به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در بخش نخست گزارش، به این اشاره شد که جمهوری اسلامی ایران، تلاش می کند دور از هرگونه غوغا و فضای هیجانی، امور خود را پیش ببرد و نه تنها برای اتصال به ارمنستان، بلکه در مسیر دریای سیاه نیز اهداف خود را دنبال کند و به موازات آن، با وجود برخی اقدامات و تبلیغات منفی آنکارا و باکو، همچنان از ایده ها و پروژه هایی حمایت می کند که در راستای تامین ثبات و امنیت منطقه و توجه به روابط تجاری و توسعه شبکه ترانزیت باشد.
ایران برای حفظ ثبات منطقه، همواره استفاده از ابزار دیپلماسی را ترجیح داده و در عین حال، حفظ امنیت مرزهای خود با استفاده از ظرفیت دفاعی مستقل و خودکفا و برگزاری رزمایش و ارتقای سطح آمادگی نیروهای خود را یک اصل مسلم می داند و حساس شدن ترکیه و جمهوری آذربایجان به رزمایش نظامی ایران، با هیچ منطقی منطبق نیست.
در روزها و هفته های اخیر، شاهد موج نوینی از فعالیت های مداوم دیپلماتیک ایران بوده ایم و علاوه بر دیدار روسای جمهور ایران و ارمنستان در دوشنبه، سفر وزیر امور خارجه ارمنستان به تهران و برنامه ریزی برای سفر مقامات ایران به روسیه و جمهوری آذربایجان، نشان دهنده عزم جدی ایران برای استفاده از ابزار دیپلماسی است.
همچنین تلاش برای مشارکت در تکمیل جاده تاتو به عنوان مسیر جایگزین جاده گوریس – قاپان، یکی از اهداف مهم و شایان توجه است.
حسن بهشتی پور کارشناس مسائل اوراسیا و قفقاز در مصاحبه ای تصویری با خبرگزاری تسنیم معتقد است که اولاً لازم است رسانه ها، از ایجاد هر گونه فضای تحریک و تنش زایی پرهیز کنند.
دوم این که باید به دیپلماسی بهای بیشتری ادامه داد و حتی در شرایطی که رزمایش نظامی خود را در اوج قدرت و جدیت دنبال می کنیم، وزیر امور خارجه، به ترکیه و دیگر کشورها سفر کند و از گفتگو و مذاکره خودداری نشود. ایران می تواند بر اساس همان ایده آقای اردوغان و چهار چوب 3 به علاوه 3 مذاکرات گسترده ای را سازماندهی کند. روسیه، ترکیه و جمهوری آذربایجان، با ایران، ارمنستان و گرجستان مذاکره کنند و اجازه داده نشود که اختلافات، در مجرای رسانه و افکار عمومی دنبال شود».
طرح مجدد موضوع قره سو
یکی دیگر از موضوعات مهمی که بر تحولات اخیر سایه انداخته و برای ایران، اهمیت حیاتی و استراتژیک دارد، حق دسترسی ایران به قفقاز جنوبی و حفظ مرز ارزشمند ایران و ارمنستان است.
ایران در این خصوص، اهل کنایه و استعاره نیست و به وضوح به این اشاره کرده که زیر بار تغییرات ژئوپولتیک نمی رود و کشوری نیست که با ابزار زور، در برابر عمل انجام شده قرار داده شود.
اگر قرار بر تغییر مرزها باشد، ایران نیز می تواند یک بار دیگر به شکل جدی، موضوعات تاریخی مرتبط با قره سو و جغرافیای حساسی که ترکیه را به نخجوان متصل می کند، پیش بکشد. بنابراین، نفع و مصلحت همه همسایگان، حفظ وضع موجود و پرهیز از ماجراجویی و غوغاسالاری است.
آکپارتی و جمهوری آذربایجان
شراکت رجب طیب اردوغان و دولت باغچلی و تشکیل ائتلافی به نام جمهور، متشکل از حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی، یکی از مهم ترین تحولات سیاسی ترکیه در چند سال اخیر بوده است.
