در سه سال اخیر تحریم‌های آمریکا و بعد از آن شروع و شیوع بیماری کرونا باعث کاهش درآمدهای دولت و مواجه شدن آن با کسری قابل توجه بودجه شده است. از سوی دیگر دولت نیز راه‌های محدودی برای جبران این کسری پیش رو داشته است.
پولی کردن کسری بودجه یکی از راه‌های جبران این موضوع است که البته به شدت تورم را افزایش خواهد داد. به بیان ساده اگر دولت‌ها بخواهند با چاپ پول بی‌پشتوانه، کسری خود را جبران کنند، تورم شدید کمترین پیامد آن خواهد بود. زیرا چاپ پول، افزایش پایه پولی و نقدینگی را در پی دارد و افزایش این دو نیز به معنای وقوع تورم افسار گسیخته در اقتصاد کشور است.
موضوع جبران کسری بودجه بدون افزایش تورم همواره در دستور کار دولت‌ها قرار داشته است و در دولت سیزدهم نیز این روند ادامه دارد، یکی از راهکارهای دولت برای کسری بودجه اخذ مالیات از خانه های لوکس و ماشین های گران قیمت را در دستور کار دارد. در همین راستا ما در گسترش نیوز گفتگویی داشتیم با جعفر قادری نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی، برای خواندن مشروح این گزارش با ما همراه باشید:
جعفر قادری رئیس کمیته اقتصادی کمیسیون برنامه و بودجه در گفتگو با خبرنگار گسترش نیوز در مورد موضوع یاد شده اظهار کرد: مهمترین راهکار برای کسری بودجه، کنترل هزینه ها و کاهش هزینه ها است. برای رسیدن به این امر باید اقدامی جدی صورت بگیرد. تا زمانی که این هزینه های رو به افزایش در کشور باشد. این کسری بودجه همچنان خواهد داشت.
وی افزود: علاوه بر موضوع یاد شده ما باید در بهبود روند کسب و کار و افزایش درآمدهای واقعی خود هم اقداماتی انجام دهیم. که بتوانیم یک رونق و حرکتی در اقتصاد انجام دهیم. همچنین باید کارایی دولت را ارتقا دهیم و از هزینه هایی که انجام می دهیم نهایت استفاده بکنیم. همچنین بحث واگذاری پروژه های دولتی و اجرای سیاست های اصل ۴۴ می تواند بر روند جبران کسری بودجه موثر باشد. در مجموع باید فعالیت هایی صورت بگیرد که بتواند به فعالین اقتصادی میدان دهد و دولت بیشتر نقش نظارتی داشته باشد. در این میان باید درآمدهای دولت را هم اضافه کرد.
نماینده مجلس یازدهم در پاسخ به این سوال که آیا تورم عامل اصلی کسری بودجه است یا کسری بودجه عامل تورم، اظهار کرد: هم تورم سبب کسری بودجه می شود و هم کسری بودجه یکی از عوامل تورم است. وقتی که دولت می خواهد کسری بودجه را از اسناد خزانه تامین کند. این اسناد بار مالی دولت را افزایش می دهد و سبب جهش پایه پولی و منجر به خلق نقدینگی و تورم شود. این دو عامل بطور قطعی با هم مرتبط هستند. یعنی بر یکدیگر اثر می گذارند.
قادری در پایان و در پاسخ به این سوال که قرار است برای کسری بودجه از راه اخذ مالیات از خانه ها و خودروهای لوکس استفاده شود، آیا این روش پاسخگو خواهد بود یا خیر اظهار کرد: این روش می تواند بخش کوچکی از نیازهای دولت را تامین کند. زیرا که عدد قابل توجهی وارد خزانه نخواهد شد. البته ناگفته نماند که باید از تمامی ظرفیت ها استفاده شود. اما اینکه انتظار داشته باشیم که بخش قابل توجهی از کسری بودجه از این راه حل شود، انتظاری بیهوده است.
سخن پایانی: در شرایط فعلی دولت یا باید مخارج خود را کاهش یا درآمدهای واقعی خود را افزایش دهد و راه سومی وجود ندارد. برای کاهش مخارج باید هزینه‌های غیرضروری دستگاه‌های اجرایی حذف شود. یک راهکار برای کاهش کسری بودجه این است که مجموعه حکومت هزینه‌های غیرضروری خود را کاهش دهد. در بخش درآمدها در بودجه یکی از درآمدهای سالم دولت مالیات است اما نباید نرخ مالیات افزایش یابد چراکه باعث تشدید رکود می‌شود اما باید گستره مالیاتی و پایه‌های مالیاتی را افزایش دهیم.
