عصر ایران - اگرچه 27 سپتامبر – روز جهانی گردشگری- را پشت سر گذاشته‌ایم اما چون سازمان جهانی گردشگری شعار امسال را «گردشگری برای رشد فراگیر» قرار داده و بیشترین آسیب کرونا به صنعت توریسم وارد شده جا دارد بدانیم گردشگری در وضعیت پساکرونا چگونه می‌تواند به رشد فراگیر یاری رساند؟
دکتر منوچهر جهانیان رییس دانشکدۀ علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ و رییس «کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار گردشگری» در یادداشت حاضر به همین پرسش پاسخ داده است:
گردشگری در عرصه‌های مختلف و اثرگذاری آن بر فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و امنیتی در کشور‌های مختلف جهان، جامعه محور بودن و تاثیر آن بر ایجاد اشتغال و کارافرینی و توان‌مندسازی جوامع میزبان ومحلی به واسطه بهره مندی از توسعه فعالیت‌های گردشگری؛ به ویژه توسعه فعالیت‌های اقتصادی در مقاصد برای جوامع میزبان و محلی را می‌توان از عوامل و زمینه‌هایی دانست که سبب شدند سازمان جهانی گردشگری (unwto) روز ۲۷ سپتامبر 2021 را به عنوان« گردشگری برای رشد فراگیر» نام نهد.
با این هدف که روز جهانی گردشگری را در کنار جوامع بومی و محلی و اهمیت این بخش و نقش مهم و تاثیرگذار آنان را برای توسعۀ فعالیت های گردشگری و توسعه روابط بینافرهنگی در عرصه بین‌المللی در راستای توسعه و تحکیم روابط فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی جشن بگیرند.
نگاهی به کسب و کارهای گردشگری، ایجاد مشاغل در این حوزه در مناطق مختلف جهان و مقایسه آن با سایر مشاغل، تاثیر گردشگری بر تحول و پیشرفت جوامع میزبان و محلی را نسبت به سایر مشاغل بر همگان آشکار می‌سازد.
بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، در سال 2019 بیش از 18 درصد مشاغل جهان (حدود 390 میلیون نفر) به صورت مستقیم در بخش‌های مختلف گردشگری اشتغال داشته اند. براین اساس، بالغ بر 2000 میلیارد دلار را نصیب کشورها ساخته است. شیوع بیماری کووید 19 اما تا 70 درصد از حجم مسافرت‌ها و درآمد و شاغلین حوزه گردشگری کاست. با این حال انتظار می‌رود در سال 2022 - دی ماه 1400- با سرعت روند واکسیناسیون و کاهش بیماری کووید19 کسب و کارهای گردشگری از سر گرفته شوند و از رونق و پویایی برخوردار گردند.
امروزه گردشگری یکی از محور‌های مهم و تاثیر گذار توسعه در مناطق مختلف جهان محسوب می‌شود و از اولویت دولت‌ها برای رونق کسب و کارهای پایدار و محور کلیدی اشتغال و کارافرینی در جهت درآمد ارزی و رونق اقتصادی در مناطق مختلف و از جمله در مقاصد جدید و نوظهور است.
در کشور ما با ایجاد" وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی" به عنوان متولی امر گردشگری، توجه ویژه دولت به توسعه فعالیت‌های گردشگری به ویژه در مناطق محروم و کمتر شناخته شده با ایجاد زیرساخت‌ها و تعیین اهداف و استراتژی های مشخص مورد انتظار است.
لازمه موفقیت در اهداف و چشم‌انداز مورد نظر، تبدیل منابع گردشگری به محصول و در کنار آن برنامه‌ریزی جامع و هدف‌مند برای معرفی توان‌مندی های گردشگری، بازاریابی و تعامل با سایر کشورها، به ویژه کشور‌های بازار هدف با اتکاء به منابع درونی و به کارگیری منابع انسانی متخصص و متعهد و مسئولیت‌پذیر و همراهی و مسئولیت‌پذیری بخش خصوصی و نقش‌پذیری آنان در حوزه های متنوع گردشگری است.
