زیارت بارگاه امام رضا (ع) نه تنها در بین ترکمن‌های سنی مذهب ایران بلکه در بین ترکمن‌های ترکمنستان نیز سنت پسندیده و تاریخی است و آنان بارگاه ایشان را به دلیل داشتن گنبدی طلایی و به منظور تکریم شخصیت والای ایشان "قیزیل امام" یعنی امام طلایی می نامند.
ترکمن های ساکن ایران برای بیان نام بارگاه هشتمین امام شیعه واژه امام رضا را به کار می‌برند و یا با گفتن نام مکان (مشهد) و یا عبارت "مشهد جان" بارگاه امام رضا را خطاب می‌کنند اما نسل قدیم ترکمنها نام ایشان با عبارت قیزیل امام به کار می بردند.
امام رضا (ع) حضور پررنگی در عرصه های مختلف زندگی ترکمنها دارد. نامگذاری کودکان پسر به نام رضا و ترکیبی از نامهای دیگر با نام رضا یا مشهد، سفرهای زیارتی، سفر خانواده‌های ترکمن برای رفع مشکلات یا شفای بیماران و دخیل بستن و امام رضا (ع) را واسطه بین خود و خدا قرار دادن و سفر زوج هایی که به هر دلیل صاحب فرزند نشده و با سفر به مشهد مقدس صاحب فرزند شدند از این جمله است.
در میان ترکمنها افراد زیادی به اسامی مشهد وردی، مشهد دردی، مشهد بیبی و مشهد تاج نامگذاری شده اند که این افراد اغلب در خانواده هایی هستند که یا صاحب اولاد نمی شدند و یا نوزاد زنده نمی ماند و مرده به دنیا می آمده.
به دلیل طولانی شدن این اتفاقات ناامیدی از به دنیا آمدن فرزند، زن و شوهر و یا بزرگان خانواده آنها به امام رضا(ع) متوسل می شدند و به زیارت ایشان می رفتند و صاحب فرزند می‌شدند و به این ترتیب خانواده‌ای که بچه دار نمی شدند اسم فرزند خود را که به واسطه توسل و زیارت امام رضا(ع) گرفته است مشهد وردی یعنی کسی که مشهد او را داده می نامید.
کسانی هم که فرزند آنها زنده نمی‌ماند و بعد از توسل، صاحب فرزند می شدند نام نوزاد را مشهد دُردی یعنی کسی که مشهد (امام رضا علیه السلام او را حفظ کرده) می گذارند که به طور معمول این خانواده ها نذر می کنند سه الی هفت سال متوالی برای زیارت امام رضا(ع) به مشهد بروند.
در بین دخترهای ترکمن هم اسامی مثل مشهد بیبی و مشهد تاج فراوان است که اینها نیز به واسطه توسل و زیارت امام رضا (ع) به خانواده هایشان عطا شده اند که به طور کلی این نام‌ها نشان می دهد اهل سنت حرمت ویژه ای برای امام رضا(ع) و سایر امامان قائل هستند.
یکی دیگر از رسومات قوم ترکمن که به بارگاه امام رضا (ع) پیوند همیشگی خورده زیارت مرقد ایشان قبل از سفر به خانه خدا است که به این وسیله گوشه ای از ارادت دیرینه خود را به خاندان نبوت و امامت نمایان می سازند.
از گذشته‌های دور تاکنون جوانان ترکمن پس از عروسی و در آغاز زندگی مشترک به امید استحکام پایه‌های زندگی جدید به زیارت امام رضا (ع) رفته و به ایشان متوسل می شوند. ترکمن ها از هر فرصتی برای سفر به مشهد مقدس برای پابوسی امام رضا (ع) سفر می کنند و زیارت بارگاه امام رضا (ع) را یکی از سنت های حسنه فرهنگ خود می دانند.
آخوند عبدالرحیم نیازی ساعی از روحانیون اهل سنت گلستان درباره اعتقاد ترکمن ها به امام رضا (ع) گفت: زمانی که در بین مردم ترکمن صحرا افرادی به بیماری لاعلاج گرفتار شده و از پزشکان متخصص جواب رد می شنوند به اولین جایی که مراجعه می کنند، حرم حضرت علی ابن موسی الرضا(ع) در مشهد است.
وی بیان کرد: پدر من زمانی که قصد تشرف به خانه خدا را داشت از من خواست قبل از سفر به مکه مکرمه ایشان را به مشهد و زیارت امام رضا (ع) ببرم. زمانی که علت را پرسیدم، جواب داد: جد ایشان در مدینه است و اگر امام رضا را زیارت کنیم، حضرت رسول خوشحال خواهند شد و ثواب زیارت مدینه ما دوچندان می شود.
