به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، نشست معرفی نسخه‌های خطی نظامی در موزه ملی ملک که بخشی از مجموعه برنامه‌های «گنج نظامی» یادواره نظامی گنجوی با همکاری بنیاد سعدی و موزه ملی ملک، صبح امروز چهارشنبه ۵ آبان، به صورت برخط برگزار شد.
در این نشست، رییس اداره اطلاعات فرهنگی و حفاظت فنی موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، با برشمردن نسخه‌های خطی این مجموعه، گفت: ما در موزه ملک، ۲۲ نسخه نظامی داریم که برخی به طور کامل به نظامی اختصاص دارد و برخی با دیوان دیگر شاعران ترکیب شده و برخی دیگر جنگ است و خلاصه‌ای از هر کتاب را آورده است.
نوشاد رکنی در پاسخ به سوال زینب کوشکی، کارشناس معاونت امور بین‌الملل بنیاد سعدی، درباره این نکته چگونه این آثار گردآوری شده اند، اظهار داشت: تفاوت زیادی بین حاج حسین ملک و دیگر مجموعه داران وجود دارد، او از همان دوران جوانی که آرزوی کتابخانه داشت دید کل نگری به موضوع پیدا کرد. او هم مثل یک موزه دار به دنبال گردآوری مجموعه بود و هم مثل یک کتابدار به دنبال کتاب‌های ارزشمند می گشت.
وی ادامه داد: حسین ملک صرفاً یک نسخه خطی را به خاطر قدیمی یا نفیس بودن نمی‌خرید مصداق آن برخی نسخه هاست که نفیس بودند اما ارزش ادبی و علمی نداشتند و حسین ملک به سراغ آنها نرفته است، این کار هم ویژگی نسخه شناسی اوست، او نسخه پزشکی و نجوم را با دقت می‌خرید و نسخ خطی ادبی را با علم به کیفیت تصحیح آن خریداری می‌کرد و به این که کدام نسخه اصلی و اساسی است توجه ویژه‌ای داشت.
نوشاد رکنی با اشاره به اینکه نسخه نظامی بایسنقری که در موزه ملک نگهداری می شود از اولین کتاب هایی است که در فهرست حافظه جهانی ثبت شده، ادامه داد: خط این نسخه به احتمال بسیار زیاد تیموری است و از بارگاه بایسنقر میرزا آمده است، نسخه مهم دیگری که با شماره ۳۹ در فهرست نسخ خطی موزه ملک ثبت شده نسخه عزت خانم فرزند حاج حسین ملک نام دارد او از حراجی های مختلف در سراسر جهان نسخه های خطی را می‌خرید و به ایران باز می‌گرداند.
وی درباره نحوه گردآوری این آثار توضیح داد: در اساسنامه ای که حسین ملک تنظیم کرده است نیمی از عشر درآمد خالص موقوفات ملک به خرید کتاب اختصاص دارد و از سوی دیگر ما آثار اهدایی زیادی داریم اما در زمان خرید هر کتاب را بر اساس شناسنامه و اهمیتش می خریم، برخلاف بسیاری از نهادها که تنها نسخ خطی بودن آن کتاب موجب می‌شود آن را بخرند به همین دلیل کیفیت مجموعه موزه ملک فدای کمیت نمی شود. ما مشابهات این نسخه ها را در کشورهای مختلف پیدا کرده و با آنها داد و ستد علمی داریم، که داده هایمان افزایش پیدا کند.
رکنی در پاسخ به این سوال که قدیمی‌ترین نسخه خطی نظامی در موزه ملک کدام است، گفت: دو نسخه از دوره تیموری است که بسیار نفیس هستند و نسخه دیگری هم از دوره صفوی داریم که برخی صفحات آن ریختگی داشته و در دوره قاجار، صفحات گمشده را به همراه چند نگارگری به اثر اضافه کردند.
رییس اداره اطلاعات فرهنگی و حفاظت فنی موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، با اشاره به نشانه های اصالت نسخه های خطی افزود: از نشانه‌های خمسه های نظامی می‌توان در یافت از کارگاه بایسنقر میرزا آمده‌اند بسیاری از آنها در کتاب آرایی شان از طلا و لاجورد استفاده شده و برخی نیز رنگ های دیگری نیز دارند، در یکی از این نسخه ها یک نگارگری وجود دارد که کتابی را می آورند و با بایسنقر تقدیم می کنند و بزرگان علم و ادب نیز در این جلسه حضور دارند.
وی درباره کامل کردن نسخه‌های خطی، توضیح داد: گاهی نشانه هایی در یک نسخه است که باید آن را دید خیلی از نسخه ها را به خاطر جنگ، شرایط جوی یا رویدادهای جغرافیایی نمی شود آن را نگهداری کنند یا به خوبی از آن مراقبت نمی شد، به همین علت گاهی در دوره‌های بعدی آسیب هایی که کتاب دیده شده را کامل می کردند اینگونه نسخه ها جعلی نیستند و برای تشخیص نسخه های جعلی باید همه نشانه ها را کنار هم گذاشت.
رکنی اظهار داشت: به طور کلی کار نظامی در فرهنگ ما در یاد ما و در زندگی ما رسوخ کرده و می‌توان کهن الگوهای زندگی امروز را در آن یافت، ما از طریق روایت و داستان فرهنگ را منتقل و حفظ کرده‌ایم و این ویژگی نسخه هایی است که نگهداری شده اند. داستان های نظامی بیشترین حضور را در خاطرات جمعی ما دارند به همین دلیل اهمیت نظامی، در فرهنگ و ادبیات ایران بسیار زیاد است. ما همچنان امیدواریم که نسخه خطی قدیمی تری از نظامی گنجوی پیدا کنیم و نسخه هایی که داریم تطبیق بدهیم.
