند همچنان در پیچ و خم مشکلات سالمندانی که در آینده‌ای نزدیک بیش از یک سوم جمعیت کشور را تشکیل خواهند داد مانده‌ایم. به اعتقاد کارشناسان این حوزه در سال‌های کنونی سالمندان شرایط مناسب‌تری نسبت به گذشته دارند اما در سال‌های آینده با افزایش تعداد سالمندان شرایط سخت‌تر خواهد شد. از این رو باید مشکلات و چالش‌های این گروه به‌درستی مشخص تا زیرساخت‌های مورد نیاز آن فراهم شود. هرچند که در شرایط پاندمی فعلی سالمندان با مشکلاتی به مراتب بیشتر از گذشته در حوزه روان و بهداشت و درمان مواجه هستند.
ما هنوز درگیر نیازهای اولیه سالمندان هستیم
رئیس انجمن علمی طب سالمندی و سالمندشناسی ایران در این باره به «ایران» می‌گوید: در سال‌های اخیر کشور ما همانند بسیاری از کشورهای جهان با افزایش سن سالمندی و مسائل مربوط به آن مواجه بود، اما آنچه در سال‌های آتی مورد نیاز است توجه بیشتر به کیفیت زندگی سالمندان است. در واقع در کشور ما در سنوات گذشته آن‌گونه که باید در حوزه سالمندی اقدام نشده و کارنامه موفقی دراین‌باره نداریم از این‌رو در این حوزه نگرانی‌های جدی وجود دارد.
احمد دلبری می‌افزاید: طی 40 سال گذشته، امید به زندگی در کشور ما افزایش یافته، اما طی این سال‌ها چقدر زیرساخت‌های اجتماعی مناسب و نیروی مراقب متخصص در کشور تربیت شده است؟ می‌دانیم سرعت دو برابر شدن سالمندان در20 سال آینده از سال‌های کنونی نیز بیشتر خواهد بود و ما آمادگی مواجهه با این تعداد سالمند را که در گروه افراد آسیب‌پذیر قرار می‌گیرند نداریم.
او با اشاره به مشکلات درمان سالمندان می‌افزاید: 90 درصد سالمندان در کشور دارای بیمه پایه‌ای هستند، اما تنها 31 درصد سالمندان امکان استفاده از بیمه مکمل را دارند و متأسفانه در جامعه روستایی با شرایط وخیم‌تری مواجه هستیم و این عدد در جوامع روستایی به کمتر از11 درصد رسیده است.
از سوی دیگر حدود 45 درصد سالمندان ما مستمری ماهانه دریافت می‌کنند و حدود 55درصد از حقوق ثابت بازنشستگی محروم هستند. این بدان معنا است که ما هنوز درگیر نیاز اولیه سالمندان هستیم و در سال‌های آینده با مشکلات بسیاری مواجه هستیم.
متأسفانه فقر در جامعه سالمندی دو برابر سایر گروه‌های سنی است و این میزان فقر در زنان سالمند بیشتر است. به‌طوری که می‌توان گفت اگر در کل جمعیت سالمندان 25 درصد، دچار فقر نسبی هستند، در زنان سالمند میزان فقر 40 درصد و در مردان سالمند 19 درصد است. همچنین 37 درصد از سالمندان آسیب‌پذیر از فقر رنج می‌برند. دلبری درباره مسکن سالمندان می‌گوید: وضعیت مالکیت مسکن در میان سالمندان هم مناسب نیست و نسبت به گروه‌های سنی دیگر بدتر است. در سال 1385، 90 درصد سالمندان مسکن شخصی داشتند اما در 1395 این میزان به 82 درصد رسیده است.
او با تأکید بر اینکه مشکلات سالمندان تنها به مسائل مالی و معیشت ختم نمی‌شود می‌گوید: موضوع مراقب متخصص از سالمندان یکی از نیازهای اساسی این حوزه است. در کشورهای توسعه‌یافته مثل سوئد برای 2 میلیون جمعیت سالمندی حدود 1000 نفر متخصص طب سالمندان وجود دارد در حالی که در ایران برای 8 میلیون نفر این عدد به 8 نفر می‌رسد.
حقیقت این است که در حال حاضر سالمندان ما به‌طور میانگین 5.5 فرزند دارند که طبق آمار 2.3 آنها حمایتگر هستنند. بنابراین هنوز با مشکلات جدی در زمینه مراقبت از سالمندان مواجه نشده‌ایم اما در آینده‌ای نزدیک سالمندان که بیشتر تک فرزند یا بدون فرزند هستند از این نیروهای حمایتگر محروم خواهند بود و نیاز به حضور مراقب متخصص و آموزش‌دیده بیش از پیش خودنمایی خواهد کرد.
