این روزها نبود صنایع فرآوری، سهم ناچیز از صادرات و قیمت گذاری پایین آن از سوی دلالان در کنار بی‌توجهی مسئولان دست‌به‌دست هم داده تا امید کشاورزان در قطب زرشک بی دانه تولیدی کشور به ناامیدی بدل شود. مهرماه و آبان ماه هر سال استان خراسان جنوبی شاهد برداشت زرشک از باغات سطح زیر کشت این محصول است و با توجه به اینکه این استان با تولید سالانه بیش از ۲۰۰ هزار تن زرشک بی دانه مقام نخست این محصول در کشور و دنیا را به خود اختصاص داده اما کشاورزان هر ساله هنگام برداشت زرشک با مشکلات زیادی روبه رو می شوند به طوری که بیشتر آنان مجبور به فروش محصول خود با قیمت بسیار پایین به دلالان زرشک می شوند
زرشک از محصولاتی بوده که بنا به گفته کشاورزان هر دو سال به بار می نشیند. اما این روزها افت قیمت این محصول که حالا به فصل برداشت نیز رسیده، و محصولی که از سال گذشته روی دستشان باد کرده، امان را از زرشک کاران گرفته است.
یک کشاورز خراسانی در این باره چنین عنوان می‌کند که هزینه کارگر برای برداشت زرشک سال قبل ۸۰ هزار تومان بوده و اکنون به ۱۵۰هزار تومان رسیده است. با این تورم بازار اما قیمت زرشک کاهش یافته است و کیلویی ۴۰ تا ۴۵ هزارتومان می خرند. وی ضمن درخواست از مسئولان دولتی درصدد چاره‌جویی به حال کسانی‌‌ست که جز باغات زرشک و برداشت آن درآمد دیگری ندارند.
این زرشکار خراسانی همچنین عنوان کرده است که سالی را به انتظار محصول می‌نشینند اما با سرآمدن انتظار نه تنها خوشحالی را نمی‌توان در چهره‌شان مشاهده کرد بلکه دغدغه چگونگی جمع‌آوری محصول را هم در دل دارند. واقعاً سهم دست‌های زخم برداشته کشاورزان روستایی از گنج یاقوت سرخ کویر چقدر است؟! آنها زحمت خارها را به جان می‌خرند اما به راستی آنچه از رهگذر رنج دو سال باغبانی به دست می آورند جوابگوی رنج هایشان هست؟
در ادامه این روندمدیر جهادکشاورزی قائن نیز بیان داشته سطح زیرکشت زرشک خراسان جنوبی ۱۸هزارو۶۰۰هکتار است و حدود ۳۷درصد زرشک استان در قائنات تولید می‌شود.
وی می‌گوید:ما محدودیتی در توزیع کود و تامین نهاده نداریم ولی رشد سرسام‌آور قیمت نهاده‌های کشاورزی مثل کودهای شیمیایی، ریزمغذی‌ها و سموم دفع آفات نباتی در چند سال گذشته موجب افزایش هزینه تولید در واحد سطح شده است.
مطابق گفته‌های زرشک‌کاران و مسئولان این حوزه محدودیتی در توزیع کود و تامین نهاده وجود ندارد اما رشد سرسام‌آور قیمت نهاده‌های کشاورزی مثل کودهای شیمیایی، ریزمغذی‌ها و سموم دفع آفات نباتی در چند سال گذشته موجب افزایش هزینه تولید در واحد سطح شده است.
کارشناس این زمینه براین باورند که بهترین کار تخصیص یارانه به کشاورزان برای تامین نهاده‌ها، دادن تسهیلات کم‌بهره بانکی به بهره‌برداران و همچنین صنایع تبدیلی مرتبط با این محصول است تا شاید بحران حال حاضر کاسته و چاره‌جویی این زمینه به راه‌گشایی مبدل شود.
علاوه بر افزایش قیمت‌ها و هزینه‌های سرسام‌آور، مشکلات صادرات و برندسازی از جمله دیگر معضلاتی‌ست که صاحبان این حوزه با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
متاسفانه صادرات و تولیدات فراوری‌شده از زرشک هم موفقیت چندانی در سال‌های اخیر نداشته است. با اینکه زرشک خواص بسیاری دارد و طعم و رنگ جذابش می‌تواند برای مصرف‌کنندگان بسیاری خوشایند باشد، اما کمتر محصول تولیدشده از زرشکی در بازار دیده می‌شود.
