تحت چه شرایطی، با واقعی شدن «قیمت بنزین» موافق هستید؟

موضوعی که همواره در اقتصاد ایران در بین کارشناسان اقتصادی مطرح بوده، نگرانی از حجم بالای یارانه پنهان در بخش‌های مختلف است. به طور مشخص گزارش اخیر دیوان محاسبات نشان داد در سال گذشته، یارانه پنهانی ۱,۶۰۳,۰۰۰ میلیارد تومان) که پرداخت و یا به حساب بدهکاری دولت منظور گردیده، معادل ۲.۵ برابر عملکرد بودجه عمومی دولت و ۴۶ درصد حجم نقدینگی در سال ۱۳۹۹ است.

بر این اساس یکی از فرآورده‌های نفتی که از یارانه پنهان بی نصیب نمانده است، بنزین است. بنزین یارانه‌ای که اکنون در کشور توزیع می‌شود، روزانه برابر با  ۶۰ میلیون لیتر است. قیمت بنزین به نرخ دولتی لیتری ۱۵۰۰ تومان تعین شده است. بنزین آزاد نیز  با قیمت لیتری ۳۰۰۰ تومان فروخته می‌شود که البته، به معنای واقعی، آزاد نیست و دولت برای ثابت نگه داشتن آن نیز، یارانه پرداخت می‌کند. زیرا قیمت نفت هر لحظه در بازار جهانی در حال تغییر است و در نتیجه بهای بنزین نیز تابعی از آن است.

حال با افزایش نسبی قیمت نفت در هفته‌ها و ماه‌های اخیر و رسیدن به کانال ۸۰ دلاری، شاهد رشد قیمت بنزین در بسیاری از کشور‌ها از جمله برخی از همسایگان ایران هستیم. روندی که با توجه به تجربه گذشته، می‌تواند جذابیت قاچاق سوخت به ویژه بنزین را افزایش دهد. از سوی دیگر، کارشناسان اقتصادی به اشاره به اینکه در ایران روزانه به‌طور متوسط حدود ۸۰ میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود و پرداخت این حجم از یارانه به بنزین به معنای پایین نگه داشتن قیمت بنزین و در نتیجه افزایش مصرف است، تاکید دارند که بایستی نرخ گذاری ثابت برای بنزین و سایر حامل‌های انرژی متوقف شود.

اما این افزایش قیمت، سیاستی است که همواره با هزینه‌های بسیاری بر دوش مردم و اقشار ضعیف جامعه همراه بوده است و هرگونه تغییر نرخ سوخت، نیازمند تدابیر حمایتی از قدرت خرید مردم است.

حال جدا از اینکه اساسا افزایش قیمت بنزین در دستور کار دولت هست یا خیر، سوال اساسی این است که اگر قرار بر این باشد که قیمت بنزین مصرفی مردم، واقعی و به نرخ فوب خلیج فارس باشد، چه شرایطی را به عنوان پیش نیاز آن باید در نظر گرفت؟

به عنوان نمونه برخی از مردم معتقدند در صورتی که یارانه پرداختی برای بنزین به حساب همه مردم واریز شود و آن‌ها خودشان تصمیم گیر نقدینگی پرداختی به حساب خود باشند، آزادسازی و افزایش قیمت بنزین از نظرشان مطلوب است. گروه دیگری نیز می‌گویند در حال حاضر بسیاری از اقشار محروم جامعه از یارانه بنزین و سوخت، بی بهره هستند و اساسا خودرویی ندارند که بخواهند بنزین یارانه‌ای هم دریافت کنند، در نتیجه برای رسیدن به عدالت در حوزه یارانه ها، بایستی قیمت بنزین به نرخ واقعی و بدون یارانه باشد و تفاوت بنزین یارانه‌ای و آزاد به نرخ روز، به حساب اقشار محروم و کم درآمد جامعه واریز شود. اما برخی نیز معتقدند دولت بایستی پیش از تصمیم گیری برای افزایش قیمت بنزین، فکری حال خودرو‌های تولید داخل با مصرف سوخت بالا بکند و برای عرضه خودرو‌های برقی و کم مصرف با معیار‌های جهانی اقدام کند. زیرا در این حالت، افزایش قیمت سوخت، فشار کمتری را به جهت هزینه‌های سوخت به خانوار‌ها وارد می‌کند.