دکتر علیرضا رئیسی، معاون سابق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سخنگوی سابق ستاد ملی کرونا می گوید: دولت جدید در رفع مشکلات و تامین منابع مالی و نقل و انتقال پول برای خرید واکسن خیلی خوب عمل کرد و عملکردش خیلی بهتر از دولت قبل است. در جلسات ستاد کرونا در دولت جدید که در اوایل دولت من هم حضور داشتم. آقای مخبر به عنوان معاون اول خیلی خوب همه را هماهنگ کرد. این جلسات در دولت جدید واقعا کاربردی و «محکم» شد. مسئول بانک مرکزی و وزارت امور خارجه هم نشسته بودند تصمیم می گرفتند و همان جا کار را به سرانجام می رساندند. به همین علت در این دوره مشکل کمبود واکسن حل شد.
او معتقد است: پاندمی کرونا حداقل تا پایان سال ۲۰۲۱ ادامه دارد و احتمالا در نیمه اول سال ۲۰۲۲ مهار می شود. در این مدت علاوه بر واکسیناسیون باید پروتکل های بهداشتی همچنان رعایت شود. همه افراد بالای ۱۲ سال باید واکسن بزنند اما افراد زیر ۱۲ سال نیازی به واکسن ندارد.
دکتر رئیسی می گوید: تجربه کشورهای موفق در واکسیناسیون نشان می دهد، رها کردن پروتکل های بهداشتی باعث بازگشت روند افزایشی ابتلا به کرونا شده است و نباید اجازه دهیم این وضعیت در کشور ما تکرار شود. او در بخش های قبلی این گفت و گوی تفصیلی در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا به شبهات واکسن گریزان و شایعات مربوط به واکسن پاسخ داد. با هم بخش سوم و پایانی این گفت و گو را می خوانیم:
ایرنا: مسئله دیگری که در بین مردم وجود دارد، شایعات و شائبه هایی است که در مورد واکسن های ایرانی شنیده می شود، به هر حال استقبال از واکسن ایرانی کم بوده و عده ای معتقدند که این واکسن ها نسبت به واکسن های وارداتی کیفیت پایین تری دارند به خصوص اینکه هنوز هیچکدام تاییدیه بین المللی ندارند، در مورد این مسائل چه توضیحی دارید؟
رئیسی: هنوز مدت زیادی نیست که بنده از وزارت بهداشت خارج شده ام. واقعیت این است که استقبال از واکسن برکت کم نبوده است. یکی از مشکلات من این بود که بسیاری از دانشگاههای علوم پزشکی واکسن برکت می خواستند و نداشتیم. یکی از علل استقبال کم مردم از واکسن برکت این بود که اعلام کرده بودیم، فقط برای دز دوم واکسن برکت زده شود. چون تولید واکسن برکت کم بود. متقاضیان زیادی برای واکسن برکت داشتیم اما چون کم بود، واکسن نداشتیم برای همه دز اول برکت تزریق کنیم. البته اکنون تولید آن بیشتر شده و باید دسترسی به واکسن های داخلی بیشتر شده باشد.
ایرنا: هنوز هم عمده واکسن هایی که در شبکه بهداشتی در اختیار مردم قرار می گیرد واکسن های خارجی به خصوص سینوفارم است. هلال احمر ده ها میلیون واکسن سینوفارم وارد کرده و اکنون کمبود واکسن وجود ندارد. مساله کسانی هستند که برای واکسن زدن مراجعه نمی کنند.
رئیسی: دقیقا درست است. اکنون باید به این سمت برویم اطلاعات رسانی و دسترسی به واکسن را افزایش دهیم تا همه واکسن بزنند.
ایرنا: البته افرادی هستند که هر چه دلیل و استدلال برایشان آورده می شود و به آنها درباره ضرورت واکسیناسیون توضیح داده می شود، قانع نمی شوند، افراد زیادی هستند که حتی خیلی با سواد هم هستند اما با بیان و تکرار شایعات و شائبه هایی که در سطح جامعه مطرح است یا به علت ترسی که دارند، واکسن نمی زنند.
