با آغاز شیوع کرونا و این پاندمی جهانی، تعطیلی نهادها و سازمان‌ها آموزشی، تغییر رویه فعالیت‌ها از حضوری بر بستر مجازی، اقدامات متعددی از جمله مراقبت‌های پیشگیرانه، کنترل در مرزها، محدودیت سفرها و بازگرداندن شهروندان از شهرهای درگیر با ویروس از سوی کشورها صورت گرفت و دانشجویان یکی از اصلی‌ترین قشرهایی بودند که در آغاز مسیر کرونا از کشورهای مقصد و درحال تحصیل به کشورهای خودشان بازگشتند.
به گزارش ایسنا، روزنامه «فرهیختگان» در ادامه نوشت: با گذشت نزدیک به یک سال‌ونیم از شیوع ویروس کرونا و واکسیناسیون گسترده جهانی و بازگشایی دوباره فعالیت‌های حضوری به‌ویژه فراهم‌شدن بستر حضور دوباره دانشجویان در دانشگاه‌ها و نهادهای آموزشی، اما همچنان برخی از دانشجویان ایرانی در پی ایجاد راهی برای بازگشت به کشورهای مقصد تحصیل‌شان هستند.
دانشجویان ایرانی در دانشگاه‌های چین همچنان با گذشت زمان یک سال‌ونیمه نه‌تنها نتوانستند به شرایط تحصیل حضوری در دانشگاه‌های چین بازگردند؛ بلکه با چالش‌های متعددی ناشی از سردرگمی و بلاتکلیفی از زمان بازگشت و عدم تصمیم‌گیری درباره آینده تحصیلی خود مواجه شدند و کسی هم به اعتراض این دانشجویان توجه نمی‌کند، اعتراض‌هایی که چندین ماه است ادامه دارد و در قالب کمپین‌های توئیتری، نامه‌نگاری‌های رسمی، ایمیل به مدیران دانشگاهی در شهر ووهان، ارتباط با سفیر ایران در چین و سفیر چین در ایران در قالب شبکه‌های مجازی بیان می‌شود؛ اما باز هم کاری از پیش نمی‌برد و این تنها دانشجویان ایرانی هستند که همچنان در پی آینده‌ای نامعلوم روزها را می‌گذرانند؛ البته که این چالش‌ها صرفا محدود به بازگشت به چین نیست، بلکه دانشجویان با مشکلاتی ازجمله عدم ارزشیابی مدارک دانشگاهی دانشجویان در ایران، عدم تمدید مهلت سربازی، بلوکه شدن پول‌های‌شان در چین و... مواجه هستند؛ در این خصوص با سه دانشجوی ایرانی رشته‌های پزشکی و مدیریت دولتی درحال تحصیل در دانشگاه «هاست» شهر ووهان چین گفت‌وگوهایی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
بلاتکلیفی دانشجویان ایرانی در بازگشت به چین
نامعلوم‌بودن زمان بازگشت دانشجویان ایرانی به چین، مدت‌هاست که این دانشجویان را در بلاتکلیفی و استرسی از آینده و عدم‌تصمیم‌گیری حتی برای ادامه تحصیل در این کشور، انتقالی به کشور خودشان یا حتی دیگر کشورها نگاه داشته است، دانشجویانی که تعدادشان کم هم نیست و نزدیک به ۲هزار دانشجوی ایرانی فقط منتظر یک چراغ‌سبز و خبر از سوی دولت چین هستند؛ اما در این مسیر از سوی دولت چین هیچ پاسخ و دلیلی برای این مدت زمان طولانی وجود ندارد که شاید دلگرمی کوچکی برای این دانشجویان باشد. مجتبی شیرین‌زاده، دانشجوی سال چهارم پزشکی دانشگاه «هاست» شهر ووهان کشور چین با اشاره به چالش‌های موجود دانشجویان ایرانی برای بازگشت به این کشور برای تحصیل حضوری در دانشگاه پس از واکسیناسیون گسترده مردم و بازگشایی دانشگاه‌ها در سراسر جهان این‌طور بیان می‌کند که من و بسیاری از همکلاسی‌های ایرانی‌ام در رشته پزشکی از سال ۲۰۱۸ شروع به تحصیل در این رشته کردیم و پس از آغاز پاندمی کرونا در دی و بهمن ۹۸ خیلی از ما دانشجویان برای تعطیلات زمستانی به کشور برگشتیم و پس از جریان همه‌گیری کرونا مجبور شدیم که در کشور خودمان بمانیم و به‌صورت آنلاین و بر بستر مجازی کلاس‌ها را بگذرانیم. به‌گفته او این جریان فقط منحصر به دانشگاه «هاست» در ووهان و رشته پزشکی نبود؛ بلکه برای تمامی دانشجویان درحال تحصیل در تمامی مقاطع از لیسانس، فوق‌لیسانس، دکتری و پست دکتری و در تمامی رشته‌ها چون مهندسی، داروسازی، پزشکی و... این چالش به‌وجود آمد.
