به گزارش ایرنا، استان قزوین دارای ۱۱۰ رسانه مجوز دار است که از این تعداد ۸۰ رسانه به صورت مکتوب فعالیت دارند و حدود ۴۰۰ نفر در استان به فعالیت‌های رسانه‌ای شامل خبرنگاری، صفحه بندی نشریات، توزیع و چاپ مشغول هستند.
بدون شک توسعه و پیشرفت جوامع بدون حضور و مشارکت اصحاب رسانه محقق نمی‌شود؛ از این رو حمایت و توجه به خبرنگاران و رسانه ها باید مورد توجه قرار بگیرد که بعضاً مورد بی‌مهری مسؤولان واقع می شوند.
خبرنگاران همواره به عنوان پل ارتباطی مردم و مسوولان، دردها و مشکلات جامعه را منعکس کرده‌اند اما هیچگاه زبان گویایی برای بیان دغدغه ها و دردهای خود نبوده اند.
خبرنگاران باید دارای روحیه پرسشگری، پیگیری امور، خلاقیت و ضریب هوشی بالاتر باشند و موضوعات را تا حصول نتیجه پیگیری کنند که در این مسیر با چالش ها و مشکلات زیادی مواجه هستند.
مهمترین چالش ها و مشکلات رسانه ها و خبرنگاران می‌توان به فقدان حمایت مسؤولان، کم‌بودن حقوق و دستمزد، نداشتن بیمه و فقدان پاسخگویی مسوولان اشاره کرد.
خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) قزوین به همین منطور با محمدحسین اسماعیلی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قزوین درباره چالش‌های پیش روی رسانه‌ها در شرایط کرونا و طرح هوشمندسازی کرونا در استودیو خبری این رسانه به گفت و گو پرداخته است.
اسماعیلی در این گفت و گو تاکید کرد: رسانه‌ها رسالت اصلی خود را که نقد منصفانه است در سرلوحه کاری خود قرار دهند تا بتوانیم به توسعه استان کمک کنیم.
ایرنا. چه تعداد رسانه در استان فعال است و وضعیت رسانه‌های استان را چگونه می‌بینید؟
باید بپذیریم که رسانه به عنوان یکی از اثرگذارترین ابزارهای ارتباطی در عصر کنونی جایگاه ویژه‌ای در زندگی بشریت کسب کرده است و در این خصوص استان قزوین نیز همواره جزو مراکز و استان‌های پیشرو در حوزه رسانه بوده و بزرگان بسیاری در این عرصه در طول تاریخ داشته‌ایم که در این زمینه فعالیت می‌کردند و بسیاری از آنها نیز تاریخ ساز بودند و در تمایلات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی کشور اثر گذار بوده اند.
در دوران کنونی نیز وضعیت رسانه‌های استانی به لحاظ کمی در جایگاه خوبی قرار دارد و در مجموع ۱۱۰ رسانه دارای مجوز در استان قزوین داریم که از این تعداد ۸۰ رسانه به صورت مکتوب فعالیت دارند و ۳۰ رسانه به صورت برخط و ۱۶ پایگاه خبری، ۶ نشریه الکترونیکی، ۶۰ دفتر نمایندگی روزنامه‌های سراسری و ۱۵ دفتر خبرگزاری رسمی در استان فعال هستند.
به عبارت دیگر به ازای هر ۶ هزار نفر در استان قزوین یک رسانه داریم و آمار قابل قبولی است؛ در این بین چیزی که حائز اهمیت می باشد، مساله کیفیت رسانه‌ها است و در این زمینه نیز در استان قزوین در کنار توجه به کمیت تعداد رسانه‌ها تلاش کردیم تا کیفیت رسانه‌های استان قزوین نیز در حد قابل قبولی باشد.
ایرنا. چه میزان از مردم قزوین از رسانه‌ها استفاده می‌کنند؟
طبق تحقیق و پژوهش صورت گرفته در پژوهش‌های فرهنگ و هنر رسانه‌ای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در مورد مصرف کالاهای فرهنگی، ۴۶.۷ درصد شهروندان قزوینی کتابخوان هستند و متوسطه سرانه مطالعه در قزوین ۱.۴ دهم ساعت در هفته است اما در حوزه نشریات و مجلات آمار قابل قبولی نداریم.
