وزیر راه و شهرسازی افزایش سقف وام مسکن را منوط به ایجاد ثبات در بازار کرده بود، اکنون آمار از توقف رشد ماهانه نرخ مسکن که می‌تواند نویدبخش بازگشت آرامش به بازار باشد، حکایت دارد.
محمود محمودزاده معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در مهر ماه امسال از ارائه درخواست وزارت راه و شهرسازی به شورای پول و اعتبار برای افزایش سقف تسهیلات خرید مسکن خبر داده بود. با این حال تنها چند هفته بعد، محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی اوایل آبان ماه درباره افزایش سقف تسهیلات مسکن با عدول از این موضع وزارت راه و شهرسازی و انصراف این وزارت خانه از تقاضای افزایش سقف وام مسکن اظهارکرد: قصد داشتیم تا ابتدا از فضای روانی بازار عبور کنیم؛ اوضاع و جو فروکش کند، قیمت‌ها واقعی‌تر شود، سپس سر فرصت تصمیمی برای این کار بگیریم.
وی تصریح کرد: ما مراقب هستیم از اقداماتی که خودش تورم زاست پرهیز کنیم؛ چون اثرات روانی‌اش ما را گرفتار می‌کند؛ فعلاً برنامه مان این است که کار را بیشتر و پرحجم تر پیش ببریم.
اسلامی تأکید کرد: به دنبال آن هستیم تا آسیب‌پذیری هایمان را از تورم‌های هیجانی غیر عادی بتوانیم کاهش دهیم.
این اظهار نظر اسلامی مربوط به زمانی است که هنوز آمار بانک مرکزی از وضعیت بازار مسکن در آبان ماه منتشر نشده بود.
بر اساس اعلام بانک مرکزی، در آبان ماه امسال، رشد ماهانه نرخ مسکن نسبت به مهر ماه امسال متوقف شده و تنها ۱.۸ درصد رشد داشت؛ این در حالی است که در مهر ماه امسال نسبت به شهریور ماه، رشد ماهانه نرخ مسکن ۱۰ درصد بود که بالاترین میزان رشد ماهانه در یک دهه (۱۰ سال) اخیر بوده است.
همچنین در آذر ماه امسال نسبت به آبان ماه، متوسط نرخ مسکن در تهران، ۱.۱ درصد کاهش داشت.
علاوه بر منفی شدن رشد نرخ مسکن، از سوی دیگر، نرخ اوراق تسهیلات مسکن که در شهریور و مهر ماه امسال به دلیل افزایش تقاضای خرید مسکن، به حدود ۱۰۰ هزار تومان رسیده بود، در روزهای اخیر به کف کانال ۵۰ هزار تومان رسیده و در تعداد معدودی از نمادهای تسه (اوراق تسهیلات مسکن) به کانال ۴۰ هزار تومان هم افت کرده است.
وزیر راه و شهرسازی علی رغم آنکه از توقف افزایش ماهانه نرخ مسکن در روزهای اخیر آگاه بود، اما مجدد ۲۰ آذر ماه، از حباب دار بودن نرخ مسکن خبر داده بود که این اظهار نظر وی، باز هم واکنش‌های متفاوتی در پی داشت.
درحال‌حاضر در تهران متقاضیان فردی و زوجین دریافت تسهیلات خرید مسکن می‌توانند به ترتیب ۱۰۰ و ۲۰۰ میلیون تومان دریافت کنند؛ ضمن اینکه به هر دو گونه متقاضی، ۴۰ تومان نیز وام جعاله پرداخت می‌شود که مجموعاً به ترتیب ۱۴۰ و ۲۴۰ میلیون تومان، سقف تسهیلات خرید مسکن خواهد بود.
بر اساس اعلام بانک مرکزی، متوسط نرخ مسکن در تهران در آذرماه متری ۲۶ میلیون و ۹۰۵ هزار تومان است بنابراین متقاضیان فردی و زوجین خرید مسکن می‌توانند به ترتیب ۵.۲ متر مربع و ۸.۹ متر مربع از یک واحد مسکونی را خریداری کنند.