حاضریم با هزینه خودمان قرنطینه شویم!
شیرین‌زاده شرایط عدم پاسخگویی از سوی دولت چین برای بازگشت دانشجویان ایرانی را این‌طور بیان می‌کند که پس از گذشت یک سال از این شیوه تحصیل و تدریس آنلاین و با توجه به واکسیناسیون گسترده مردم جهان و بازگشایی مرزها؛ اما باز هم چین از ورود دانشجویان برای ادامه تحصیل و حضور در دانشگاه‌ها جلوگیری کرده است؛ البته نکته قابل توجه این است که حتی خود کشور چین با وجود آمار پایین کرونا و کنترل این بیماری ورود دانشجویان تبعه کره‌جنوبی را ممکن کرده است؛ اما با وجود اینکه ما دانشجویان با واکسن ساخت خود کشور چین(سینوفارم) در دو دز واکسینه شده‌ایم؛ حتی حاضر به گذراندن دوران قرنطینه با هزینه شخصی خودمان هم هستیم و علاوه‌بر آن حاضر به انجام هرگونه پروتکل‌های بهداشتی هستیم تا از تحصیل حضوری و مزایای دانشگاه بهره‌مند شویم؛ اما باز هم در حالت معلق و بلاتکلیفی مانده‌ایم.
یکی دیگر از دانشجویان سال چهارم رشته پزشکی دانشگاه «هاست» شهر ووهان چین اما شرایط سخت دانشجویان ایرانی برای برگشت به چین را این‌طور توضیح می‌دهد که علی‌رغم سختی‌هایی که برای تحصیل در رشته پزشکی دانشگاه «هاست» چین گذراندیم، برای تعطیلات ۲۰ روزه پس از دو سال به کشورمان برگشتیم؛ اما یک روز که چشم‌مان را باز کردیم به ما اعلام کردند که پس از همه‌گیری کرونا شهر ووهان قرنطینه شده و ما نیز نمی‌توانیم برگردیم و تمام مدارک و وسایل مان همچون لپ‌تاپ، مدارک تحصیلی و... در چین مانده بود و حتی یک تاریخ درست هم برای بازگشت به ما داده نمی‌شد. البته که از قبل به ما اعلام شد که دانشجویان از مارچ سال ۲۰۲۰ دیگر نمی‌توانند به چین بازگردند، اما تا قبل از این تاریخ می‌توانستند بازگردند، درصورتیکه دانشگاه اعلام کرده بود که اگر برگردیم، اخراج می‌شویم و ما هم در شرایط بدی قرار گرفته بودیم.
یکی دیگر از دانشجویان دکتری رشته مدیریت دولتی دانشگاه «هاست» نیز این‌طور می‌گوید: «دانشجویان ایرانی در چین همگی با مشکلات بسیاری برای ماندن مواجه هستند و حتی نمی‌توانند در چنین شرایطی که زمان مشخصی برای ماندن یا برگشتن ندارند، تصمیم بگیرند. این بی‌خبری دو سال است که با ماست و دانشگاه نیز اعلام بی‌اطلاعی می‌کند. شهریورماه امسال خیلی امیدوار بودیم که بتوانیم با توجه به واکسیناسیون گسترده و کاهش پاندمی کرونا به‌صورت حضوری به دانشگاه بازگردیم؛ اما همچنان هیچ خبری نشد.»