این پژوهش نشان می‌دهد ۲۶.۵ درصد مردم قزوین روزنامه، مجله و رسانه را مطالعه می‌کنند که باید دلیل مشکل را بررسی کرد یا رسانه‌ها را مورد بررسی قرار داد که جذابیت لازم را ندارند و رفع نیازهای مردم از سوی رسانه انجام نمی شود یا فرهنگ سازی لازم در بین مردم صورت نگرفته است.
همچنین طبق این پژوهش، ۴۸ درصد مردم، رسانه‌های دیجیتال را در فضای مجازی دنبال می‌کنند که نشان می دهد باید آسیب شناسی در این زمینه داشته باشیم و جهت ارتقای کیفیت در کنار کمیت رسانه ها گام‌های بلندی برداشته شود.
ایرنا. رسانه‌ها و مطبوعات استان با مشکلات مختلفی از قبیل گرانی کاغذ، هزینه‌های چاپ و توزیع و نشر و دغدغه امرار معاش مواجه هستند چه برنامه ریزی برای حل این مشکلات اندیشیده شده است؟
بسیاری از مشکلات موجود در این حوزه در ابعاد کلان ایجاد شده و قطعاً رفع آن نیز در حوزه اختیارات استانی نیست چرا که بسیاری از مشکلاتی که امروزه رسانه‌ها با آنها دست و پنجه نرم می‌کنند مشکل عمومی جامعه ماست ولی باز هم در استان قزوین هر تلاشی برای بهبود وضعیت و رفع مشکلات رسانه‌ها امکان پذیر بود انجام دادیم.
به همین منظور حتی با شخص وزیر جلسه‌ای داشتیم و وضعیت رسانه‌های استان را مطرح کردیم ولی کمک‌های صورت گرفته رقم قابل توجهی نبود که بتواند در این زمینه کمک کننده باشد.
در طول ۲ سال گذشته، ۲۲۸ میلیون تومان یارانه کاغذ به صورت نقدی در اختیار نشریات مکتوب استان قرار گرفته است و همچنین در حوزه فیلم و زینگ نیز ۷۵۰ زینک های تک ورقی و یک هزار و ۲۰۰ زینک دو ورقی در اختیار نشریات قرار دادیم و همچنان نیز پیگیر هستیم تا تسهیلات و یارانه‌ها در اختیار رسانه‌ها قرار بگیرد.
در خصوص توزیع این تسهیلات نیز تلاش کردیم تا تمام تسهیلات براساس فعالیت و عملکرد رسانه‌ها، ترتیب انتشار و اعلام وصول در سامانه جامع رسانه‌ها توزیع شود و رسانه‌ها براساس نوع عملکرد تسهیلات دریافت کنند.
یکی از مشکلات مهم در حوزه رسانه‌ها مساله بیمه خبرنگاران بود که برای خبرنگاران و صاحبان رسانه‌ها به یک چالش جدی تبدیل شده است، بر همین اساس امسال موفق شدیم با پیگیری‌های انجام شده ۱۰۰ خبرنگار استانی را در قالب صندوق هنر تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی درآوریم که این رقم نسبت به سال گذشته، رشد دو برابری داشته است.
ایرنا. آیا به نظر شما می‌شود در شرایط کنونی با ظهور رسانه‌های مجازی امیدی به احیای مطبوعات استانی داشت؟ صدور مجوزهای متعدد چه آسیبی به مطبوعات وارد کرده است؟
اعتقادی به این ندارم که صدور مجوز فعالیت رسانه‌های مجازی موجب مرگ رسانه های مکتوب می‌شود، امروزه اقبال مردم به رسانه دیجیتال بسیار است و بیش از ۵۰ درصد مردم قزوین رسانه‌ها را از طریق فضای مجازی مطالعه می‌کنند.