نظرات کارشناسان در خصوص اینکه آیا همه این موارد مذکور، می‌تواند نشان دهنده بازگشت آرامش به بازار مسکن باشد یا خیر؟ متفاوت است. برخی توقف رشد نرخ مسکن را ناشی از توقف نوسانات نرخ دلار، سکه و دیگر بازارهای دارایی و موازی می‌دانند؛ بنابراین افزایش سقف وام مسکن نمی‌تواند تأثیری بر نرخ این کالا داشته باشد؛ اما در مقابل، برخی کارشناسان اقتصاد مسکن، علت توقف رشد نرخ را کاهش شدید قدرت خرید مسکن خانوارها عنوان می‌کنند که با توجه به کمبود ساخت‌وساز مسکن، در صورت افزایش سقف تسهیلات خرید مسکن (تقویت سمت تقاضا) بدون تقویت سمت عرضه (تولید مسکن) باز هم روند قیمتی مسکن صعودی خواهد شد.
محمد هاشم بت شکن، مدیرعامل اسبق تنها بانک تخصصی بخش مسکن درخصوص اینکه آیا بازار مسکن درحال‌حاضر به آرامش رسیده و کشش افزایش سقف تسهیلات خرید را دارد یا خیر؟ اظهارکرد: تورم بخش مسکن بیشتر از آنکه متأثر از افزایش سقف وام باشد، متأثر از شاخص‌های کلان اقتصادی، رشد نقدینگی و بازارهای موازی مسکن است که نرخ این کالا را افزایش داده است.
وی ادامه داد: مگر در این چند ساله که شاهد افزایش نرخ مسکن بوده ایم، سقف تسهیلات مسکن افزایش یافته بود؟ اما رشد نرخ مسکن مانند سایر بازارها که به عنوان کالای سرمایه‌ای برای مردم بود را شاهد بودیم؛ این در حالی است که سقف تسهیلات مسکن افزایش نیافته بود.
عضو هیات عملی دانشکده حسابداری و مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی با رد این ادعا که افزایش سقف وام مسکن، افزایش نرخ مسکن را در پی دارد، گفت: اگر متغیرهای کلان اقتصادی مدیریت شود، بازار مسکن نیز خود به خود به ثبات خواهد رسید.
وی یادآور شد: برنامه دولت درحال‌حاضر در بخش مسکن، بیشتر تقویت سمت عرضه و ساخت مسکن است تا تقویت سمت تقاضا؛ به نظر می‌رسد که اولویت وزارت راه و شهرسازی، راه‌اندازی طرح اقدام ملی مسکن و اعطای تسهیلات به بخش ساخت مسکن است که عرضه را افزایش دهند.
بت شکن تصریح کرد: حجم استفاده از تسهیلات مسکن در یک سال اخیر چه از محل اوراق تسهیلات و چه از محل صندوق پس انداز مسکن یکم، به دلیل آنکه قیمت‌ها افزایش زیادی داشته، کاهش یافته است و اثربخشی این محصولات نیز به دلیل بالا بودن نرخ مسکن، کاهش یافته و چندان پاسخ گوی نیاز خانوارها نیستند.
پژوهشگر اقتصاد مسکن تصریح کرد: البته افزایش سقف وام مسکن هم به تنهایی مشکلی را حل نمی‌کند؛ چون سطح درآمدهای مردم کاهش داشته و ممکن است نتوانند اقساط را بازپرداخت کنند؛ این معما باید حل شود؛ ازآنجایی که سطح درآمد افراد بیشتر نشده و از سوی دیگر نرخ مسکن هم افزایش داشته است، افزایش سقف وام مسکن، فقط ممکن است اقساط را سنگین‌تر کند و مردم هم که درآمدهایشان افزایش نیافته، ممکن است نتوانند از عهده بازپرداخت اقساط بربیایند.
وی بیان کرد: شاید این استراتژی که وزارت راه و شهرسازی درحال‌حاضر دنبال می‌کند که بخش عرضه را تقویت می‌کند، استراتژی مناسبی باشد و با عرضه مسکن، نرخ را کنترل می‌کند تا اینکه بخواهد سقف وام مسکن را افزایش داده و تقاضا را تقویت کند؛ به نظر من افزایش سقف وام مسکن، مؤثر نیست.