رئیسی: من فرد پزشکی را سراغ دارم که واکسن نزده، مقاومت کرده و در نهایت به کرونا مبتلا شده و فوت کرده است. وقتی شنیدم واقعا ناراحت شدم.دوستانش می گفتند اعتقادی به واکسن نداشت.
ایرنا: با این افراد چه کار باید کرد؟
رئیسی: البته در بسیاری از کشورها گروه هایی به صورت سازماندهی شده علیه واکسن اقدام می کنند و واکسن نمی زنند اما در کشور ما این مخالفت ها سازماندهی شده نیست.
ایرنا: در کشور ما هم افرادی هستند که طرفدار طب سنتتی هستند و معتقدند با حجامت می توان از کرونا پیشگیری یا آن را درمان کرد و تشکل های قوی دارند.
رئیسی: من اطلاع دقیق دارم اغلب کسانی که این حرف ها را می زنند، خودشان واکسن زده اند. با این حال این افراد گروه های منسجمی نیستند. عموم مردم این افراد افراطی را قبول ندارند. اینکه ۲۰ نفر یا ۳۰ نفر جلوی وزارت بهداشت با وزارت کشور تجمع می کنند و بگویند ما واکسن نمی زنیم، جمعیت زیادی نیستند و مساله مهمی نیست. البته معلوم نیست چند نفر آنها واقعا واکسن نزده باشند. یک عده همیشه دوست دارند مخالفت کنند.
ایرنا: از این مخالفت چه نفعی می برند؟
رئیسی: نفعشان در این است که اعلام کنند. علم مدرن را قبول ندارند. در مورد واکسن داستانهای زیادی درست می کنند. به واقعیت دنیای پیشرفته نگاه کنید. همه واکسن زده اند. اکثر قریب به اتفاق علمای اسلام و شیعه واکسن زده اند. از رهبر معطم انقلاب که بالاتر نداریم. ایشان هم واکسن زدند. جلوی دوربین واکسن زدند، چه کسی می خواهد بگوید واکسن نزنیم. گروه های ضد واکسن در ایران، دلایل شخصی دارند.
ایرنا: اگر به زودی جمعیت واکسن زده کشور به ۷۰ درصد برسد، هنوز حدود ۳۰ درصد جامعه واکسن نزده باقی می مانند. اینها جمعیت کمی نیستند و می توانند باعث جهش ویروس در جامعه و اوج گیری مجدد بیماری بشوند.
رئیسی: اگر ۸۵ درصد جامعه واکسن بزنند. جامعه نسبتا ایمن می شود. بنابراین وزارت بهداشت باید هدفگذاری واکسیناسیون را روی ۸۵ تا ۹۰ درصد جامعه بگذارد تا خیالمان راحت شود. هیچ جامعه ای ۱۰۰درصد واکسن نمی زند.
ایرنا: آیا زمان تزریق دز سوم واکسن نرسیده است؟
رئیسی: درباره دز سوم زمانی بحث می کنیم که ۸۵ تا ۹۰ درصد جامعه حداقل یک دز واکسن را گرفته باشند. تزریق دز سوم باید از کادر بهداشت و درمان، سالمندان و افراد دارای بیماری زمینه ای شروع شود.
ایرنا: برنامه وزارت بهداشت هم به همین شکل اعلام شده است.
رئیسی: این کار علمی است. بقیه نیازی به دز سوم ندارند.
ایرنا: چطور؟ چون گفته می شود اثربخشی واکسن ها محدود و بین ۶ تا ۹ ماه است.
رئیسی: تا زمانی که پاندمی کرونا قطع نشده، همه افراد باید سالی یکبار واکسن بزنند. زمانی که پاندمی قطع شد، وضعیت کرونا مانند آنفلوانزا می شود. در این صورت بیماران زمینه ای، مادران باردار و سالمندان باید هر سال واکسن کرونا را بزنند.