با وجود اینکه فضای مجازی و فناوری‌های نوین دسترسی آسانتری را برای مردم و اقشار مختلف جامعه به وجود آوردند اما همچنان جایگزینی برای مطبوعات و نشریات مکتوب نمی‌توانند باشند بلکه می‌توانند مکمل و مقوم نشریات مکتوب باشند.
از این رو معتقدم ما نباید به فضای مجازی به عنوان یک تهدید در بحث رسانه نگاه کنیم بلکه مطبوعات باید این تهدید را از منظر خود تبدیل به فرصت کنند و با استفاده از روش‌های ترکیبی فضای مجازی یا حقیقی و استفاده از جذابیت‌های بصری، خلاقیت و نوآوری در جذب مخاطب و همراه شدن با فناوری از این فرصت به خوبی استفاده کنند.
ایرنا. برخی معتقدند شما به عنوان متولی ارشاد قزوین از برخی منتقدان رسانه‌ای استان تجلیل کردید و از غیرمنتقدان خیر،آیا صحت دارد؟
نقد یکی از موارد بسیار مهمی است که در حوزه رسانه باید مورد توجه قرار گیرد، وظیفه رسانه، اطلاع رسانی نیست بلکه بحث نقد منصفانه و تحلیل و بررسی مسائل مختلف فرهنگی، اجتماعی و سیاسی از رسالت‌های رسانه‌ای است به ویژه در زمانه‌ای که مردم نیز به نوعی تحلیلگران خوبی هستند و شرایط را رصد می‌کنند، همانگونه که رسانه پلی بین مردم و مسوولان است گاهی بسیاری از شرایط جامعه را راهبری و هدایتگری می‌کند و از رسالت‌های مهم رسانه‌ها همین است.
با توجه به این موضوع در مجموعه‌ای ارشاد استان تاکید بر این است که یک نگاه حرفه‌ای در رسانه ها ایجاد کنیم که از تحلیل و نقد منصفانه نشات می گیرد و مطمئناً اگر نشریات و رسانه‌ها حضور میدانی برای بررسی مسائل و مشکلات داشته باشند و بتوانند رسالت حرفه‌ای خود را به درستی انجام دهند مطمئناً هم از طرف مردم و مسوولان مورد توجه قرار خواهند گرفت و ما در این موضوع سعی نکردیم که تفاوت و رانت ویژه‌ای را در نظر بگیریم بلکه رسانه‌ای که در حوزه تحلیل و نقد منصفانه ورود پیدا کند مورد حمایت ما خواهد بود.
ایرنا. برخی از رسانه‌های استان به صراحت تخلفات رسانه‌ای داشتند، چرا با آنها برخورد نمی‌کنید؟
اینگونه نیست که ارشاد در مقابل تخلفات رسانه ها چشم خود را ببندد، اداره کل ارشاد اسلامی استان قزوین، رصد رسانه‌های استان را به صورت مستمر در دستور کار دارد و وظایف خود را در حوزه نظارت بر مجموعه فرهنگی، هنری و رسانه‌ای انجام می دهد.
با توجه به این وظیفه، گزارش های مرتبط تهیه و به صورت ماهانه و فصلی به معاونت فرهنگی و هیات نظارت بر مطبوعات ارسال می‌شود ولی باید توجه داشت که برخورد از طرف ما نباید صورت بگیرد بلکه هیات نظارت بر مطبوعات طبق قانون در موارد ضروری ورود پیدا می‌کند.
طی یک سال گذشته در مواردی که شکایات و مکاتباتی انجام شده است گزارش لازم منعکس شده و در هیات نظارت بر مطبوعات و معاونت مطبوعاتی اقدامات مقتضی صورت گرفته است.
طی همین رصدها در این مدت ۲۵ رسانه استان به دلیل فقدان انتشار یا اعلام وصول نکردن مشمول ماده ۱۶ (لغو مجوز) شدند، از این رو این اطمینان را می‌دهیم که رصد رسانه‌ای به صورت مستمر در استان در حال انجام است و ما بدون هیچ گونه نگاه سیاسی و جناحی به این امر می‌پردازیم.
