حاجی بابایی رئیس کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی درباره یارانه پنهان توضیح داد: یارانه به مجموعه کمک های دولت مردم و مصرف کنندگان به شمار می آید. مهمترین بحثی که در مسئله یارانه ها مطرح می شود، یارانه انرژی و یارانه مربوط به کالاهای اساسی است که یارانه پنهان شمرده شده که به چشم نمی آیند و جامعه بر این باور است که یک روند عادی است، لیکن در رابطه با یارانه به معنای عام آن، می توان گفت کل جامعه به نوعی از یارانه های عام استفاده می کنند.
وی افزود: هدفمندی یارانه به معنای بررسی درست برای پرداخت یارانه به افراد دهک پائین و کم درآمد است.
حاجی بابایی بیان کرد که در یک سال مالی بودجه کشور 938هزار میلیارد تومان است و یارانه یک هزار و پنچاه هزار میلیارد تومان با نفت 50دلار است.
وی تصریح کرد: در دهک های ده گانه در سال 1388 از صد در صد ، دهک اول 1،3دهم درصد؛ دهک دوم 3،8دهم درصد؛ دهک سوم 4،1 دهم درصد؛ دهک چهارم 5درصد؛ دهک پنجم 6،3دهم درصد؛ دهک ششم 8،9دهم درصد؛ دهک هفتم 11درصد؛ دهک هشتم 14،1دهم درصد؛ دهک نهم 17درصد و دهک دهم حدود 30درصد از یارانه بنزین استفاده می کنند.
حاجی بابایی به شاخصه های کلان اقتصادی کشور اشاره کرد و گفت: تولید ناخالص داخلی، تولید سرانه، بهره وری کل عوامل، سرمایه ناخالص داخل باید افزایش یابد و هزینه های مصرف تعریف شود. واردات باید کاهش یابد و صادرات افزایش یابد.
نرخ تورم و نرخ بیکاری باید کاهش یابد.
وی با بیان اینکه ساختار اقتصادی کشور باید اصلاح شود، عنوان کرد: حدود 40میلیون نفر از جمعیت کشور نیاز به کمک فوری و آنی دارند.
حاجی بابایی افزود: سرمایه و درآمد کشور خوب و مناسبت است لیکن متاسفانه این درآمد تبدیل به تولید نمی شود. اصلاح ساختار بودجه باید صورت بگیرد تا درآمدها واقعی و حقیقی شود و با شفاف سازی در این زمینه مردم آن را لمس کنند.
وی بیان کرد: جراحی اقتصادی باید صورت بگیرد لیکن جراحی نباید به مردم آسیب وارد کند.
حاجی بابایی تصریح کرد: در اینکه درآمدهای کشور باید به جیب مردم برسد، کسی شک ندارد. اما نوع نگاه این است که در ابتدا وارد کارگاه شود بعد به سمت جیب مردم سرازیر شود.
با یک ریال افزایش قیمت بنزین، گاز، گازوئیل و امثالهم موافق نیستم
هاشم خانی تحلیل گر اقتصادی در ادامه این برنامه گفت: قیمت انرژی در داخل و خارج از کشور متفاوت است و به مابه التفاوت قیمت داخل و خارج یارانه پنهان اطلاق می شود.
وی افزود: اشکالی که وجود دارد این است که همه آحاد جامعه توان استفاده یکسان از یاران پنهان را ندارند و آن کسی که قدرت و توان مصرف بالاتری داشته باشد، بیشتر از این یارانه منتفع می شود و بالعکس.
هاشم خانی درباره هدفمند سازی یارانه ها توضیح داد: یارانه اصولا برای کمک به اقشار آسیب پذیر جامعه می باشد در حالیکه در شکل غیرهدفمند و پنهان آن بیشتر دهک های پردرآمد از آن بهره مند می شوند. بنابراین؛ هدفمند نیست. بدین معنا که نتوانستیم قانون هدفمندی که این هدف خوب و مقدس را دنبال می کرد، به درستی اجرا کنیم.
وی عنوان کرد: به نظر می رسد که موضوع انرژی یا آرد، نان و کالاهای اساسی دیگر در ایران مسئله قیمت نیست بلکه موضوع مالکیت است. اگر در ابتدا عنوان می شد که کل نفت، گاز به طور مساوی برای مردم است. مردم خود تصمیم گیرنده بودند که چگونه مصرف کنند و اساسا دیگر فقر مطلق دیگر در کشور نداشتیم و بسیاری از پدیده های تلخی که از جنس استسمار نیروی کار در کشور وجود دارد، دیگر وجود نداشت. اگر هر ایرانی در ماه 3میلیون و 200هزار تومان دریافت می کرد، اساسا بسیاری از استسمارهایی که از جانب برخی کارفرماها اتفاق می افتاد، صورت نمی گرفت.
هاشم خانی خاطرنشان کرد: دولت نباید قیمتی برای انرژی مشخص کند، همچنین سهمیه مساوی از انرژی به مردم ارائه شود. منطقی است که سهمیه بنزین، گاز یا سهمیه نفت خام یا گاز خام را به مردم داده و هر فردی بتواند مازاد بر سهم خود را بگیرد یا اساسا کل آن سهم را بفروشد و عرضه و تقاضا قیمت را شکل دهد.