امام جمعه اهل سنت گمیشان هم معتقد است که اهل‌بیت رسول اکرم اسلام صرفا به شیعه یا سنی تعلق ندارد بلکه پیامبر (ص) می‌فرمایند من در میان شما میراثی گرانبها که می‌تواند الگو باشد به یادگار می‌گذارم و آن‌هم اهل‌بیت من هستند.
امان گلدی آخوند حنفی ادامه داد: از نظر اهل سنت و ترکمن ها امام رضا (ع) یکی از شخصیت‌های مهم اعتقادی و از اهل بیت رسول الله است.
وی ادامه داد : ارادت به امام رضا در نزد ترکمن ها به علما و یا کهنسالان منحصر نمی شود بلکه جوانان ترکمن هم در اولین فرصت پس از ازدواج برای تبرک و برکت زندگی مشترک عازم مشهد الرضا می شوند.
حنفی گفت : قزل امام یا امام رضا جایگاه ویژه ای در بین زنان و مردان ترکمن صحرا دارد عرض ادب و ارادت به ایشان به عنوان سلاله رسول الله را وظیفه خود می دانیم .
حاج داوود آخوند بلکفه از امامان جماعت بندرترکمن هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: بر اساس احادیث ما مسلمانان از شیعه و سنی وظیفه داریم به خاندان حضرت رسول اکرم محبت و ارادت کنیم.
به تاکید وی فارس و ترکمن باید در جهت سفارش پیامبر قدم برداریم.
حاج آخوند بلکفه گفت: ما به عنوان مسلمان موظفیم به اهل‌بیت پیامبر (ص) احترام بگذاریم و در این مسیر هیچ دریغی نکینم.
وی یادآور شد: در جامعه ترکمن ها ، وقتی خانواده ای دچار گرفتاری می شود یا از نظر روحی مشکلی برای آنها رقم می خورد برای آرامش قلبی به زیارت امام رضا (ع) می روند و آلام خود را تسکین می دهند.
حاج آخوند بلکفه گفت : ترکمن ها معتقدند که یاد مؤمنین سبب رحمت و برکت می شود معتقد هستند و یقین دارند که با حضور در بارگاه مطهر امام رضا (ع) زندگیشان پر از برکت و رحمت الهی می شود.
وی اضافه کرد: ترکمنها در نامگذاری نوزادان تمایل زیادی به استفاده از نام مبارک " رضا " دارند و تاکنون نوزادان زیادی در بین ترکمنها به اسم این امام مزین شده اند.
بلکفه تصریح کرد: ما هر گاه به زیارت ایشان می‌آییم روحمان تازه می شود و خوشحالیم که میزبان فرزند پیامبر(ص) در خراسان هستیم.
ترکمن ها بر اساس ارادت تاریخی خود به اهل بیت و به خصوص امام رضا (ع)، زیارت حرم مطهر ایشان را یکی از برنامه های ثابت خود قرار می دهند و کمتر ترکمنی را می توان یافت که حداقل یکبار به زیارت امام رضا (ع) نرفته باشد.
اغلب خانواده های ترکمن برای گرفتن حاجت و نیاز خود به هشتمین امام شیعه متوسل شده و از ایشان می خواهند خواسته آنان را از درگاه خداوند متعال مطالبه کند.
در میان روحانیون، طلاب و زوار ترکمن هم معمول است که قبل از ورود به بارگاه امام رضا (ع) در مقابل در ورودی حرم ایستاده ختم صغیره می‌خوانند بدین صورت که ابتدا سوره‌های ناس و فلق سپس سوره حمد و سه بار سوره اخلاص را می خوانند و به نیت زیارت ۲ رکعت نماز نافله و آیاتی از کلام الله مجید را تلاوت می کنند.
علاوه بر آن اعتقاد پاک به امام رضا (ع) از دیر باز در ادبیات و متون دینی و ادبی ترکمن ها نقش بسته که نمونه بارز و شاخص آن، اشعار مختومقلی شاعر مشهور و بلندآوازه ترکمن است.
مختومقلی امام رضا (ع) را شاه خراسان خطاب کرده و در شعر معروفش بنام بخشله بیزنی (ببخش ما را) درباره ایشان نوشت:
دنکه شلار یانینده بیر بی کمالم - عاشقام مجنونام شکسته حالم
سینه خراسان زواری عالم - یا امام رضا یه بخشله بیزنی
ترجمه:
در میان این بزرگان من بی کمالم - عاشقم مجنونم شکسته حالم
قلب خراسان و قلب زوار جهان که امام رضاست - ای پروردگار ما را به خاطر امام رضا ببخش