ایرنا. رسانه‌های استان به ویژه مطبوعات مکتوب با شروع کرونا تعطیل شده و آسیب زیادی دیدند چه اقدام حمایتی از آنها صورت گرفته است؟
دولت در این زمینه سعی کرد با بسته‌های حمایتی از مجموعه‌های فرهنگی، هنری و رسانه‌ای حمایت کند؛ البته تاکید می کنم حمایت ها و کمک های صورت گرفته نمی‌تواند تمام خسارت‌هایی را که به این قشر در دوران کرونا وارد شد جبران کند.
بی شک باید اتفاقات جدیدتری در این زمینه بیفتد؛ در دولت جدید و با پیگیری وزیر فرهنگ و ارشاد مقرر شد بسته‌های حمایتی جدیدی در اختیار اصحاب فرهنگ و هنر و رسانه قرار بگیرد که اطلاعات آن به زودی اعلام خواهد شد و خود شخص رییس جمهور نیز نگاه ویژه‌ای به این امر دارند.
علاوه بر این از طریق سامانه کارا در مجموع ۲۷ میلیارد تومان کمک به اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه استان صورت گرفت و سه میلیارد تومان کمک بلاعوض به اعضای صندوق فرهنگ و هنر پرداخت شد که بخشی از این میزان به اصحاب رسانه استان بود.
یک اقدام ویژه که در استان قزوین انجام شد و جای تقدیر از استانداری قزوین دارد، حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان تسهیلات ارزان قیمت از طریق صندوق کارآفرینی امید ویژه اصحاب رسانه تخصیص یافت که لیست افراد مشمول تهیه و به صندوق ارسال شد و خبرنگاران استان موفق به دریافت این تسهیلات شدند، مجدد پیگیر هستیم تا در دولت جدید نیز بسته‌های حمایتی جدیدی برای اصحاب رسانه در نظر گرفته شود.
ایرنا. برخی از اصحاب رسانه برای دریافت تسهیلات کرونا مشکلات بانکی دارند؟
بله، این موضوع مهمی است، پرداخت تسهیلات کرونا به اصحاب رسانه دارای دو بخش است که اداره کل فرهنگ و ارشاد استان هماهنگی و پیگیری‌های لازم و معرفی افراد به بانک‌ها را انجام می دهد و بخش دیگر برعهده حوزه بانکی است که در این زمینه برخی مشکلات وجود دارد و از طریق معاونت اقتصادی استانداری قزوین پیگیری لازم صورت گرفته است تا این مشکلات مرتفع شود.
ایرنا. انتخابات خانه مطبوعات استان چرا به تأخیر افتاده و کی برگزار می‌شود؟
بحث خانه مطبوعات از مواردی است که از بدو ورود پیگیر بودم چون یکسری مشکلات حقوقی و اداری به دلیل فقدان پیگیری‌ها و تغییرات در اساسنامه به وجود آمده بود.
تغییرات اساسنامه باید در اداره ثبت شرکت‌ها ثبت می‌شد و هیات مدیره باید کارهای ثبتی را انجام‌می دادند که متاسفانه نواقصی زیادی در این مورد وجود داشت که پیگیری نشده بود و ما اگر می‌خواستیم پیگیری کنیم حتماً باید کارهای قانونی آنها انجام می‌شد که به دلیل گذشت زمان و مقررات ویژه اداره ثبت، روند اجرای برخی از این فعالیت‌ها طولانی شد که خوشبختانه در حال حاضر این موانع رفع شده و در آینده نزدیک انتخابات خانه مطبوعات استان برگزار خواهد شد.
ایرنا. یکی از مصوبات شورای اطلاع رسانی که بازتاب زیادی در سطح استان داشت، پایش رسانه‌ها و خبرنگاران استان بود که پایش رسانه‌ها انجام شد ولی در حوزه خبرنگاران این کار انجام نشده است، به چه دلیل معطل مانده است؟
این موضوع از گذشته مطرح بود و قرار شد انجام شود و در دوره مدیریت ما جلسات متعددی با حضور مجموعه شورای اطلاع رسانی برگزار و پایش رسانه‌ای انجام شد و در حال حاضر تمام رسانه‌های استان دارای شناسنامه هستند.