وی معتقد است که باید سلامت این گروه از جامعه و پیشگیری از بیماری‌های دوران سالمندی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
او تأکید می‌کند: موضوع سالمندی در دنیا یک انقلاب خاموش است و نیازمند ایجاد زیرساخت‌های مناسب است. از این‌رو موضوع سالمندی در کشور ما باید به یک موضوع حاکمیتی تبدیل شود و دولت جدید هم باید از همین امروز اقدام جدی را در این حوزه انجام دهد تا بتوانیم به نتیجه مطلوب دست پیدا و از این مرحله عبور کنیم.
تنهایی سالمندان را تهدید می‌کند
رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور نیز به «ایران» می‌گوید در دو دهه آینده با تغییر در چالش‌ها و دگردیسی مشکلات پیش روی این گروه از جامعه مواجه خواهیم بود. همان موضوعی که برخی از کارشناسان از آن به سونامی سالمندی در کشور یاد می‌کنند و برخی دیگر آن را فرصتی می‌دانند برای رشد و تعالی کشور.
حسام‌الدین علامه، با اشاره به برخی آمارها در این حوزه به «ایران» می‌گوید: در حال حاضر جمعیت سالمندانی که بیش از 60 سال سن دارند، حدود 2/10 درصد یعنی حدود هشت و نیم میلیون نفر از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. نگاهی به آمار نشان می‌دهد طی 43 سال یعنی از سال 1355 تا سال 1398، جمعیت سالمندی ایران با 5 درصد رشد از 5 درصد به 10درصد رسیده بود اما این آمار طی مدت 23 سال گذشته با تغییر قابل توجهی مواجه شد تا جایی که می‌توان گفت تا سال 1420، جمعیت سالمندی دوبرابر شده و از 10 درصد به 20درصد خواهد رسید، و از آنجایی که منحنی رشد جمعیت سالمندی با سرعتی چشمگیر رو به رشد است پیش‌بینی می‌شود در سال 1435 با رشد 33 درصدی جمعیت سالمندان کشور روبه‌رو شویم. به این معنا که حدود یک سوم جمعیت کشور را سالمندان تشکیل دهند. در واقع در کشور ما در طی 20 سال با رشد دوبرابری جمعیت سالمند مواجه هستیم. درحالی که این اتفاق در کشورامریکا در طی 70 سال، در سوئد طی 90 سال و در فرانسه در مدت 120 سال روی داده است.
او ادامه می‌دهد: تنهایی سالمندان یکی از چالش‌هایی است که در آینده با آن مواجه خواهیم بود. در حال حاضر 4میلیون و 200 هزار دختر و پسر مجرد در سنین31 تا 39 سال در کشور حضور دارند. همچنین یک میلیون و 500 هزار نفر مجرد نیز در بازه سنی 40 تا 60 سالگی وجود دارد. یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد حتی با وجود ازدواج تعدادی از این افراد باز هم در آینده‌ای نزدیک با رقم قابل توجهی در حوزه تجرد قطعی سالمندان مواجه خواهیم بود و عدد 80 هزار تجرد قطعی کنونی در سالمندان در آینده‌ای نه چندان دور چندین برابر خواهد شد. از سوی دیگر جمعیت زنان بدون همسر هم در کشور در حال افزایش است. کاهش بعد خانوار، تغییر سبک زندگی به دلیل سکنی در آپارتمان‌های کوچک و ازدیاد خانواده‌های هسته‌ای همه و همه باعث می‌شود امکان حمایت از این قشر از جامعه کاهش یابد و نیاز به مراقب آموزش‌دیده بیش از پیش احساس شود. بنابراین باید فرهنگ حمایت از سالمندان بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و آموزش نیروهای مجرب در دستور کار قرار گیرد تا در آینده با مشکل سالمندان تنها مواجه نشویم.
کاهش مرگ سالمندان با واکسیناسیون
حامد برکاتی مدیرکل جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت خبرهای خوشی از حوزه سلامت سالمندان در دوران اپیدمی دارد. حالا دیگر جمعیت 70درصدی سالمندان که تا ماه‌های گذشته واکسن زده بودند به 95 درصد رسیده‌اند. او می‌گوید: میزان ابتلای به کرونا در مراکز نگهداری سالمندان65 درصد کاهش یافته است. حدود 95 درصد سالمندان این مراکز واکسن دوز اول و دوم کرونا را تزریق کرده و پنج درصد دیگر دوز اول را زده‌اند. وی می‌افزاید: مرگ‌و‌میر سالمندان بالای 60 سال در بیمارستان‌ها با بررسی‌های انجام شده در مرداد ماه و پس از واکسیناسیون 30 درصد کاهش یافته و روندی نزولی دارد.