رییس اتاق بازرگانی خراسان جنوبی می‌گوید: زرشک یکی از محصولات استراتژیک کشاورزی استان محسوب می‌شود، زیرا ۹۸درصد زرشک بی‌دانه دنیا در خراسان جنوبی تولید می‌شود. استان سالانه ۲۲هزارتن زرشک خشک تولید می‌کند، اما از آنجا که در دنیا شناختی از این میوه ارزشمند وجود ندارد صادرات آن عقیم مانده است درحالی‌که زرشک هم مانند زعفران خواص مفیدی دارد. محسن احتشام با بیان اینکه در سال‌های قبل رقم صادرات زرشک حدود ۵۰تن بود و اکنون این رقم به ۴۰۰تن رسیده است، اظهار می‌کند: این رقم صادرات بسیار کمتر از چیزی است که در استان تولید می‌شود و با وجود تلاش‌های اتاق بازرگانی در سال‌های گذشته برای افزایش صادرات به‌دلیل نبود کمک‌های دولتی و شناخته نبودن این محصول، موفقیتی حاصل نشده است.
بنابر گفته‌های اتاق بازرگانی خراسان جنوبی در حال حاضر عمده‌ترین نیاز مجموعه، جذب سرمایه‌گذار به شکل مشارکتی برای تولید انبوه، توزیع سراسری کالا است.
موضوعی که شرکت‌های دانش بنیان خراسان نیز بر آن دلالت دارند.
مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان عضو پارک علم و فناوری خراسان دراین باره اظهارداشت: در حال حاضر عمده‌ترین نیاز مجموعه، جذب سرمایه‌گذار به شکل مشارکتی برای تولید انبوه این محصول دانش‌بنیان، توزیع سراسری کالا در کشور و دسترسی و بهره‌مندی بیشتر بیماران مربوطه است. تولید این محصول، نه تنها باعث کمک به بهبود و حفظ سلامت جامعه شده، بلکه کمک زیادی به تولید ارزش‌افزوده در زمینه فرآوری گیاهان دارویی بومی استان کرده، که این در نوع خود افتخار و دستاوردی مهم برای استان خراسان رضوی در کشور است.
«پارس‌نیوز» در بررسی بیشتر این موضوع با محمدشفیع ملک زاده، رییس اسبق نظام صنفی کشاورزی به گفت‌وگو پرداخت.
ملک زاده درتشریح این موضوع اظهارداشت: می‌دانیم که زرشک جزو محصولات اساسی نیست و به همین جهت براساس مکانیزم عرضه و تقاضا در بازار مشتریان خود عرضه می‌شود. این روند موجب می‌گردد که با افزایش یا کاهش عرضه و اشباع شدن بازار، قیمت کاهش یا افزایش یابد.
وی افزود: با توجه به تحریم‌های حاکم بر کشور، امکان صادرات گسترده وجود ندارد که با این وجود محصول بدون توجه به هزینه تمام شده تولید بر مبنای مکانیزم عرضه و تقاضا توزیع می‌شود. به عنوان مثال امسال قیمت هویج به بالای ۳۰ هزار تومان رسید، در حالی که ممکن است قیمت تمام شده کمتر از ۵ تا ۶ هزار تومان باشد.
ملک زاده تصریح کرد: کمبود صنایع فرآوری و تبدیلی، نبود محل ذخیره مناسب و عدم بسته بندی و سورتینگ مناسب امکان رقابت با کشور‌های دیگر را نیز سلب کرده است.
رییس اسبق نظام صنفی کشاورزی همچنین خاطرنشان کرد: شورای قیمت گذاری موظف به تعیین قیمت تضمینی زرشک نیست، لذا با اشباع شدن بازار داخل بدیهی است که قیمت کاهش یابد.
وی یادآور شد: با ایجاد بسته بندی و سورتینگ امکان رقابت با دیگر کشور‌ها فراهم می‌شود که با این وجود دیگر کشاورزان به سبب مازاد تولید متضرر نمی‌شوند که در نتیجه کشاورزی پایدار نمی‌ماند که با این وجود تولیدکنندگان مجبور به فروش ملک به منظور پرداخت بدهی خود می‌شوند که در نهایت طی سال‌های آتی ناامیدی در کشاورزان ایجاد می‌شود.
ملک زاده در پایان این گفت‌وگو بیان داشت: با توجه به آنکه زرشک جزو محصولات اساسی نیست، از این رو بیش از نیاز در کشور تولید می‌شود که با این وجود با فراهم شدن زمینه صادرات و ایجاد برند مناسب ارزآوری خوبی نصیب کشور می‌شود.