در بحث پایش خبرنگاران باید با یک نگاه همه جانبه برنامه ریزی شود که ۸۰ درصد این کار انجام شده است، ولی به دلیل برخی ملاحظاتی که در خانه مطبوعات وجود داشت نتایج هنوز به صورت رسمی اعلام نشده است.
به طور مثال بحث فرایند عضو گیری در خانه مطبوعات یکی از مشکلاتی است که مکاتبات متعددی را با معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد داشتیم که باید این فرآیند به صورت جدی مورد بررسی قرار گیرد.
ایرنا. فضای مجازی تیغ تیز خود را بر اصحاب رسانه سالم و فعال فرود آورده و گلوی آنها را می‌فشارد، در شورای اطلاع رسانی چه تمهیدی برای برخورد با متخلفان این حوزه اندیشیده‌اید؟
اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قزوین، حامی رسانه‌های حرفه‌ای و فعال در استان است و اگر تخلفاتی در این زمینه وجود داشته باشد برخورد خواهد شد.
در این خصوص باید تفکیک‌های را داشته باشیم چرا که ما دارای خانه مطبوعات، شورای اطلاع رسانی، اداره کل ارشاد اسلامی و هیات نظارت بر مطبوعات هستیم که هر کدام دارای وظایف خاص خود هستند و در شورای اطلاع رسانی قرار نیست برخوردی صورت بگیرد یا به تخلفات رسیدگی شود بلکه شورای اطلاع رسانی وظیفه سیاستگذاری، رسیدگی و ساماندهی و اداره ارشاد وظایف صنفی و اجرایی را برعهده دارد بنابراین اگر مواردی مربوط به تخلفات فضای مجازی و رسانه‌ای اعلام شود حتماً رسیدگی خواهد شد و در مواردی نیز بوده که شکایت‌های به دستگاه قضا شده که اداره ارشاد ورود جدی در این زمینه داشته است و حق با رسانه بوده و ما در دستگاه قضایی حمایت کردیم.
ایرنا. رسانه‌های استان به برخی از مصوبات شورای اطلاع رسانی نقد داشتند از جمله سخنگوی دستگاه‌ها که نه تنها اجرایی نشد بلکه امکان اجرایی هم نداشت، نظر شما چیست؟
ما از نقد منصفانه کاملاً استقبال می‌کنیم و به معجزه گفت و گو اعتقاد داریم و باید این مساله فرهنگسازی شود، به طور مثال در مساله سخنگوی دستگاه‌ها معتقدیم در فلسفه وجودی آن مشکلی نیست و در شورای اطلاع رسانی مطرح و مصوب شد و طبق این مصوبه، نهادها و دستگاه‌های اجرایی ملزم به معرفی سخنگو یا رابط رسانه‌ای شدند.
دلیل انجام این مصوبه نیز آن بود که در مواردی خبرنگار با یک کارشناس در یک دستگاه اجرایی مصاحبه‌ای را انجام داده و به عنوان یک خبر منتشر کرده است که آن مصاحبه مورد تأیید مدیر کل دستگاه نبوده است بنابراین باید یک کانال مشخصی برای اطلاع رسانی وجود داشته باشد.
رسانه یک کانال دو طرفه است و فردی که برای مصاحبه با دستگاهی تماس می‌گیرد باید اعلام کند که نماینده یک رسانه بوده و برای مصاحبه تماس گرفته است و طرف مقابل نیز باید به عنوان نماینده رسمی دستگاه با رسانه مصاحبه کند.
این مساله برای اولین بار در شورای اطلاع رسانی قزوین در کشور مطرح شد و حتی شورای اطلاع رسانی دولت نیز از این موضوع استقبال کرد و قزوین به عنوان پایلوت این طرح در کشور انتخاب شد و تمام دستگاه‌ها سخنگوی خود را معرفی کردند.