اختلاف ساعت و اینترنت چالش‌های آموزش آنلاین دانشجویان
فیلترینگ برخی از پلتفرم‌ها و برنامه‌ها در ایران موجب شد که برخی از دروس دانشجویان ایرانی درحال تحصیل در چین ناکام باقی بماند و برخلاف شهریه سالانه ۴۰ تا ۵۰ هزار یوآن این دانشجویان حتی نتوانند از مزایای کلاس‌های آنلاین نیز بهره‌مند شوند. البته که اختلاف ساعت نیز این ناکامی در آموزش آنلاین را افزایش می‌داد، به‌گونه‌ای که حتی دانشجویان ایرانی امکان بهره‌برداری از ادامه روز خود نداشتند؛ چراکه به‌طور مثال ساعت ۸ صبح و آغاز شروع کلاس در چین، ساعت ۳ صبح به‌وقت ایران است و این اختلاف به‌راحتی ادامه روز دانشجویان را با اختلال مواجه می‌کرد و عدم ارتباط دانشجو با استاد در برگزاری کلاس‌های عملی بر این استرس‌ها و فشارهای آموزش آنلاین می‌افزایید. شیرین‌زاده با اشاره به چالش‌های بلاتکلیفی دانشجویان ایرانی درحال انتظار به ادامه تحصیل حضوری در دانشگاه‌های چین بیان می‌کند: «دانشجویان ایرانی برای تحصیل در چین سالی ۴۰ هزار یوآن هزینه می‌کنند؛ اما باز هم نمی‌توانند از خدمات کامل بهره‌مند شوند. به‌طور مثال برخی از دروس رشته پزشکی در پلتفرم‌هایی برگزار می‌شود که این پلتفرم‌ها در ایران فیلتر هستند و نمی‌توانیم دروس را به‌خوبی پاس کنیم و انتظار داریم که با سالی ۴۰ تا ۵۰ هزار یوآن حداقل خدمات آنلاین را به‌خوبی دریافت کنیم؛ اما همین خدمات هم نصفه‌ونیمه است. بارها از مسئولان چینی درخواست کردیم که راهی برای بازگشت به تحصیل دانشجویان ایرانی باز بگذارند، اما متاسفانه باز هم هیچی به هیچی. همچنین بسیاری از دانشجویان واحدهای عملی‌ای دارند که در این مدت حدود دو سال انبار شده است و به ما اعلام شده که این کلاس‌ها در زمان حضوری شدن دانشگاه‌ها برگزار می‌شود؛ اما اینکه آیا در زمان برگشت می‌توانیم آنها را بگذرانیم یا نه، چالش دیگر ما دانشجویان است که پاسخی برایش نیست.»
انتقال ممکن نیست؛ نگران اعتبار مدارک تحصیلی‌مان هستیم
شیرین‌زاده اما در ادامه گفت‌وگو به این مطلب اشاره می‌کند که بنابر مصوبه وزارت علوم اگر دانشجویی بیشتر از زمان مشخصی آنلاین تحصیل کند، مدارکش ارزیابی نمی‌شود و این یکی دیگر از چالش‌هایی است که دانشجویان ایرانی با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. دانشجویان ایرانی حاضرند هرگونه پروتکل‌های سخت بهداشتی را برای بازگشت به شرایط حضوری تحصیل از سر بگذرانند؛ اگرنه که مسئولان چینی تاریخی را برای ما تعیین کنند که بتوانیم برای ادامه زندگی فکر کنیم و در این حالت سرگردانی نمانیم و به فکر انتقالی یا تحصیل در کشور دیگری باشیم؛ البته که دانشجویان ایرانی سال ۲۰۱۹ حتی امکان انتقالی به داخل کشور خود را ندارند.