وی با یک ریال افزایش قیمت بنزین، گاز، گازوئیل و امثالهم موافق نیست و گفت: افزایش قیمت به شکلی باید صورت بگیرد که صد در صد فواید آن به جیب مردم برسد. ما جز اینکه مالکیت را به مردم و آن هم به طور مساوی بدهیم نداریم.
مهمترین چالش طرح اصلاح یارانه های پنهان، مسئله عدم بانک اطلاعاتی دقیق از نیازمندان است
زمانی خبرنگار نیز خاطرنشان کرد: آنچکه در مورد یارانه پنهان و انرژی مورد نقد است در سه مسئله خلاصه می شود. اول آنکه ایران یکی از بزرگترین کشورهای پرداخت کننده یارانه پنهان به مردم است با این وجود پرداخت یارانه ها اگر چه با هدف پرداخت عدالت اجتماعی بوده، ولی به جامعه هدف خود مانند سایر یارانه ها اثابت نکرده است. با بررسی در این زمینه می توان گفت که حجم 25برابر یارانه های انرژی نصیب ثروتمندان شده است. به عنوان مثال در زمینه بنزین به دهک های پائین تنها 2درصد از یارانه بنزین تعلق گرفته است. در خصوص گاز نیز همینطور، به دلیل اینکه دهک های بالا پرمصرف تر هستند، 15درصد منابع گاز به ثروتمندان تعلق می گیرد و تنها فقط 5درصد سهم دهک های پائین جامعه می باشد.
وی افزود: دومین مسئله ای که در این راستا مورد توجه است، پرداخت بالای یارانه انرژی باعث شده که مصرف یارانه در ایران مصرف قابل کنترلی نباشد و دو برابر کشورهای دیگر حجم مصرف انرژی کشور بالا باشد. مجموعه این مشکلات سبب شده تا نیاز اصلاح یارانه های انرژی دیده شود. البته اجرای ساز و کارهای آنها نیاز به زمان تدریجی رعایت همه جانبه موارد دارد.
زمانی گفت: مهمترین چالش طرح اصلاح یارانه های پنهان، مسئله عدم بانک اطلاعاتی دقیق از نیازمندان است. در گام بعدی هر گونه اصلاحی در اقتصاد لازم است که در شرایطی باشد که
ثبات اقتصادی در کشور برقرار باشد، با توجه به اینکه حذف یارانه ها می تواند اثرات تورمی در
اقتصاد کشور داشته باشد، ترجیح داده می شود که به صورت تدریجی و در طول زمان و در سال های متعدد این اتفاق رخ دهد.
وی در ادامه گفت: اگر هدف این است که با حذف یارانه های انرژی، مصرف مدیریت شود. تجربه نشان داده است که به عنوان مثال در زمینه بنزین با افزایش قیمت تاثیری در کاهش مصرف صورت نگرفته است. بنابراین؛ باید در این زمینه اصلاحات لازم صورت بگیرد.
حاکمیت باید بسته ساختاری جدیدی برای کشور فراهم کند
عثمانی رئیس عالی نظارت سازمان حساب رسی کشور خاطرنشان کرد: ساختار اقتصادی کشور معیوب و مریض است و به انقلاب اقتصادی نیازمند هستیم. میزان نارضایتی مردم از شرایط اقتصادی کشور را نمی توان پنهان کرد.
وی با بیان اینکه درآمد مردم با درآمد سایرکشورهای دیگر هزینه های زندگی نیز همخوانی ندارد، افزود: تا ساختار معیوب اقتصادی اصلاح نشود، اتفاق مثبت اقتصادی در کشور نخواهد افتاد.
عثمانی با بیان اینکه یارانه ها باید به قیمت روز با مردم محاسبه شود، عنوان کرد: بدین شکل از قاچاق جلوگیری خواهد شد. تا دولت و مجلس متکی به آراء ی باشد که از آراء مردم بترسد، این ساختار اصلاح نخواهد شد.
وی همچنین گفت: با شیوه کنونی روز به روز فاصله طبقاتی بیشتر می شود که بخشی از آن ناشی از مصرف بیشتر است.
عثمانی بیان کرد: یکی از اهداف هدفمندی یارانه ها اصلاح قیمتی برای اصلاح رفتار مصرف کننده بود لیکن قیمت تغییر یافت بدون اینکه رفتاری تغییر یابد. به دلیل اینکه میزان تغییر به قدری نبود که منجر به تغییر رفتار شود.
وی در پایان گفت: کل حاکمیت باید بسته ساختاری جدیدی برای کشور فراهم کند و جامعه خود را نسبت به این بسته آگاه سازد به مردم اطمینان بخشد و اطلاع رسانی شفافی از سوی حاکمیت صورت بگیرد و به اجرای این بسته بپردازد، یادمان باشد که با وصله و پینه اقتصاد درست نخواهد شد.
