خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: یزد از استان‌های کویری و کم‌آب ایران است که شاید به زعم عده‌ای، حیات باید از سال‌ها پیش در این دیار متوقف می‌شد اما خدا در کنار ویژگی سختکوشی، خلاقیت را نیز به مردم این دیار ارزانی کرده و همین امر، آبادانی یزد را به دنبال داشته است.
وجود قنات‌هایی که تاریخ آنها به هزار سال پیش باز می‌گردد، نشان می‌دهد که یزدی‌ها از همان زمان نیز تسلیم بی‌آبی نشده‌اند و با حفر قنات، آب را به محل زندگی خود رسانده و از آن بهره‌برداری کرده‌اند.
دشواری و خطرات حفر قنات هرگز سبب نشد که یزدی‌ها قید زندگی در این دیار کویری را بزنند و وجود باغ‌های قدیمی که تعدادی از آنها ثبت جهانی شده‌اند و مزارع کشاورزی، نشان از آن دارد که مردم این منطقه، در حفر این سازه که یکی از خلاقانه‌ترین روش‌های آبرسانی است، سنگ تمام گذاشتند.
حفر قنات و آبیاری کوزه‌ای شیوه‌های خلاقانه یزدی‌ها برای تداوم حیات کشاورزی
در مناطقی که امکان حفر قنات وجود نداشت هم کشاورزی متوقف نشد و روش‌های خلاقانه‌ای مانند آبیاری کوزه‌ای، کشاورزی یزد را سرپا نگه داشت و امروز آثار این شیوه خلاقانه آبیاری، در بسیاری از باغ‌های قدیمی مشاهده می‌شود.
همین پشتکار و خلاقیت سبب شد تا یزدی‌ها در آن زمان که امکانات حمل و نقل بسیار محدود بود و امکان تجارت محصولات کشاورزی تقریباً وجود نداشت، در بسیاری از تولیدات خودکفا باشند و بتوانند نیاز خود را تامین کنند.
اکنون هم شرایط به همین نحو است و میراث‌داران مردان سختکوش صدها سال پیش، توانسته‌اند رتبه‌دار بسیاری از تولیدات کشاورزی و دامی باشند.
گرچه خشکسالی‌های مکرری که بیش از ۱۶ سال به طول انجامید، بسیاری از باغ‌های یزد را از بین برد اما به جای باغ‌های سرسبز قدیمی، گلخانه‌هایی از میان شهرها و روستاها سر برآورد که با کمترین مصرف آب، بیشترین محصولات را به سفره‌های مردم رساندند. اینجا، هنوز هم بی‌آبی امان کشاورزان را بریده و یزد بی‌آب‌ترین نقطه کشور است اما تولید و کشت و کار همچنان هم تسلیم نشده و رونق خود را دارد
اینجا، هنوز هم بی‌آبی امان کشاورزان را بریده و یزد بی‌آب‌ترین نقطه کشور است اما تولید و کشت و کار همچنان هم تسلیم نشده و رونق خود را دارد.
شاید برای عده‌ای این سئوال مطرح شود که چگونه مرکز بی‌آبی ایران، در تولید بسیاری از محصولات کشاورزی رتبه‌دار است.
پاسخ این سئوال به طور قطع به انتخاب محصولات کم آبخواه و پربازده، به‌کارگیری شیوه‌های نوین آبیاری و تکنیک‌های فنی بسیاری باز می‌گردد که حاصل تلفیق تجربه قدیمی‌ها و دانش مهندسان نسل جدید است.
رئیس جهاد کشاورزی استان یزد در زمینه تولیدات کشاورزی این استان به خبرنگار مهر گفت: سطح کل اراضی زیرکشت استان بالغ بر ۱۱۰ هزار هکتار است که از این مقدار ۲۷ درصد را محصولات زراعی و ۷۳ درصد بقیه را محصولات باغی تشکیل داده‌اند.
ابوالفضل وکیلی ادامه داد: در مجموع حدود یک درصد از کل سطح زیر کشت آبی کشور در استان یزد واقع شده و این در حالی است که سهم تولیدات استان از کشور بالغ بر ۱.۳ درصد است.
وی عنوان کرد: سرانه تولید استان از سرانه تولید کشور در اکثر فعالیت‌ها بیشتر است و نکته حائز اهمیت آنکه علیرغم کمبود آب و خشکسالی‌های اخیر، بخش دام، طیور و گلخانه استان یزد فقط با چهار درصد آب در اختیار، ۵۲ درصد تولیدات بخش کشاورزی را تحقق بخشیده است.
جایگاه یزد در زمینه تولید ۱۲ محصول کشاورزی و دامی در کشور
وکیلی عنوان کرد: هم اکنون حدود ۵۰ درصد از گوشت طیور، شیرتولیدی و تخم مرغ تولیدی استان مازاد بر مصرف بوده و به بازارهای خارج از استان عرضه می‌شود.