ایرنا: برای این افراد تزریق سالانه واکسن کرونا الزامی است؟
رئیسی: مثل واکسن آنفلوانزا به این گروه ها هر سال به طور رایگان در شبکه بهداشتی در آینده واکسن کرونا زده می شود. برای بقیه گروه ها اختیاری خواهد بود. بنابراین همه مردم باید دو دز واکسن بزنند و تا زمانی که پاندمی قطع نشده بعد از اتمام پاندمی، افراد آسیب پذیر باید هر سال واکسن کرونا را بزنند. این بهترین برنامه است.
ایرنا: در دولت قبل واکسن کرونا خیلی کم بود. صف های طولانی و درگیری های زیادی برای گرفتن واکسن به وجود می آمد. عده ای برای واکسن زدن به خارج می رفتند اما در یکی دو ماه اخیر در دولت جدید به سرعت میزان زیادی واکسن وارد شد به طوری که اکنون مساله ای به عنوان کمبود واکسن وجود ندارد. چرا این اقدام زودتر انجام نشد. چرا این قدر در تامین واکسن در دولت قبل تاخیر شد. انتقادهای زیادی هم به دولت قبل و وزارت بهداشت در دولت سابق مطرح بود که البته جواب قانع کننده ای هم داده نشد.
رئیسی: واقعیت این است که در دولت قبل هم، برای واردات واکسن خیلی تلاش شد اما آوردن واکسن چند تا پیش زمینه نیاز داشت. یکی وجود واکسن در سطح دنیاست که در آن زمان به علت نیاز جامعه هدف در کشورهای صادر کننده، مشکلاتی وجود داشت. در آن دوره یادم هست می خواستند دو میلیون واکسن از چین وارد کنند اما یک دفعه در یک ایالت چین مساله کرونا مشکل شد، ارسال واکسن را متوقف کردند. گفتند اول نیاز خودمان را تامین کنیم. اکنون اکثر مردم در کشورهای تولید کننده واکسن، زده اند. حدود خرداد امسال در این کشورها اکثر افراد را در گروه های هدف اصلی واکسن زده بودند و از خرداد واکسن زیادی روی دستشان بود. وضعیتی که امروز ما در ایران داریم و واکسن در دسترس است. اغلب کشورهای اروپایی و آمریکایی در خرداد امسال به این وضعیت رسیده بودند. حتی در آمریکا به هر نفر ۱۰۰ دلار می دادند می گفتند بیا واکسن بزن.
ایرنا: این وضعیت در خرداد امسال در دولت قبل بود، چرا زودتر برای واردات انبوه واکسن اقدام نشد و در در دولت جدید محقق شد؟
رئیسی: دولت جدید در رفع مشکلات تامین منابع مالی و نقل و انتقال پول خیلی خوب عمل کرد و عملکردش خیلی بهتر از دولت قبل است. اوایل در این جلسات من هم بودم. در جلسات دولت جدید آقای مخبر به عنوان معاون اول می نشست، در جلسات واقعا کاربردی، محکم همان جا، مسئول بانک مرکزی و وزارت امور خارجه هم نشسته بود. در همان جلسه تصمیم می گرفتند و همان جا کار را به سرانجام می رساندند. این خیلی مهم است.
ایرنا: منظورتان این است که در دولت جدید اراده جدی تری برای تامین واکسن دارند؟
رئیسی: بله. فرآیند را تسریع کردند. به نماینده وزارت خارجه در همان جلسه می گفتند، همین الان تماس بگیر و هماهنگ کن تا انجام شود. نمی گذاشتند برای فردا. بانک مرکزی هم همین طور. بانک مرکزی در دولت جدید خیلی خوب برای تامین واکسن همکاری کرد. واقعا در مقایسه با دولت قبل این میزان همکاری عجیب و غریب است. من در دولت قبل، این میزان همکاری و اراده برای انجام سریع کار را ندیده بودم. واقعا فرآیندهای مالی را دقیق نمی دانم، آیا واقعا در دولت قبل مشکلی بود که بانک مرکزی همکاری نمی کرد. واقعا هم بانک مرکزی و هم وزارت خارجه در دولت جدید خیلی خوب عمل کردند. مدیریت آقای مخبر هم واقعا خوب و متفاوت بود.