جایگاه فن‌آوری‌‌های نوین در گردشگری، ارئه فرصت‌های خلاق، نوآوری، آماده سازی وتبدیل چالش‌ها وتهدیدات به فرصت‌ها در جهت رفع نیاز نسل کنونی بشر و نسل های آینده به واسطه بستر‌سازی و توسعۀ متوازن و پایدار فعالیت‌های گردشگری می تواند به اشتغال و کارآفرینی در سایر مشاغل وابسته به گردشگری را در راستای نیل به رشد فراگیر به‌واسطه گردشگری بینجامد. ایجاد مشاغل جدید و نوظهور در بخش های متنوع گردشگری با تاکید بر کسب و کارهای دیجیتالی، ظهور مشاغلی که با کمترین سرمایه‌گذاری بیشترین اشتغال و درآمد را نصیب جوامع میزبان و محلی در مقصدهای گردشگری خواهد ساخت.
روز جهانی گردشگری فرصتی منحصر به فرد برای بالابردن آگاهی از مشارکت واقعی و بالقوه ذی‌نفعان گردشگری به‌ویژه ساکنین بومی و محلی و دست‌اندرکاران و ارائه دهندگان خدمات گردشگری در تعامل سازنده با شرکای بین‌المللی همراه با برنامه ریزی هدف‌مند، موجب رشد فراگیر و توسعه پایدار گردشگری را فراهم می‌آورد.
روز جهانی گردشگری در همه کشورها و به تبع آن در ایران ما فرصتی فراهم می‌آورد تا متولیان و دست‌اندرکاران و ذی‌نفعان گردشگری با لزوم اهمیت و تاثیرگذاری آن در بخش‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و زیست محیطی بیشتر آشنا شوند و با اتکا به ظرفیت‌ها وپتانسیل‌های متنوع و بی‌نظیر آن طی سال و برنامه‌های محوری با توجه به آسیب‌های کووید 19 بر صنعت گردشگری و حمایت و پشتیبانی از بخش‌های مختلف گردشگری در جهت اشتغال و کارآفرینی پایدار در مناطق مختلف کشور، با تاکید بر توان‌مندسازی و معرفی جاذبه‌های متنوع و کمتر شناخته‌شده و همچنین معرفی مناطق ناشناختۀ مناطق محروم بر اساس منابع درونی و معرفی این جاذبه‌ها اقدام کنند.
سازمان جهانی گردشگری به‌کارگیری فناوری‌های نوین، خلاقیت و نوآوری را به عنوان بخشی از راه حل چالش‌ها و همراهی سایر بخشها در ارتباط با گردشگری پایدار و مسؤولیت‌پذیر را در راستای خلق ثروت و اشتغال پایدار و بهره‌مندی مردمان جوامع میزبان و محلی در راستای فقر زدایی و رفع محرومیت برای بومیان مناطق مختلف جهان را یک ضرورت می‌داند و بایستی مورد توجه جدی دولت‌ها، سیاست‌گذاران، تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان و مدیران و دست‌اندرکاران حوزۀ گردشگری قرار گیرد.
توجه به نوآوری و خلاقیت در فعالیت‌های توسعه گردشگری فرصت‌هایی را برای بهبود بخشیدن به مشارکت، توان‌مندسازی جوامع میزبان و محلی و مدیریت منابع کارآمد در کنار سایر اهداف همانند ایمنی وامنیت، بهداشت وکار‌آفرینی و حفاظت و صیانت از محیط طبیعی و فرهنگی را در دستور کار توسعۀ پایدار برای نیل به رشد فراگیر قرار خواهد داد.
امیدواریم با برنامه‌ریزی جامع و هدف‌مند در حوزه گردشگری با مشارکت و همراهی ساکنین جوامع میزبان و محلی و سایر بخش‌های دولتی و خصوصی، در جهت پایداری گردشگری، کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی و عبور از بیماری کووید 19 گردشگری بتواند منافع پایدار در راستای کارآفرینی و اشتغال مولد در همه بخشها برای تمامی ذی‌نفعان به ویژه ساکنین و بومیان مناطق و مقاصد گردشگری را در راستای دوستی و صمیمیت میان مردمان جهان و تحقق صلح پایدار فراهم آورد.