رئیس جهاد کشاورزی استان یزد یادآور شد: در این استان، تولید محصولات گلخانه ای در سطحی بالغ بر ۲ هزار هکتار انجام می‌شود که این امر، زمینه تولید ۵۷۰ هزار تن محصولات گلخانه‌ای را فراهم کرده و یزد در این زمینه سهم ۲۲ درصدی از تولیدات کشور و رتبه دوم در زمینه تولید محصولات گلخانه‌ای را به خود اختصاص داده است.
وکیلی با بیان جایگاه استان یزد در بخش کشاورزی در کشور عنوان کرد: یزد در زمینه پرورش اسب، پرورش بلدرچین، تولید روناس، پرورش بز سانن و سرانه تولید گوشت مرغ رتبه اول را در کشور دارد.
وی ادامه داد: این استان در زمینه تولید محصولات گلخانه‌ای، پسته و انار جایگاه دوم و در زمینه پرورش شتر جایگاه سوم کشور را به خود اختصاص داده است.
وکیلی عنوان کرد: رتبه چهارم تولید زردآلو و قیسی، رتبه هفتم تولید زعفران، رتبه هشتم تولید خرما و … نیز از دیگر ظرفیت‌هایی است که در همین شرایط بی‌آبی توسط یزدی‌ها کسب شده است.
بخش کشاورزی استان یزد با دارا بودن ۱۳ درصد شاغلان، ۱۵ درصد از تولید ناخالص داخلی استان را به خود اختصاص داده است و همه این موارد در شرایطی رخ داده که شاید به زعم عده‌ای، کشاورزی باید در یزد تعطیل می‌شد.
افزایش تولید محصولات مقاوم به شوری آب نظیر پسته
یزد طی سال‌های اخیر در زمینه تولید زیتون نیز جهش قابل توجهی داشته و از آنجا که زیتون از درختان کم آبخواه است، توسعه کشت این محصول هر سال در حال افزایش است.
بسیاری از این محصولات که یزد در زمینه پرورش و تولید آن رتبه‌دار است، گیاهان یا تولیدات کم آبخواه هستند یا به شوری آب مقاوم هستند که پسته و زعفران در زمره این محصولات به شمار می‌روند.
کشت گیاهان دارویی نیز رونق بسیار خوبی گرفته و بسیاری از محصولات کم‌آبخواه که در گذشته در شرایط طبیعی در دل طبیعت می‌رویید، امروز در گلخانه‌های یزد کشت می‌شود و بازار بسیار خوبی نیز نه تنها در مناطق مختلف کشور بلکه در خارج از کشور پیدا کرده است.
سهم چشمگیر محصولات گلخانه‌ای و پسته در صادرات استان یزد
محصولت کشاورزی یزد جایگاه بسیار خوبی در صادرات غیرنفتی کشور دارند و اصلاً بخش قابل توجهی از لیست محصولات و تولیدات صادراتی یزد مربوط به تولیدات کشاورزی است.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان یزد در این زمینه اظهار داشت: ظرفیت‌های صادراتی بخش کشاورزی استان بالغ بر ۳۵۰ هزار تن محصولات گلخانه‌ای، ۴۰ هزار تن پسته، ۳۲ هزار تن انار، ۳ هزار تن روناس، ۱۵ هزار تن کشمش، زیره سبز، زعفران و گیاه دارویی، ۳۰ هزار تن گوشت طیور، ۱۵۰ هزار تن شیر خام و ۱۷ هزار تن تخم مرغ است. اگر قنات‌ها به عنوان اصلی‌ترین منابع آبی یزد احیا شوند و از حفر چاه‌ها در حوالی قنات‌ها جلوگیری و روش‌های خلاقانه گذشتگان یزد، دوباره با مدد و حمایت دولت احیا شود، یزدی‌ها حرف‌های بسیاری برای گفتن در عرصه تولید خواهند داشت
محمدرضا علمدار یزدی ادامه داد: ارزش محصولات صادراتی استان یزد بالغ بر ۹۰۰ میلیون دلار در سال برآورد شده است.
همه این آمار و ارقام نشان از آن دارد که بی‌آبی نتوانسته کشت و کار و تولید را در یزد متوقف کند بلکه تغییر روش‌های کشت، انتخاب محصولات کم‌آبخواه، استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری و … توانسته یزد را در جایگاهی قابل دفاع در حوزه تولید این گروه از محصولات قرار دهد.
به نظر می‌رسد اگر قنات‌ها به عنوان اصلی‌ترین منابع آبی یزد احیا شوند و از حفر چاه‌ها در حوالی قنات‌ها جلوگیری و روش‌های خلاقانه گذشتگان یزد، دوباره با مدد و حمایت دولت احیا شود، یزدی‌ها حرف‌های بسیاری برای گفتن در عرصه تولید خواهند داشت.