ایرنا: اکنون به این مرحله رسیده ایم که واکسن تا حد زیادی تامین شده است. فکر می کنید از حالا به بعد چه اقداماتی برای مدیریت کرونا باید انجام شود. آیا مدارس باید باز شوند، چه کارهایی باید در ماههای آینده انجام شود؟
رئیسی: اول از همه باید به همه مردم توصیه کنیم تا همه افراد بالای ۱۲ سال واکسن بزنند. نظر کارشناسی من این است که افراد زیر سن ۱۲ سال نیازی به واکسن ندارند. مگر کسانی که بیماری زمینه ای دارند. در این مورد افراد ۷ تا ۱۲ سال که بیماری زمینه ای و مزمن دارند، می توانند واکسن بزنند. زیر ۷ سال اصلا نیازی به واکسن ندارند. مساله دوم که خیلی مهم است این است که نباید تمرکز روی واکسیناسیون، ما را از رعایت پروتکل های بهداشتی غافل کند. تا زمانی که پاندمی (همه گیری کرونا) قطع نشده حق نداریم، پروتکل ها را رعایت نکنیم. این را باید در تابلوی بزرگی بنویسیم و بالای سرمان بگذاریم. فکر نکنیم چون واکسن زده ایم، باید اصول بهداشتی را رها کنیم.
کشورهایی که به این وضعیت رسیدند و رعایت پروتکل ها را کمرنگ کردند دوباره با بازگشت و افزایش موارد ابتلا به کرونا مواجه شدند. خیلی ها می پرسند تا کی باید پروتکل ها را رعایت کنیم، جواب این است، تا زمانی که پاندمی تمام نشده است. این جواب علمی است. پاندمی که قطع شد، می توانیم رعایت پروتکل ها را کمرنگ کنیم. پیش بینی من این است که در دنیا تا پایان ۲۰۲۱ پاندمی کرونا قطع نمی شود. سال ۲۰۲۲ احتمال اینکه پاندمی کرونا در نیمه اول این سال قطع شود، بسیار بالاست. البته کشورهای ثروتمند و صاحب تکنولوژی باید کشورهای فقیر را دریابند و به آنها واکسن بدهند.
در ایران، طی سه تا چهار ماه آینده، یکی از کشورهای موفق در واکسیناسیون کرونا خواهیم بود. حتما مردم استقبال می کنند. مردم بسیار با فرهنگی داریم. با خیلی از کشورها فرق دارند. پیش بینی من این است که تا آخر آبان میزان مرگ و میر کرونا در کشور پایین می آید. اما بعد از آن شرایط کشور بستگی به میزان رعایت پروتکل ها دارد، اکنون میزان رعایت پروتکل ها در جامعه پایین آمده است. بسیاری از مردم سهل انگاری می کنند، خیلی سهل انگاری نسبت به پروتکل ها زیاد است. میزان رعایت پروتکل ها زیرا ۴۶ درصد و خیلی پایین است. این مساله به طور بالقوه پتانسیلی برای موج ششم است. پیش بینی دیگر این است اگر موج جدیدی از کرونا رخ دهد. قله موج بالاتر از موج پنجم نخواهد بود. میزان مرگ و میر آن هم کمتر خواهد بود و از این به بعد تجربه مرگ های روزانه ۷۰۰ نفر را نخواهیم داشت. ولی یک مرگ هم زیاد است و باید کاری کنیم تا به وضعیت آرامش بخش و مطمئنی در کشور برسیم.
گفت و گو از افشین شاعری
