به گزارش ایسنا، بارورسازی ابرها یا ایجاد باران مصنوعی روشی برای تأثیرگذاری روی ابرهای طبیعی است که در آن با استفاده از مواد شیمیایی، آب بیشتری از ابر به شکل باران یا برف گرفته می‌شود و در مناطق مختلف این عمل متفاوت است، در حقیقت این امر به وضعیت آب و هوایی کشور بستگی دارد، کشوری که در منطقه خشک و مرطوب قرار گرفته با کشور دارای آب و هوای سرد و زمستانی متفاوت است.
بارورسازی ابرها زمانی کاربردی است که قبل و یا بعد از خشکسالی، یک برنامه جامع بلندمدت پیوسته در یک کشور انجام شود، در اینصورت می‌توان انتظار داشت بخشی از کمبود بارش در دوره خشکسالی توسط این روش، جبران شود.
برون‌رفت از خشکسالی به وسیله بارورسازی ابرها امری فراتر از انتظار است
خدایار عبدالهی- معاون پژوهشی دانشکده مهندسی منابع‌طبیعی دانشگاه شهرکرد در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه مکانیزم فناوری بارورسازی ابرها بر این اصل نهاده شده است که بخار آب موجود در جو در صورت وجود هستک‌هایی که به آن‌ها هسته میعان گفته می‌شود، ریزش می‌کند، اظهار کرد: ارزیابی مطالعات سازمان جهانی هواشناسی روی پروژه‌های بارورسازی ابرها نشان داده که میزان اثرگذاری این فناوری در مناطق مختلف متفاوت بوده است، به‌طوری که بارورسازی ابرها در مناطق حاره‌ای اثربخشی آن با افزایش پنج تا ۲۰ درصد در بارش سالانه و در مناطق ساحلی این افزایش پنج درصد بیشتر بوده و در حقیقت نوع فناوری به‌کار رفته و مطالعات امکان‌سنجی نیز در این زمینه بسیار اهمیت دارد، البته در کشور ایران که ذرات گرد و خاک در اتمسفر زیاد است، اثربخشی به ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش پیدا می‌کند.
عضو هیات علمی گروه مهندسی طبیعت دانشگاه شهرکرد افزود: کارکرد اصلی بارورسازی ابرها در بیشتر مناطق جهان به‌صورت افزایش ریزش آب قابل بارش از ابرها، تبدیل تگرگ‌های طوفان‌های تندری به بارش‌های مایع و کاهش اثرات منفی آن‌ها است و این عملیات گاهی نیز با هدف از بین بردن مه در فرودگاه‌ها یا بزرگراه‌ها نیز انجام می‌شود.
وی گفت: اینکه انتظار داشته باشیم از طریق بارورسازی ابرها پدیده خشکسالی برطرف شود، امری فراتر از انتظار است، یعنی به احتمال زیاد این روش در صورت لحاظ شرایط فنی می‌تواند تا حدی از تشدید خشکسالی‌ها جلوگیری کند، از طرفی این روش موجب افزایش تقریبی ۱۰ تا ۲۰ درصدی بارندگی سالانه می‌شود و به‌دنبال آن می‌توان انتظار افزایش سطح آب رودخانه‌ها و موجودیت بیشتر آب برای کاربری‌های مختلف همچون شرب، کشاورزی، تفرجگاهی و تولید نیروی برق‌آبی را داشت.
عبدالهی ادامه داد: البته این میزان تغییر در بارش سالانه عدد کمی نیست و ممکن است نیاز کشور را در سال‌های خشکسالی تامین کند و یا حتی در صورت نفوذ در خاک، می‌تواند موجب افزایش سطح آب‌های زیرزمینی یا در سال‌های ترسالی با افزایش ذخیره آب نتایج مثبتی در بالا آمدن سفره‌های رو به بحران داشته باشد.
معاون پژوهشی دانشکده مهندسی منابع‌طبیعی دانشگاه شهرکرد تاکید کرد: البته باتوجه به مخالف بودن برخی از افراد در بارورسازی ابرها، بیش از ۸۰ سال است که انسان از این فناوری برای اثرگذاری بر خشکسالی استفاده می‌کند و عده‌ای امیدوارند که تا حدی تغییرات اقلیمی از این طریق تعدیل شود.
وی عنوان کرد: در ایران نیز بارورسازی ابرها اندکی پیش از انقلاب شروع شد، ولی به دلیل هزینه‌های بالای آن بعد از انقلاب متوقف شد، از طرفی بعد از جنگ تحمیلی مجددا این اقدامات در ایران از سر گرفته شد و از سال ۱۳۸۷ فعالیت بارورسازی ابرها با تاسیس مرکز ملی تحقیقات و مطالعات بارورسازی ابرها وابسته به وزارت نیرو واقع در استان یزد آغاز به‌کار کرد.
عبدالهی در خصوص اینکه چرا باوجود انجام بارورسازی ابرها طی سال‌های گذشته در کشور، بارش در کشورهای همسایه رخ داد، تصریح کرد: این یک واقعیت است که تکنولوژی هدایت ابر نداریم و بارورسازی ابرها قابل کنترل نیست، زیرا مکانیزم بارش از پیچیده‌ترین فرآیندهای اتمسفری است و تولید باران مصنوعی از طریق افزودن هستک به توده ابر نمی‌تواند امید قطعی ایجاد کند و نمی‌توان به طور حتمی بیان کرد این بارش در چه منطقه‌ای اتفاق خواهد افتاد.
