خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - میثم یاراحمدی: گیاهان دارویی یک از مزیت‌های ویژه استان سمنان به خصوص در شهرستان‌های مهدی شهر، سرخه، دامغان و شاهرود و میامی است که برای اشتغال‌زایی و ارتقای اقتصاد محلی می‌تواند بسیار مهم باشد از سوی دیگر انرژی خورشیدی آنطور که مسئولان استانی می‌گویند یک گنج گران بها است زیرا این استان ۳۳۰ روز آفتابی دارد و حال آنکه کشورهایی در اروپا هستند که با ۱۲۰ روز آفتابی نیز نیروگاه‌های مرتبط با این نوع انرژی را می‌سازند و آن را غنیمت می‌دانند.
اما چرا ما در سطح استان سمنان نتوانسته‌ایم ظرفیت‌های انرژی خورشیدی و همچنین گیاهان دارویی را به درستی درک نکنیم؟ پاسخ نه در شرایط و اقلیم و مردم استان سمنان بلکه در تفکرات مدیران و مسئولان دولتی و غیردولتی استان نهفته است زیرا اصلاً آمایش درستی برای این استان انجام نشده است.
عدم درک درست
به ۳۰ سال پیش بر می‌گردیم. استان سمنان تازه کم کم داشت استانی صنعتی می‌شد و شرق آن به زیر کشاورزی بود آن هم محصولاتی که آنقدر مرغوب بودند که می‌توانستند مصرف دربار طاغوت را هم تأمین کنند مانند انگور و زردآلوی شاهرود و فندق دامغان...
سال‌ها گذشت و سعی کردیم استان سمنان را صنعتی تر کنیم اما اشتباه مهلک در دو زمینه آغاز شد نخست نهضت حفر چاه در دهه ۶۰ که آب کشاورزی شرق استان سمنان را خشک کرد و نهضت کارخانه‌های بی رویه که صنعت غرب استان سمنان را به زوال و محاق فرستاد و هر دوی آنها نیز به دلیل نداشتن آمایش درست سرزمینی بود زیرا در سمنان کم آب کاشی و سرامیکی رواج یافت که بیشترین میزان آب را می‌خواهد!
برای همین دو عامل مشابه یعنی انرژی خورشیدی و داروهای گیاهی را انتخاب کردیم زیرا هر دوشان از همین عدم آمایش سرزمینی رنج می‌برند و در نهایت بعد از ۴۰ سال استان سمنان به شکل بدقواره ای توسعه یافته است. بسیاری از کارخانه‌ها تعطیل شده‌اند زیرا آب نیست و بسیاری از زمین‌های کشاورزی هم محصول نمی‌دهند که دلیل آن هم اتفاقاً کمبود آب است. این موضوع هرچند مختص به استان سمنان هم نیست اما در این استان به وضوح دیده می‌شود.
نیاز آبی اندک
به گیاهان دارویی بازگردیم؛ گیاهانی که عمدتاً کم آب بر هستند، بازار خوبی دارند و همیشه سال نیاز بازار را تأمین می‌کنند یعنی به عبارت دیگر شما در تمام طول سال گیاه دارویی خواهید داشت اما آیا گندم و هندوانه این چنین است؟ نتیجه تحقیقات در شاهرود نشان داده گیاهی مانند بابونه در سرما هم عمل آید اما آیا جو این چنین است؟ استان سمنان به خصوص در میامی و سرخه و مهدی شهر به دلیل اقلیم البرزی و از سوی دیگر کویری و خشکی که یکجا در درون خوددارند مستعد پرورش انواع گیاهان دارویی هستند.
از عناب که نیازمند آب چندانی نیست تا کاسنی و کاکوتی که در کنار جوی‌های آب نیز به‌صورت خودرو می‌رویند تا باریجه که فرآوری اسانس آن برای هر ۱۰۰ گرم بیش از هزار دلار قیمت دارد همگی نشان از ظرفیت‌های ما در شاهرود و میامی هستند اما ظرفیتی که همیشه مغفول مانده است.