یکی دیگر از دانشجویان رشته پزشکی دانشگاه «هاست» نیز نظر موافق با عدم موفقیت دانشجویان ایرانی در کلاس‌های آنلاین دارد و می‌گوید: «به‌دلیل اختلاف ساعت در برگزاری کلاس‌ها نه می‌توانستیم صبح ایران را داشته باشیم و نه صبح چین را که این موجب می‌شد در طول روز کارایی مفید را نداشته باشیم، فقط سالی ۱۸۰ میلیون تومان هزینه می‌کردیم که در آخر هم نتیجه موثری نداشت؛ چون چین زمان درستی برای بازگشت به ما دانشجویان نمی‌داد، حتی نمی‌توانستیم برای حضور در ایران برنامه‌ریزی کنیم و پس از هر اعتراض ما را تهدید به تعلیق می‌کردند و کسی ما را همراهی نمی‌کرد؛ حتی وزارت بهداشت اعلام کرد به‌دلیل اینکه چهار ترم را آنلاین گذراندیم ممکن است مدرک ما را قبول نکنند؛ درصورتیکه این جریان به دانشجو ربطی ندارد و دولت ایران باید با چین وارد مذاکره شود؛ همچون کشورهایی مثل بنگلادش، پاکستان، هندوستان و افغانستان که با چین وارد مذاکره شدند، اما سرنوشت دانشجویان ایرانی نامعلوم است.»
پیشبرد پروژه‌های دانشجویان با مشکل مواجه است
در ادامه نیز دانشجوی دکتری رشته مدیریت دولتی «هاست» معتقد است تحصیل آنلاین به دلیل عدم ارتباط بین استاد و دانشجو، اختلاف ساعت و گفت‌وگو حضوری چندباره کار دانشجویان را بسیار سخت کرد. مشکل اصلی من این عدم ارتباط با استاد بود که روند پیشبرد پروژه‌ها را کاهش می‌داد. اختلاف ساعت نیز با توجه به اینکه موظف بودیم که در کلاس‌ها شرکت کنیم، کار را دشوارتر از قبل می‌کرد. همچنین ابزار و برنامه‌هایی را برای دروس‌مان نیاز داشتیم که به دلیل تحریم‌ها امکان استفاده از آن برنامه‌های آموزشی نبود.»
دانشجویان ایرانی برای آینده تحصیلی روزشماری می‌کنند
درخصوص این بی‌عدالتی‌ها و ناکامی دانشجویان ایرانی در بازگشت به چین برای ادامه تحصیل، اما دولت آن‌طور که باید و شاید دانشجویان ایرانی را همراهی نکرد و دانشجویان نیز خودشان دست به هر اقدامی برای کوتاه‌تر شدن این مدت زمان انجام دادند؛ اما به‌دلیل بین‌المللی بودن این جریان نیازمند اقدامات دولتی هستند که با رایزنی‌های متعدد حداقل زمانی برای بازگشت پیدا کنند و دست آنها را برای گرفتن تصمیم‌های دیگر باز بگذارند. شیرین‌زاده دراین‌باره این‌طور بیان می‌کند: «در چین حدود دو هزار دانشجوی چینی است و اکثر آنها در ایران هستند و تعداد کمی در چین مانده‌اند و بارها به مسئولان ایرانی نامه زده‌ایم که طی تهمیداتی ما را برگردانند یا حداقل با اعلام تاریخ مشخصی به دانشجویان ایرانی راه را برای تصمیم‌گیری‌های دیگر همچون انتقالی باز کنند. از شهریور پارسال ما در بلاتکلیفی هستیم؛ درصورتیکه اعلام شده بود مدت‌زمان قرنطینه دو تا سه ماه است اما مدام به تعویق می‌افتد؛ ما در زمینه واکسن با وزارت بهداشت و برگشت به چین با اداره بورس دانشجویان خارج از کشور، وزارت امو خارجه در دولت قبل و دولت جدید نامه‌نگاری کردیم و حتی با