عضو هیات علمی گروه مهندسی طبیعت دانشگاه شهرکرد در پاسخ به اینکه آیا چهارمحال و بختیاری مستعد انجام فناوری بارورسازی ابرها است، بیان کرد: این استان در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده که به لحاظ قرار گرفتن در سراب دو حوضه آبریز، تامین‌کننده آب رودهای بزرگ کشور همچون کارون و زاینده‌رود است، از طرفی مطالعات نشان می‌دهد این استان پتانسیل مناسبی جهت باروسازی ابرها دارد، از طرفی یکی از راهبردهای اولویت‌بندی نشده در بحث بارورسازی ابرها، گزینش مکان است، مثلا برای انجام این دست فعالیت‌ها تمرکز در منطقه‌ای مانند استان یزد با مشخصات تعداد روزهای ابری کم و نوع نامناسب بارش صورت می‌گیرد که نسبت فایده هزینه کار را کاهش می دهیم.
وی ادامه داد: وجود نوع ابرهای باران‌زای مناسب، ارتفاعات بلند و تنوع اقلیمی می‌تواند برای کاربرد این فناوری در چهارمحال و بختیاری یک مزیت باشد، البته لازم است این امر در نظر گرفته شود که در هر منطقه‌ای که قرار است این اقدامات در آن صورت بگیرد باید مطالعات امکان‌سنجی و ارزیابی زیست‌محیطی دقیقی در آن منطقه انجام شود.
عبدالهی با تاکید بر اینکه استفاده فناوری بارورسازی ابرها شمشیر دولبه‌ای است که برخی از آن به عنوان خیانت قرن نام برده‌اند، گفت: لازم است باتوجه به وجود ابرهای مناسب برای بارورسازی در چهارمحال و بختیاری، اطلاعاتی از جمله بارش، دمای سطح زمین و جو بالا، رطوبت، باد و... را تحلیل و پس از ارزیابی زیست‌محیطی در صورت مناسب بودن، عملیات بارورسازی انجام شود، البته مطالعات انجام شده در دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد نشان می‌دهد که حدود یک سوم وسعت چهارمحال و بختیاری برای بارور سازی ابرها منطقه مناسب تشخیص داده شده است.
میزان ابرناکی منطقه، معیار مهمی در تعیین زمان مناسب برای بارورسازی ابرها است
معاون پژوهشی دانشکده مهندسی منابع‌طبیعی دانشگاه شهرکرد در پاسخ به اینکه چه زمانی برای بارورسازی ابرها مناسب است، افزود: در بیان فنی زمان مناسب برای بارورسازی ابرها به اصطلاح پنجره فرصت نامیده می‌شود، به این معنا که اگر برای یک منطقه خاص بارورسازی در یک بازه خاص صورت گیرد، بیشترین اثر بخشی را دارد که این بازه دمایی، آستانه‌های خاصی دارد و همه زیر صفر هستند، مثلا هنگامی که دما بین ۱۰- درجه تا ۲۵- درجه سانتی‌گراد باشد به آن پنجره فرصت دمایی سرد گفته می‌شود که برای ابرهای همرفتی بسیار مناسب است.
وی عنوان کرد: باتوجه به تغییرات زمانی خطوط هم‌فشار در سطوح مختلف مانند ۵۰۰، ۷۰۰ و ۸۵۰ هکتوپاسکال در مناطق کوهستانی در صورت مناسب بودن مطالعات امکان‌سنجی، بارورسازی با ژنراتور زمینی احتمالا از ماه‌های آذر تا اردیبهشت مناسب باشد، اما در استانی همچون چهارمحال و بختیاری باید محدودیت یخ‌زدگی زمستانه و همچنین شرایط توپوگرافی نیز لحاظ شود.
وی گفت: از قدیم‌الایام در کشور ایران برای سازگاری با کمبود آب، مردم از راه‌های مختلفی از جمله احداث آب‌انبارها، حفر چاه برای بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی، ایجاد کاریزها، ایجاد استخرها و مخازن، بنای سدهای کوچک و بزرگ و ایجاد کانال‌ها تلاش کرده‌اند تا به‌نوعی بر مسئله محدودیت منابع آب غلبه کنند، از طرفی امروزه علوم مرتبط با آب پیشرفت کرده و برای جبران کاهش بارش‌ها روش‌های متعددی همچون مدیریت تقاضا به‌منظور کاهش مصارف آب، مدیریت عرضه افزایش تولید آب و مدیریت زمانی، مکانی وجود دارد که انجام پروژه‌های آبخیزداری، برنامه‌ریزی جمعیتی براساس موجودیت آب، مدیریت پتانسیل‌های آبی، اصلاح الگوی مصرف و به کارگیری روش‌های کارآمد در بخش‌های مصرف‌کننده آب، می‌تواند به عنوان بخشی از این راهکارها محسوب شود.
عضو هیات علمی گروه مهندسی طبیعت دانشگاه شهرکرد در خصوص کاهش تبخیر و هدررفت آب و افزایش بهره‌وری آب در بخش کشاورزی، خاطرنشان کرد: ایران کشوری با میزان تبخیر بالای آب است، هر نوع روش کاهش تبخیر منجر به افزایش دسترسی به آب خواهد شد، از طرفی بیش از ۹۰ درصد آب مصرفی صرف آبیاری اراضی کشاورزی می‌شود، بنابراین افزایش کارایی سیستم‌های آبیاری می‌تواند در این زمینه کمک شایانی داشته باشد.
انتهای پیام