این ائتلاف در حالی شکل گرفت که سران هر دو حزب، سالیانی طولانی علیه همدیگر گارد گرفته بودند. اردوغان، باغچلی را وارث اندیشه های راست افراطی و نژادپرستانه می دانست و معتقد بود که او به امنیت و آرامش و انسجام جامعه ترکیه لطمه می زند، در مقابل، باغچلی نیز بر این باور بود که اردوغان با سازش و کوتاه آمدن در برابر تجزیه طلبان پ.ک.ک، عملاً به صف خائنین پیوسته و حافظ ارزش های ملت ترک نیست.
اما چند سالی است که این دو حزب، ائتلاف واحدی تشکیل داده و اردوغان و باغچلی، رفیق و ایاغ شده اند. ثمن معامله چیست؟ تسلیم شدن اردوغان در برابر باورهای ملی گرایانه راست افراطی حزب حرکت ملی گرا.
در نتیجه، گفتمان قومی و نژادی برای حزب حاکم ترکیه و دولت این کشور، تبدیل به یک اولویت حیاتی شده و به دنبال آن است که با استفاده از ظرفیت های نخجوان و جمهوری آذربایجان، خود را به منادی و محافظ گستره ای به نام «جهان ترک» تبدیل کند.
سوال اینجاست: آیا پس از پایان اقتدار آکپارتی نیز، در بر همین پاشنه خواهد چرخید؟ خیر. البته که چنین نخواهد بود.
اولاً تمام شواهد میدانی و سیاسی – اقتصادی در ترکیه، نشان دهنده افول اردوغان است و نظرسنجی ها، خبر از کاهش محبوبیت حزب عدالت و توسعه می دهد. دوم این که، ائتلاف مخالفین، به دنبال برجسته سازی مفاهیم توسعه سیاسی و دموکراسی و اصلاحات گسترده است و در نتیجه، برخلاف اردوغان، حاضر نخواهد شد با الهام علی اف به راحتی وارد فاز گل و بلبل شود و از او حمایت کند.
سوم این که در منطق و رویکرد سیاست خارجی مخالفین، اصل موازنه بین شرق و غرب در دستور کار قرار خواهد گرفت و معادله سست بنیادی که در حال حاضر بین ترکیه، روسیه و جمهوری آذربایجان شکل گرفته، عمری دراز نخواهد داشت و نکته چهارم این که، عادی سازی روابط با ارمنستان، در دستور کار خواهد بود.
بنابراین معقول نیست که جمهوری آذربایجان، سرنوشت و روابط خود را به اصل تبعیت از خواسته های اردوغان و آکپارتی گره بزند.
در پایان باید یک بار دیگر بر این واقعیت تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران، در ماجرای اخیر، یک بار دیگر بلوغ سیاسی و تاریخی خود را به نمایش گذاشته و نه تنها در بیانات و اظهارات مقامات کشور، بلکه در رسانه ها نیز، هر آن چه مشاهده شد، تصویر واضحی از خویشتن داری، تامل، صبر استراتژیک و تلاش برای ممانعت از لطمه خوردن ارزش های تاریخی همسایگی و بها دادن به آداب حُسن همجوار بوده و هست.
اما گروهی از رسانه های وابسته به حزب حاکم در ترکیه، به غوغاسالاری و جنجال سازی پناه برده و نه تنها اتهاماتی واهی علیه ایران مطرح کردند، بلکه در عمل، در قامت تفرقه خواهان و تحریک کنندگانی ظاهر شدند که در ظاهر، طرفدار جمهوری آذربایجان بودند اما عملاً با اقدامات منفی خود، باکو را نیز تضعیف کردند.
لذا این اقدامات، قطعاً در حافظه تاریخی منطقه می ماند و آن چه زوال ناپذیر و لایتغیر است، جغرافیای کشورها و همجواری مردمانی است که در این گستره پهناور، فارغ از تمام جداسازی ها و تفرقه انگیزی ها، همواره طرفدار تعامل، تفاهم، تجارت، همکاری و همیاری بوده اند.
انتهای پیام/