سفیر چین در ایران یا سفیر ایران در چین در ارتباط بودیم که بتوانیم مسیر بازگشت را سرعت ببخشیم؛ اما باز هم بی‌تاثیر بود. مسئولان دولتی کشور باید با چین رایزنی‌های موثری داشته باشند یا حتی در زمان مشخص برای بازگشت صحبت کنند که دانشجویان در این استرس نمانند و تکلیف آموزش خود را بدانند.» وی به این نکته نیز اشاره می‌کند که یکی از اقدامات این است که به داخل کشور یا دیگر کشورها انتقالی بگیریم و مجبور بشویم به دانشگاه‌های دیگر فکر کنیم. البته ما گروهی از دانشجویانی هستیم که شهریه می‌دهیم، خیلی از دانشجویان هستند که بورسیه شدند و حقوق دریافت می‌کردند که این پول‌ها نیز قطع شده است، حتی ما در پرداخت شهریه از ایران با مشکل مواجه شدیم که با آنها دست‌وپنجه نرم می‌کنیم؛ کما اینکه بحث ارزیابی مدرک و کلاس‌های عملی در تمامی رشته‌ها وجود دارد.
تنها کشوری که مشکل داریم، ما هستیم!
دانشجوی سال چهارم رشته پزشکی اما راهکار موجود برای پایان دادن به استرس‌ها و فشارهای دانشجویان ایرانی برای تحصیل در چین را این‌طور بیان می‌کند: «حداقل‌ترین کار کشورها برای بازگرداندن دانشجویان‌شان به چین این است که ارتباط گرفتند و با چین مساعدت داشتند؛ اما تنها کشوری که مشکل داشت، ایران بود، حتی پول‌های ما در چین بلوکه شده و دسترسی به پول‌هایمان را نداریم. هنوز نمی‌دانیم دلیل این جلوگیری‌ها چیست؛ چراکه اگر کرونا بود، بازرگان و پست‌دکتری هم کرونا را جابه‌جا می‌کند.»
به گفته این دانشجو، «ما دانشجویان ایرانی برای بازگشت به چین به وزارت بهداشت و امورخارجه رفتیم، کمپین‌های توئیتری درست کردیم و حتی می‌خواستیم در مقابل سفارت چین در ایران تجمع کنیم، اما به دلیل عدم مجوز نشد. دانشجویان هر کاری برای رسیدن به خواسته‌هایشان انجام دادند و چون این یک چالش بین‌المللی است، وزارت امورخارجه باید در این مسیر گام بردارد، حتی زمانی که حساب ما دانشجویان ایرانی در چین را بستند و به سفارت اطلاع دادیم، به ما اعلام کردند که حساب خود سفارت ایران در چین هم بسته شده است. مشکلات دانشجویان ایرانی در چین واقعا زیاد است و این راه ندادن آنها برای ادامه تحصیل، فقط یکی از مشکلات است و حتی نمی‌دانیم وقتی برگردیم هم چه اتفاقی قرار است برای ما و حساب‌مان به‌وجود بیاید.»
نامه‌نگاری کردیم اما جوابی نگرفتیم
دانشجوی دکتری رشته مدیریت دولتی نیز می‌گوید: «از همان ابتدا از راه‌های مختلفی برای بازگشت به چین اقدام کردیم. با وزارت آموزش چین، سفارت هر دو کشور و وزارت امورخارجه نامه‌نگاری‌های بسیاری انجام دادیم اما جوابی از سوی دولت چین نگرفتیم و هر رایزنی بی‌پاسخ می‌ماند. حداقل‌ترین انتظاری که ما دانشجویان ایرانی از کشور خودمان داریم این است که درخصوص ارزشیابی مدارک، تمدیدکردن سربازی دانشجوها و... ما را همراهی کنند و استثنا قائل شوند؛ چراکه ما دانشجویان هیچ گناهی در این راه نداریم.»