اطلاعاتی که طی این مدت جمع آوری شد به خانه مطبوعات استان اطلاع رسانی شد و در این خصوص رسانه باید بداند که اگر به هر دستگاهی تماس بگیرد افراد رسمی هر اداره پاسخگو هستند و اگر مشکلی وجود داشته باشد در آینده قابل پیگیری بوده و دارای ضمانت اجرایی است.
ایرنا. بیشتر رسانه‌های استان از فضای نقد منصفانه خارج شده و دچار رکوت، رخوت و روزمرگی شده‌اند؟ آیا این رویه را درست ارزیابی می‌کنید؟
یکی از رسالت‌های رسانه‌ها به عنوان رکن چهارم دموکراسی نقد، تحلیل و بررسی و ارائه راهکارهای مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است و معتقدیم اگر همه ما حول یک موضوع به عنوان توسعه استان قزوین تمرکز کنیم خیلی سریعتر به دست خواهد آمد.
ما نباید اهداف خود را به نگاه‌های سیاسی و جناحی تقلیل دهیم، هرچند یک رسانه ممکن است ابزار رسمی یک حزب و جناح باشد.
اگر دغدغه همه ما توسعه استان باشد نقد، فضای سازنده‌ای را ایجاد خواهد کرد و از فضای تخریب، تخطئه و اتهام زنی حتی به صرف تعلق به یک جناح و گروه دور می شود.
ما باید فضا را به سمتی ببریم که نگاه حداقلی به رسانه نباشد بلکه با نگاه حداکثری به رسانه جایگاه آن را بالا ببریم تا رسانه بتواند نقش خود را به خوبی ایفا کند.
ایرنا. در استان برنامه‌های مهمی برگزار می‌شود که در بسیاری از آنها خبرنگاران حضور ندارند؟
رسانه‌ها به عنوان رکن چهارم دموکراسی همواره باید در همه وجوه جامعه حضور داشته باشند و مخصوصاً در برنامه‌های که مسوولان تراز اول کشور در استان تشریف دارند باید زمینه برای حضور خبرنگاران فراهم باشد.
با این حال در برخی از جلسات، محدودیت‌هایی برای خبرنگاران ایجاد می شود که قابل قبول نیست و مواردی هم وجود دارد که در شورای اطلاع رسانی با معاون سیاسی و امنیتی استان مطرح کردیم و حتماً باید این مشکلات حل شود و ما نیز پیگیری‌های لازم را خواهیم داشت.
ایرنا. چرا با ارسال نامه کتبی به ادارات استان خواستار حضور نیافتن مدیران در مراسم روز خبرنگار امسال به بهانه کرونا شدید درحالیکه بسیاری از جلسات استان با حضور خبرنگاران و ۲۰ تا ۳۰ نفر از مدیران برگزار می‌شود؟
براساس وظیفه‌ای که در شرایط بحران کرونا در خیز پنجم در خصوص سلامت خبرنگاران برعهده داشتیم در جلسه‌ای با حضور نمایندگان اصحاب رسانه در شورای اطلاع رسانی استان، این تصمیم اتخاذ گردید.
سال گذشته در روز خبرنگار به صورت موردی به دفتر رسانه‌ها مراجعه کردیم که به شدت مورد انتقاد واقع شدیم، متاسفانه تعدادی از اصحاب رسانه به بیماری کرونا دچار شدند و ما را مقصر دانستند و امسال هم در شرایط اوج کرونا و خیز پنجم قرار داشتیم که این بازدیدها موجب افزایش ضریب انتشار بیماری در بین خبرنگاران می‌شد و می‌توانست فاجعه آفرین باشد.
به هرحال این موضوع به دلیل سلامت خبرنگاران در شورای اطلاع رسانی استان مطرح و تصویب شد و من نیز به عنوان دبیر شورای اطلاع رسانی مصوبه شورا را اطلاع رسانی کردم.
برگزاری جلسات در استانداری و ادارات دیگر در اختیار من نبوده است و همچنین مصوب شد اگر دستگاهی قصد تجلیل از رسانه را دارد به این بهانه این تجلیل را کنار نگذارد بلکه با تمهیداتی این تجلیل‌ها انجام شود.