چندی پیش جهاد کشاورزی اعلام کرد که کشت گیاهان دارویی به‌خصوص گل محمدی در ۲۰ هکتار اراضی کالپوش به‌خصوص اراضی شیب‌دار میامی را آغاز کرده است موضوعی که می‌تواند سال‌های آتی تور گردشگری گلاب‌گیری کاشان را به کالپوش تغییر مسیر دهد اما آیا گیاهان دارویی آنطور که بایدوشاید برند شده‌اند به‌عبارت‌دیگر آیا آنقدر که باید، مطرح هستند؟
پاسخ به نظر منفی می‌رسد چراکه علی‌رغم ظرفیت‌های خوبی که در کویر و کوهستان و دشت‌های شرق استان سمنان وجود دارد ما نتوانسته‌ایم در زمینه معرفی و برند سازی این محصولات اقدامی مؤثر انجام دهیم. ارائه زیره و پسته در بورس و تجربه زعفران به ما نشان داده که در حوزه گیاهان دارویی به‌خوبی می‌توان ورودی پرقدرت داشت اما متأسفانه نه اراده‌ای برای این منظور وجود دارد و نه اهمیت مزیت‌های اقتصادی گیاهان دارویی به‌درستی تبیین شده است تا جایی که هنوز نمی‌دانیم حتی مزیت‌های کشاورزی هر منطقه از شرق استان سمنان چیست؟
فقدان برنامه‌ریزی
کشاورزی ما به دلیل عدم داشتن برنامه درست ترویجی هرساله به سمت یک محصول گرایش پیدا می‌کند یک سال پیاز گران می‌شود تمام منطقه مزج و جیلان به زیر کشت پیاز می‌رود سال بعد همان محصول ارزان می‌شود همه زمین‌ها را ارزن می‌کارند یا در کشت بادمجان و گوجه و صیفی در غرب نیز این چنین است کافی است یک سال گوجه گران شود همه باغ‌ها را تخریب می‌کنند و گوجه می‌کارند سال بعد گوجه ارزان می‌شود و سراغ کشت دیگری می‌شوند. تا این رویه وجود داشته باشد قطعاً نخواهیم توانست تا در زمینه کشت و توسعه اقتصادی گیاهان دارویی موفق عمل کنیم زیرا همین تفکر به گیاهان دارویی ما هم سرایت خواهد کرد.
برای موفقیت چیزی بیشتر از برند سازی، تلاش بهره‌برداران، اقلیم، بذر و زمین و … نیاز است و آن اهتمام مسئولان است. اهتمامی که می‌تواند با برند سازی و ورود گیاهان دارویی به بورس تحول خوبی را در اقتصاد استان فراهم آورد و از همه مهم‌تر در زمینه اشتغال‌زایی استان سمنان اقدامی صورت دهد.
انرژی خورشیدی نیز چنین است امروز دو نیروگاه در سمنان و دامغان در حال ساخت است که به زعم مسئولان روی هم ۱۲ درصد پیشرفت فیزیکی هم ندارد و سه سال است که مورد تاکید مسئولان قرار دارد. این به نوع نگاه مسئولان ما باز می‌گردد که چهار دهه ظرفیت انرژی خورشیدی را از دست داده و از این نعمت رایگان طبیعت بی بهره بوده‌ایم و به تازگی هم که به اهمیت آن پی برده‌ایم همچنان منتظر اعتبارات نشسته‌ایم و دست روی دست کاری نمی‌کنیم.
فقدان دیدگاه مدیریتی مناسب
به نظر می‌رسد همچنان استان سمنان از دو دیدگاه مهم شامل ضعف مدیریتی که دیدگاهش مدام به بودجه و اعتبارات بستگی دارد گو اینکه اگر همه چیز مهیا باشد، اعتبارات باشد و کارها انجام شود هنری رخ داده است! و دوم فقدان آمایش سرزمینی درست که به جای صنایع آب بر همان چهار دهه پیش می‌بایست کشت هندوانه را در استان ممنوع می‌کرد و بجایش زعفران و عناب کشت می‌شد.
حال باید دید نیروگاه‌های در دست ساخت خورشیدی در سمنان و دامغان به چه شکل آمایش و مکان نمایی شده‌اند و چه زمان بالاخره مردم برق تولیدی از آنان را استفاده می‌کنند. به نظر می‌رسد استان سمنان از برنامه توسعه ششم عقب است زیرا در این برنامه قید شده تا سال ۱۴۰۰ باید ۱۰ درصد برق مصرفی اداری و صنایع استان از برق خورشیدی باشد.
*کارشناس مدیریت اقتصادی
